بیماری لوپوس (SLE) | آنچه که باید درباره لوپوس بدانیم

بیماری لوپوس زمانی رخ می دهد که بدن به بافت ها و اندم های خود حمله می کند. التهاب ناشی از لوپوس می‌تواند بر بسیاری از سیستم‌های مختلف بدن از جمله مفاصل، پوست، کلیه‌ها، سلول‌های خونی، مغز، قلب و ریه‌ها تأثیر بگذارد. در این مقاله قصد داریم همه آنچه که نیاز است درباره بیماری لوپوس بدانیم را با هم بررسی کنیم. با ما همراه باشید تا این بیماری را بهتر بشناسیم.

توصیف بیماری لوپوس

بیماری لوپوس (به انگلیسی SLE یا Systemic Lupus Erythematosus)، یک بیماری مزمن خود ایمنی است. در این بیماری سیستم ایمنی بدن به بافت های سالم و نرمال حمله می کند. یعنی سیستم ایمنی بدن به سلول های خودی حمله می کند. در نتیجه این رخداد علائمی مانند؛ التهاب ، تورم ، آسیب به مفاصل ، پوست ، کلیه ها ، خون ، قلب و شش ها بروز می نماید.

در شرایط طبیعی، سیستم ایمنی بدن پروتئین های می سازد که آنتی بادی نام دارند. آنتی بادی ها از بدن در برابر آنتی ژن های مثل ویروس ها و باکتری ها محافظت می نمایند. بیماری لوپوس باعث می شود تا سیستم ایمنی بدن قادر به تشخیص تفاوت میان آنتی ژن و بافت سالم نشود.

اصطلاح لوپوس برای شناسایی تعدادی از بیماری های خود ایمنی که علائم بالینی و خصوصیات مشابهی دارند ، به کار می رود. ولی شایع ترین نوع لوپوس SLE است. در اغلب موارد منظور از لوپوس همان SLE می باشد.

بیماری لوپوس ممکن است هر نقطه از بدن را درگیر کند. پوست، مفاصل، شش ها، رگ های خونی و کلیه ها و دیگر اعضای کوچک و بزرگ داخل بدن.

این بیماری بیشتر در زنان شایع است. تقریبا زنان 9 برابر بیشتر از مردان به لوپوس مبتلا می شوند. سن ابتلا به بیماری تقریبا 15 تا 45 سال می باشد. البته در سنین دیگر نیز بروز می کند ، اما شایع نیست.

میزان شیوع بیماری؛ معمولا از هر ده هزار نفر سه نفر به این بیماری مبتلا می شوند.

انواع لوپوس

انواع لوپوس عبارتند از:

1. لوپوس آریتماتوی قرص مانند (DLE): این نوع از لوپوس معمولا پوستی را که در برابر آفتاب قرار گرفته را تحت تاثیر قرار می دهد. و بر اندام های دیگر بدن تاثیری نمی گذارد.
2. لوپوس آریتماتوی سیستماتیک (SLE): این نوع از لوپوس شدید تر می باشد. این نوع از بیماری باعث به وجود آمدن جوش ها و کهیر های به شکل پروانه بر روی پوست بینی و گونه ها و نواحی اطراف گردن می شود. در صورت درمان نشدن بر روی تمام بدن ظاهر می شوند.

به جزء آسیب پوستی بیماری لوپوس موجب التهاب و یا آسیب مفاصل، ماهیچه ها، غشاهای درونی یا اطراف ریه، قلب، کلیه و مغز می شود.

علل ابتلا به بیماری لوپوس

همان طور که اشاره کردیم این بیماری زمانی به وجود می آید که سیستم ایمنی بدن به بافت های خودی حمله می کند. لوپوس می تواند در نتیجه عوامل ژنتیکی و محیطی به وجود آید. افرادی که استعداد ارثی ابتلا به این بیماری را در خود دارند. با قرار گرفتن در برابر عوامل خاص در محیط به این بیماری دچار می شوند.

« البته باید بدانیم که علت اصلی و دقیق این بیماری ناشناخته است. »

عوامل زیر تا حدودی در بروز بیماری لوپوس نقش دارند:

1- ژنتیک

بیماری لوپوس با هیچ ژن خاصی مرتبط نیست. اما در خانواده های که فرد مبتلا به لوپوس وجود دارد، افرادی با سایر بیماری ها خود ایمنی وجود دارند.

مردمی که در نواحی توسعه نیافته به صورت قبیله ای زندگی می کنند، شانس ابتلای آن ها به بیماری لوپوس بیشتر است. همین عامل تاثیر ژن و ژنتیک در این بیماری را بالا می برد.

« به هر حال زنتیک نمی تواند عامل اصلی این بیماری باشد. »

2- محرک های محیطی

عوامل محیطی مانند مواد شیمیایی یا ویروس ها در فعال سازی ژن های مسبب در لوپوس نقش داشته اند. عوامل محیطی که بر روی این بیماری تاثیرگذارند عبارتند از :

• عفونت ها
• سرما خوردگی و بیماری های ویروسی
• جراحت
• استرس های فیزیکی یا عاطفی ( مانند : طلاق ، بیماری ، مرگ افراد نزدیک )
• سیگار کشیدن
• داروهای مثل پنی سیلین و دیگر آنتی بیوتیک ها
• قرار گرفتن در معرض آلودگی و غبار در مناطق کشاورزی و صنعتی
• اشعه ماوراء بنفش خورشید
• اشعه ماوراء بنفش لامپ های فلوئورسنت ( لامپ های مهتابی و کم مصرف )
• تروما
•  خستگی
• داروهای که فرد را در برابر نور خورشید حساس تر می کند. ( مانند مینو سایکلین )

3- هورمون ها

هورمون ها مواد شیمایی هستند که در درون بدن کنترل شده تا فعالیت سلول ها و اعضای خاص بدن را تنظیم کند. چنان که اشاره کردیم لوپوس بیشتر زنان را درگیر می کند. پس محققان در زمینه ارتباط میان استروژن ( هورمون جنسی زنانه ) و لوپوس جستجو و تحقیق کرده اند.

استروژن به هورمون افزایش دهنده ایمنی بدن نیز شناخته می شود. پس زنان سیستم ایمنی قوی تری دارند. در نتیجه به علت کثرت بالای استروژن و فعال تر بودن سیستم ایمنی در زنان ، شانس ابتلای آن ها به بیماری های خود ایمنی نیز بیشتر است.

« با این حال هیچ دلیلی ارتباط بین لوپوس و هورمون استروژن را تایید نکرده است. »

نشانه های SLE

علائم لوپوس بسته به این که کدام قسمت بدن را درگیر کرده باشد متفاوت است. علائم افراد مبتلا به لوپوس مشابه هم نیستند. این علائم ممکن است آرام آرام بروز نمایند. این علائم می توانند خفیف یا شدید باشند. هم چنین ممکن است به صورت موقتی یا دائمی ظاهر شوتد.

لوپوس در برخی از بیماران ابتدا خفیف می باشد ، سپس در یک دوره علائم آن بدتر شده و شدید می شود.

پس علائم بیماری لوپوس متفاوت است و در طول زمان تغییر می کنند. علائم معمول بیماری عبارتند از :

• تغییرات پوستی غیر طبیعی
• سردرد
• درد و التهاب در مفاصل
• ریزش مو
• علائم پوستی قرمز رنگ و پروانه ای شکل در تمام سطوح گونه ها ، بینی و نواحی گردن
• زخم های در دهان و بینی
• خستگی و تب
• خشکی چشم ها
• درد در قفسه سینه
• حساس بودن به نور
• اختلالات قلبی و ریوی
• کم خونی
• از دست دادن حافظه

سایر مشکلات همراه با بیماری

مشکلات زیر ممکن است همراه با لوپوس بروز نمایند :

• اختلال عملکرد غده بزاقی
• اختلال بلع
• درگیری در حنجره، التهاب حنجره
• فلج شدن تارهای صوتی

برخی از علائم لوپوس با بیماری های دیگر مشترک است پس تشخیص دقیق بر عهده پزشک می باشد.

اختلالات گفتار و زبان در بیماران SLE

گرفتگی صدا در افراد مبتلا به لوپوس شایع است. مراجعه به یک آسیب شناس گفتار وزبان می تواند تا حد زیادی به این افراد کمک کند. در زیر لیست مراکز گفتاردرمانی را برای شما عزیزان آورده ایم. با کلیک بر روی لینک زیر، مراکز گفتاردرمانی در شهر خود را پیدا کنید:

مراکز گفتار درمانی | لیست کلینیک ها و مراکز گفتاردرمانی کشور

نحوه تشخیص

تشخیص بیماری لوپوس معمولا دشوار است. چرا که علائم آن در افراد مختلف متفاوت می باشد. با یک آزمایش به تنهایی نمی توان این بیماری را تشخیص داد.

معمولا این بیماری را با آزمایش خون و ادرار ، علائم و نشانه های آن و معاینات فیزیکی تشخیص می دهند.

1- آزمایشات برای تشخیص لوپوس

• آزمایش ادرار: این آزمایش افزایش سطح پروتئین یا سلول های قرمز را در ادرار نشان می دهد. در صورتی که لوپوس کلیه ها را درگیر کرده باشد ، ممکن است این اتفاق بیفتد.
• سرعت ته نشین شدن گلبول های سفید: در این روش میزان گلبول های سفیدی که در مدت یک ساعت در یک لوله آزمایش ته نشین می شود را اندازگیری می کنند. اگر سرعت ته نشین شدن زودتر از حالت معمول باشد، نشان دهنده ی یک بیماری سیستماتیک می باشد. مانند لوپوس
• ارزیابی کلیه و کبد: آزمایش خون می تواند میزان عملکرد کلیه ها و کبد را نشان دهد.
• شمارش کامل خون: در این آزمایش تعداد سلول های قرمز خون ، سلول های سفید خون و پلاکت ها و میزان هموگلوبین خون اندازه گیری می شود.
• آزمایش آنتی بادی های ضد هسته ای ( ANA ): مقدار و الگو یا آنتی بادی های خون را که علیه سلول های خودی فعالیت می کند را اندازه گیری می نماید.

2- آزمایشات تصویر برداری

اگر لوپوس قلب و شش ها را تحت تاثیر قرار داده باشد. آزمایشات زیر تجویز می شود:

• اکوکاردیوگرافی: این تست با استفاده از امواج صوتی تصاویری از قلب در حال تپیدن را به ما نشان می دهد.
• بیوپسی ( بافت برداری ): در برخی موارد لوپوس می تواند به گونه های مختلفی به کلیه ها آسب برساند. برای پیدا کردن بهترین راه درمانی برای کلیه ها تکه کوچکی از بافت کلیه برداشته و مورد آزمایش قرار می گیرد.
• عکس رادیوگرافی از قفسه سینه

درمان بیماری لوپوس

درمان این بیماری بسته به علائم و نشانه های بروز کرده متفاوت است. درمان خاصی برای لوپوس مشخص نشده است.

اما افراد مبتلا اگر تحت درمان قرار گیرند، معمولا دوره های مبارزه با بیماری را با موفقیت پشت سر می گذارند.

روش های درمانی به شرح زیر می باشد:

• استفاده از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی : این داروها سیستم ایمنی بدن را سرکوب کرده و در موارد شدید این بیماری مفید هستند. داروهای سرکوب کننده مانند ؛ آزاتیوپرین ، متوترکسات
• داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی : ناپروکسن سدیم و ایبروفن برای درد ، تورم و تب مرتبط با لوپوس مناسب می باشد.
• داروهای کورتیکوا استروئیدها
• داروهای ضد مالاریا

سبک زندگی و درمان های خانگی برای بیماران لوپوس

• ورزش منظم : ورزش موجب تقویت استخوان ها ، کاهش خطرات حملات قلبی و ارتقای سلامت می شود.
• استفاده از رژیک غذایی سالم : استفاده از میوه ها ، سبزیجات و غلات سبوس دار در رژیم غذایی.
• نسبت به نور خورشید محتاط باشید : استفاده از کلاه و پیراهن آستین بلند لازم می باشد.
• مراجعه به پزشک به طور منظم
• استفاده از مکمل های ویتامین D البته با مشورت پزشک
• طب سوزنی: در این روش از سوزن های بسیار نازک که در زیر پوست وارد می شود ، استفاده می گردد. این درمان باعث بهبود دردهای عضلانی می شود.

عوامل خطر ساز در این بیماری

عوامل زیر میتوانند خطر ابتلا به بیماری لوپوس را افزایش دهند:

•  سابقه خانوادگی : افرادی که اقوام نزدیک آن ها به لوپوس مبتلا بوده اند ، شانس ابتلای شان بیشتر است.
• سن : علائم لوپوس بین 15 تا 45 سالگی بروز می کنند. در افرادی که بیماری دیر تشخیص داده شده ، پیش از 18 سالگی علائم را از خودشان نشان داده اند.
• کودکان : بیماری لوپوس زیاد در کودکان شایع نیست. تنها استثنا نوزادانی می باشد که از یک مادر مبتلا به لوپوس متولد شده اند. این کودکان ممکن است مشکلات قلب ، کبد یا پوست داشته باشند.
• دوران بارداری : لوپوس احتمال زایمان زودرس و سقط جنین در زنان باردار را بالا می برد.

عوارض لوپوس

با گذشت زمان بیماری می تواند به سیستم های بدن آسیب بزند. یا باعث بروز عوارض در آن ها شود. ممکن است عوارض لوپوس شامل موارد زیر باشد :

• حمله قلبی : در افراد مبتلا ، احتمال التهاب ماهیچه ها و عروق خونی قلب وجود دارد.
• سکته مغزی : اگر بیماری مغز را درگیر کرده باشد ، احتمال سکته مغزی وجود دارد.
• نارسایی کلیه : لوپوس می تواند التهاب کلیوی شدید و به دنبال آن نارسایی کلیه ایجاد نماید.
• عفونت : افراد مبتلا به بیماری لوپوس نسبت به عفونت ها حساس تر و آسیب پذیر ترند.
• سرطان : لوپوس می تواند خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهد.
• مشکلات حافظه
• تشنج
• لخته های خون و التهاب عروق خونی

سوالات متداول

آیا بیماری لوپوس کشنده است ؟

التهابی که به وسیله بیماری لوپوس به وجود می آید می تواند باعث آسیب به کلیه ها، اختلالات حافظه و کم خونی ، خونریزی و التهاب رگ ها، بیماری های ریوی و بیماری های قلبی شود. همچنین ابتلا به بیماری لوپوس خطر عفونت ، سرطان و مشکلات بارداری را افزایش می دهد. در نتیجه اگر بیماری کنترل و درمان نشود. به دلیل بروز عوارض فوق احتمال مرگ وجود دارد.

آیا این بیماری واگیر دار است؟

خیر ؛ لوپوس مسری نیست. یعنی این که از یک شخص به شخص دیگر منتقل نمی شود.

جمع بندی

ما در این نوشته همه آنچا که باید درباره بیماری لوپوس بدانیم را بررسی کردیم. گفتیم که بیماری لوپوس باعث می شود تا سیستم ایمنی بدن به بافت های سالم حمله کند. علائم و نشانه های این بیماری متغیر هستند. همچنین روشهای مختلفی برای درمان این بیماری وجود دارد. مانند استفاده از داروها، سبک زندگی و درمان های خانگی. اگر هنوز سوالی در رابطه با این بیماری دارید از طریق کامنت با کارشناسان ما در میان بگذارید. در اولین فرصت پاسخگوی شما خواهیم بود.

برخی از منابع

Lupus