مهم ترین علت کم شنوایی در کودکان چه هستند؟

در کلینیک شنوایی‌شناسی باران، یکی از دغدغه‌های اصلی والدینی که به ما مراجعه می‌کنند، پیدا کردن علت کم شنوایی در فرزند دلبندشان است. درک اینکه چرا کودک شما به خوبی نمی‌شنود، اولین قدم حیاتی برای کمک به اوست. خوشبختانه، در بسیاری از موارد، علت قابل شناسایی و مدیریت است. بگذارید به عنوان یک متخصص، شایع‌ترین دلایل کم‌شنوایی در کودکان را به زبان ساده برایتان توضیح دهم:

۱. عفونت گوش میانی: شایع‌ترین مهمان ناخوانده!

• علت چیست؟ این حالت که به “گوش چسبناک” هم معروف است، به دلیل تجمع مایع در پشت پرده گوش (در فضای گوش میانی) اتفاق می‌افتد. این مایع مانع حرکت طبیعی پرده گوش و استخوانچه‌ها شده و انتقال صدا را مختل می‌کند. این مشکل به‌خصوص در کودکان خردسال به دلیل ساختار شیپور استاش (لوله‌ای که گوش میانی را به حلق وصل می‌کند) بسیار شایع است.
• اهمیت: این نوع کم‌شنوایی معمولاً موقت و از نوع انتقالی است، اما اگر مکرر یا طولانی‌مدت باشد، می‌تواند بر یادگیری گفتار و زبان کودک تأثیر منفی بگذارد.
• درمان: اغلب با گذشت زمان و گاهی با دارو (در صورت وجود عفونت فعال) بهبود می‌یابد. در موارد مقاوم، ممکن است نیاز به جراحی ساده‌ای به نام “لوله تهویه” یا VT (گرافت) باشد تا مایع تخلیه شده و هوا به گوش میانی برسد.

۲. عوامل ژنتیکی: ریشه‌های پنهان

• علت چیست؟ حدود نیمی از موارد کم‌شنوایی مادرزادی (از بدو تولد) ریشه ژنتیکی دارند. این کم‌شنوایی می‌تواند بخشی از یک سندرم باشد (همراه با مشکلات دیگر) یا به صورت منفرد رخ دهد. نکته مهم این است که والدین ممکن است شنوایی کاملاً طبیعی داشته باشند اما ناقل ژن کم‌شنوایی باشند. این نوع کم‌شنوایی معمولاً از نوع حسی-عصبی و دائمی است.
• درمان: درمان قطعی برای بازگرداندن شنوایی وجود ندارد، اما مداخلات زودهنگام با استفاده از سمعک‌های پیشرفته یا در موارد کم‌شنوایی شدید تا عمیق، کاشت حلزون شنوایی، می‌تواند به کودک کمک کند تا مهارت‌های گفتاری و زبانی را به خوبی کسب کند. مشاوره ژنتیک نیز می‌تواند به خانواده‌ها در درک بهتر شرایط کمک کند.

۳. عفونت‌های دوران بارداری و پس از تولد:

• علت چیست؟ برخی عفونت‌ها در مادر باردار (مانند سیتومگالوویروس (CMV)، سرخجه، توکسوپلاسموز) یا عفونت‌های شدید پس از تولد در نوزاد (مانند مننژیت) می‌توانند به سلول‌های حساس شنوایی در گوش داخلی آسیب بزنند و باعث کم‌شنوایی حسی-عصبی و دائمی شوند.
• درمان: مشابه موارد ژنتیکی، تمرکز بر تقویت صدا با سمعک یا کاشت حلزون و توانبخشی شنوایی است. پیشگیری از طریق واکسیناسیون مادر (مانند سرخجه) و رعایت بهداشت اهمیت زیادی دارد.

۴. سایر علل (کمتر شایع اما مهم):

• مشکلات حین تولد: نارس بودن شدید، کمبود اکسیژن، زردی بسیار بالا که نیاز به تعویض خون پیدا کند.
• ناهنجاری‌های ساختاری گوش: مشکلات در شکل‌گیری گوش خارجی، میانی یا داخلی.
• ضربه به سر: آسیب‌های شدید می‌توانند به ساختارهای گوش آسیب بزنند.
• داروهای اتوتوکسیک: مصرف برخی آنتی‌بیوتیک‌ها یا داروهای خاص دیگر.

یک تجربه از کلینیک باران:

یادم می‌آید پسربچه‌ی ۴ ساله‌ای را به کلینیک آوردند که والدینش متوجه شده بودند در مهدکودک به خوبی به مربی پاسخ نمی‌دهد و کمی پرخاشگر شده است. پس از معاینه و انجام تست‌های شنوایی، متوجه تجمع مایع شدید در هر دو گوش میانی (گوش چسبناک) شدیم. با همکاری متخصص گوش و حلق و بینی، برای کودک لوله تهویه گوش گذاشته شد. چند هفته بعد که برای تنظیم مجدد و بررسی شنوایی مراجعه کردند، مادرش با خوشحالی می‌گفت: “انگار گوش‌هایش باز شده! حالا آرام‌تر است و خیلی بهتر حرف می‌زند.” این تجربه نشان می‌دهد که حتی شایع‌ترین و اغلب موقت‌ترین علت کم شنوایی هم نیاز به تشخیص و مدیریت صحیح دارد تا از اثرات منفی آن بر رشد کودک جلوگیری شود.

زندگی مدرن تعدادی از عناصر آسیب دیده گوش را به لیست اضافه کرده است، از جمله بعضی از داروها و منابع زیادی از صدای بلند، سر و صدای مداوم. در این نوشته می خواهیم درباره علت کم شنوایی گوش در کودکان و بزرگسالان و نوزادان صحبت کنیم پس با ما همراه باشید.

دیگر علت کم شنوایی چیست؟

این ادامه این نوشته درباره علت کم شنوایی گوش کودکان – علت کم شنوایی گوش نوزادان – علت کم شنوایی بزرگسالان و.. است . در ادامه ما سایر علل شابع را لیست کردیم :

1-افزایش سن

افزایش سن یکی  از شایع ترین علت کم شنوایی بزرگسالان است. هر سه بزرگسال 65 تا 74 ساله یکی درجاتی از کم شنوایی را تجربه می کند.. پس از 75 سالگی، این میزان به دو نفر از سه نفر می رسد.

محققان به طور کامل نتوانستند ارتباط سن را با کم شنوایی درک کنند. احتمالا قرار گرفتن در معرض صدا به مرور به مکانیک گوش آسیب می زند. احتمالا ژنتیک در این فرایند نیز تاثیر گذار است.

2-سر و صدای محیط  :

اگر در معرض صدای بلند و پیوسته قرار دارید احتمالا کم شنوایی شما بیشتر خواهد شد.  در برخی از محل کارها، گوش هر روز در معرض صداهای محیطی قرار می گیرد که این برای شنوایی فرد خطرناک است . برای درک تاثیر سرو صدای محیط در کم شنوایی ، این را در نظر بگیرید: 44٪ از نجاران و 48٪ از لوله کش ها درجاتی از کم شنوایی  را گزارش می کنند. دیگر مشاغل دارای سر و صدای محیط  مانند  ارتش، معدن، تولید، کشاورزی و حمل و نقل نیز بیشتر از دیگران خطر ابتلا به کم شنوایی را دارند.

علت کم شنوایی کودک توسط متخصص شنوایی شناس مشخص می شود.

3-داروها :

داروها می توانند از علت کم شنوایی باشند ،  برخی از داروها  شنوایی یا تعادل را مختل می کنند. بیش از 200 مواد مخدر و مواد شیمیایی دارای عوارض کم شنوایی هستند:

• برخی از آنتی بیوتیک ها
• برخی داروهای شیمی درمانی
• آسپرین
• داروی مورد استفاده برای درمان مالاریا
• چندین دارو برای اختلال نعوظ

4-کم شنوایی  ناگهانی:

در این حالت فرد  کم شنوایی 30 دسی بل یا بیشتر ( واحد بلندی صدا ) ، را بصورت ناگهانی پس از  چند ساعت یا چند روز تجربه می کند. 9 مورد از 10 مورد کم شنوایی ناگهانی فقط بر یک گوش اتفاق می افتد. میزان شیوع کم شنوایی ناگهانی 4000 مورد در سال است. بنابراین کم شنوایی ناگهانی می تواند علت کم شنوایی یک گوش باشد.

5-بیماریهای مرتبط با کم شنوایی :

بیمارهای نیز می توانند از علت کم شنوایی باشند . بیماری قلبی، فشار خون بالا و دیابت، ممکن است مشکلاتی در خون رسانی به گوش ایجاد کنند و سبب کم شنوایی شوند . اوتوسلوزیس بیماری استخوانی گوش میانی است و بیماری مینییر بر گوش داخلی تاثیر می گذارد. هر دو می تواند باعث از دست رفتن شنوایی شود.

ضربه به سر ، به خصوص شکستگی جمجمه یا پرده گوشه گوش، می تواند سبب کم شنوایی شود.

6-بیماری دوران کودکی

برخی  از بیماریهای دوران کودکی می توانند جزو علت کم شنوایی کودکان باشد. عفونت گوش در کودکان  باعث پر شدن مایع در گوش میانی و کم شنوایی  شود  که معمولا با رفع عفونت و مایع، کم شنوایی کودکان از بین می رود. اگر عفونت گوش درمان نشود می تواند به گوش میانی و گوش داخلی آسیب دائمی وارد کند و سبب کم شنوایی دائمی گوش در کودکان شود.

بیماری هایی که  می تواند علت کم شنوایی گوش کودکان شود عبارت اند از :: آبله مرغان- انسفالیت– آنفلوآنزا- سرخک-  مننژیت و اوریون.

7-مشکلات  مادرزادی

برخی کودکان، بطور مادرزادی کم شنوا به دنیا می آیند. این کم شنوایی در بیمارستان از طریق غربالگری های شنوایی تشخیص داده می شود. معمولا  علت کم شنوایی مادرزادی کودکان ، ارثی است و زمینه خانوادگی دارد ، ولی همچنین علت کم شنوایی مادرزادی کودکان می تواند ابتلای مادر به دیابت و یا یک عفونت در زمان بارداری باشد.

همچنین کمبود اکسیژن در زمان زایمان کودک می تواند از علل کم شنوایی در کودکان باشد.

زردی نوزاد نیز می تواند سبب کم شنوایی گوش کودکان شود.

کم شنوایی چگونه اتفاق می افتد ؟

در بسیاری از موارد، کم شنوایی به مرور اتفاق می افتد و فرد متوجه کم شنوایی خود نمی شود. ممکن است فکر کنید مردم آرام تر صحبت می کنند و همچنین گوشی موبایلتان خراب شده است و باید آن را تعویض کنید. در این مواقع باید به شنوایی شناس مراجعه کنید

مراکز شنوایی سنجی :

ما مراکز شنوایی سنجی را گرد آورده ایم که می توانید با مراجعه به این کلینیک ها و انجام ارزیابی های تکمیلی توسط شنوایی شناس از میزان شنوایی خود و یا علت کم شنوایی خود بطور دقیق مطلع شوید.

جمع‌بندی:

در کلینیک باران، ما می‌دانیم که کشف علت کم شنوایی در کودکان برای والدین چقدر نگران‌کننده است. مهم است بدانید که دلایل متنوعی می‌توانند پشت این مشکل باشند. شایع‌ترین علت، به‌خصوص در سنین پایین‌تر، عفونت و تجمع مایع در گوش میانی (اوتیت مدیا یا گوش چسبناک) است که معمولاً باعث کم‌شنوایی موقت و انتقالی می‌شود و اغلب قابل درمان پزشکی یا جراحی ساده (مانند لوله تهویه) است. در رتبه بعدی، عوامل ژنتیکی قرار دارند که مسئول بخش قابل توجهی از کم‌شنوایی‌های دائمی و حسی-عصبی از بدو تولد هستند؛ در این موارد، اگرچه درمان قطعی برای بازگشت شنوایی وجود ندارد، اما مداخلات زودهنگام مانند سمعک یا کاشت حلزون، نقشی حیاتی در رشد گفتار و زبان کودک ایفا می‌کنند. عفونت‌های دوران بارداری یا پس از تولد نیز می‌توانند منجر به آسیب دائمی به گوش داخلی شوند.

علاوه بر این دلایل اصلی، مشکلات حین تولد، ناهنجاری‌های ساختاری گوش، ضربه به سر یا مصرف برخی داروها نیز می‌توانند در بروز کم‌شنوایی نقش داشته باشند. نکته کلیدی این است که هر کدام از این علت‌ها، نیازمند رویکرد تشخیصی و درمانی متفاوتی هستند. تشخیص دقیق علت، که تنها توسط متخصص شنوایی‌شناس و در صورت لزوم با همکاری سایر متخصصین مانند پزشک گوش و حلق و بینی یا متخصص ژنتیک امکان‌پذیر است، نقشه راه را برای بهترین مداخله مشخص می‌کند. هدف نهایی ما در کلینیک باران، شناسایی به موقع علت کم شنوایی و ارائه راهکارهای مناسب، از درمان‌های پزشکی گرفته تا تجویز و تنظیم دقیق وسایل کمک‌شنوایی و برنامه‌های توانبخشی، برای اطمینان از دستیابی کودک به حداکثر پتانسیل رشدی خود است.

برخی از منابع مفید :

https://www.asha.org/public/hearing/causes-of-hearing-loss-in-children/?srsltid=AfmBOooi0ovWWs483S4D3lOGOB893c9tFpIMslfarT9jU65gwjRGsK25
https://www.ndcs.org.uk/information-and-support/childhood-deafness/causes-of-deafness/