گفتار درمانی حرف س | درمان سین زدن

آموزش تلفظ صحیح حرف س فرآیندی پیچیده و زمان‌بر است که موفقیت آن به عوامل مختلفی از جمله سن فرد بستگی دارد. در مقابل گفتار درمانی حرف س معمولا سریع به نتیجه می رسد.

تجربه نشان داده که هرچه سن شروع درمان پایین‌تر باشد، روند بهبودی سریع‌تر و موثرتر خواهد بود، اما این بدان معنا نیست که در سنین بالاتر امکان درمان وجود ندارد.

 نکته مهم در اصلاح تلفظ حرف س، حساسیت و ظرافت این فرآیند است. آموزش نادرست می‌تواند منجر به تثبیت الگوهای غلط گفتاری شود و مشکل را پیچیده‌تر کند. بنابراین، اهمیت مراجعه به متخصص و پرهیز از روش‌های غیراصولی و خودسرانه بسیار حائز اهمیت است.

برای دستیابی به بهترین نتیجه، توصیه می‌شود حتماً به آسیب‌شناس گفتار و زبان مراجعه کنید. این متخصصان با داشتن دانش و تجربه کافی، می‌توانند برنامه درمانی مناسبی را متناسب با شرایط فرد طراحی کرده و او را در مسیر صحیح بهبود هدایت کنند.

در این نوشته می خواهیم به زبان ساده به شما تمرینات خانگی اصلاح س را آموزش بدهیم تا انتها همراه باشید.

نوشته پیشنهادی : گفتار درمانی حرف ز

در چه سنی کودک باید حرف “س” را بدرستی تلفظ کند؟

کودکان طبیعی حداکثر تا 5 سالگی  (60 ماهگی) باید واج “س” را بدرستی تلفظ کند.

اشکالات در تلفظ حرف “س” چیست؟

اختلال جایگزینی در این نوع اختلال، فرد به جای تولید صدای “س”، از صدای دیگری استفاده می‌کند. برای مثال، ممکن است به جای کلمه “سیب” بگوید “تیب” یا به جای “ساعت” بگوید “تاعت”. این جایگزینی معمولاً با صداهای مشابه از نظر محل تولید انجام می‌شود و نشان‌دهنده مشکل در تشخیص یا تولید صحیح صدای “س” است.

2. اختلال حذفی در این حالت، کودک یا فرد مبتلا، صدای “س” را از کلمه حذف می‌کند. این پدیده بیشتر در کودکان کم سن مشاهده می‌شود و می‌تواند نشانه‌ای از تأخیر در رشد گفتاری باشد. برای مثال:

• “مسواک” تبدیل می‌شود به “مواک”
• “دستمال” تبدیل می‌شود به “دتمال”
• “سلام” تبدیل می‌شود به “لام”

3. اختلال خرابگویی (لیسپ) این شایع‌ترین نوع اختلال در تلفظ حرف “س” است که به شکل‌های مختلفی بروز می‌کند:

• لیسپ دندانی: زبان بین دندان‌ها قرار می‌گیرد
• لیسپ جانبی: هوا از کناره‌های زبان خارج می‌شود
• لیسپ مرکزی: شیار نامناسب در وسط زبان ایجاد می‌شود

این اختلال معمولاً نیاز به مداخله تخصصی دارد و با تمرینات مناسب گفتاردرمانی قابل اصلاح است.

نوشته پیشنهادی : گفتار درمانی حرف ر چگونه است ؟

لیسپ چیست ؟

لیسپ یک اختلال در تلفظ صداهایی مثل / س / و / ز / است.( خرابگویی ).

دو نوع رایج این نوع مشکل از این قرارند:

1.  نوک زبان برای گفتن / س / و/ ز/  بین دندانها قرار می گیرد . در این حالت نوک زبان در حین ادای این صداها قابل دیدن است.
2. در نوعی دیگر هوا به جای اینکه از جلوی دهان خارج شود از کناره های زبان فرار می کند که البته فقط مخصوص صداهای / س / و/ ز/  نیست و می تواند در مورد صداهای / چ  ج  ژ ش / نیز اتفاق بیفتد.

تمرینات گفتار درمانی س برای کودکان :

در ادامه سه تکنیک بسیار ساده برای گفتار درمانی س را به شما معرفی کرده ایم. این تمرین ها به شکل بازی هستند تا کودک همکاری لازم را داشته باشد:

۱-تکنیک مار کوچولو برای والدین

هدف: آموزش تلفظ صحیح حرف “س” به کودک از طریق بازی و سرگرمی

وسایل مورد نیاز:

• یک آینه کوچک
• عروسک یا اسباب‌بازی به شکل مار (اختیاری)
• تصویر مار (اختیاری)

گام‌های اجرا:

گام ۱: آماده‌سازی (۲-۳ دقیقه)

• در محیطی آرام و شاد با کودک بنشینید
• از تصاویر مار استفاده کنید
• به کودک بگویید می‌خواهیم با هم بازی مار کوچولو انجام دهیم

گام ۲: معرفی صدای مار (۳-۴ دقیقه)

• ابتدا خودتان صدای “سسسس” را نمایش دهید
• توضیح دهید: “ببین مار اینجوری صدا میکنه: سسسسس”
• از حرکات دست استفاده کنید (مثل موج)

گام ۳: تقلید حرکتی (۵ دقیقه)

• دست‌ها را مثل مار حرکت دهید
• از کودک بخواهید همراه شما حرکت کند
• بگویید: “بیا مثل مار بریم جلو، سسسسس”

گام ۴: شعرخوانی (۵ دقیقه) این شعر را با ریتم بخوانید:

مار کوچولو میگه سسسس توی باغچه میره سسسس از این شاخه به اون شاخه آروم آروم میره سسسس

نکات مهم:

• هر جلسه تمرین را بیشتر از ۱۵ دقیقه طول ندهید
• کودک را برای تلاش‌هایش تشویق کنید
• اگر خسته شد، تمرین را متوقف کنید
• هر روز ۲-۳ بار این بازی را تکرار کنید
• صبور باشید و از پیشرفت‌های کوچک خوشحال شوید.

۲-تکنیک فوت کردن شمع برای والدین

هدف: کمک به کودک برای یادگیری کنترل جریان هوا در تلفظ حرف “س”

وسایل مورد نیاز:

• یک شمع کوچک
• فندک یا کبریت (دور از دسترس کودک)
• یک آینه کوچک
• یک میز مناسب
• دستمال کاغذی (برای پاک کردن موم احتمالی)

مراحل اجرا:

گام ۱: آماده‌سازی محیط (۲-۳ دقیقه)

• کودک را روی صندلی راحت بنشانید
• شمع را در فاصله ۲۰-۳۰ سانتی‌متری قرار دهید
• آینه را طوری بگذارید که کودک بتواند خودش را ببیند
• اطمینان حاصل کنید که همه چیز ایمن است

گام ۲: نمایش عملی (۳-۴ دقیقه)

• ابتدا خودتان نمایش دهید:
  1. لب‌ها را کمی باز کنید
  2. زبان را پشت دندان‌های بالا قرار دهید
  3. آرام فوت کنید
• به کودک نشان دهید که شعله باید فقط تکان بخورد

گام ۳: تمرین با کودک (۵-۷ دقیقه)

مرحله اول: تمرین بدون شمع

• “دهانت را مثل من کمی باز کن”
• “زبونت رو بذار پشت دندون‌های بالا”
• “حالا مثل نسیم آروم فوت کن”

مرحله دوم: تمرین با شمع

• “حالا همین کار رو با شمع انجام بده”
• “طوری فوت کن که شمع برقصه ولی خاموش نشه”

نکات ایمنی مهم:

• هرگز کودک را با شمع تنها نگذارید
• فاصله ایمن را حفظ کنید
• موهای بلند را جمع کنید
• همیشه یک لیوان آب نزدیک داشته باشید

نکات تمرینی:

• روزی ۲-۳ بار تمرین کنید
• هر جلسه ۱۰-۱۵ دقیقه کافی است
• بین تمرین‌ها استراحت دهید
• کودک را تشویق کنید
• اگر خسته شد، تمرین را متوقف کنید

جایگزین‌های ایمن:

• به جای شمع می‌توانید از موارد زیر استفاده کنید:
  • پر سبک
  • کاغذ نازک
  • گلبرگ گل
  • پنبه سبک

۳-تکنیک لبخند دندانی برای والدین

هدف: آموزش تلفظ صحیح حرف “س” با استفاده از حالت لبخند و موقعیت صحیح زبان

وسایل مورد نیاز:

• یک آینه قدی یا رومیزی
• کارت‌های تصویری ساده (سیب، ساعت، سبد)
• برچسب‌های تشویقی

گام ۱: آماده‌سازی (۲-۳ دقیقه)

• روبروی آینه با کودک بنشینید
• فضایی شاد و بازی‌گونه ایجاد کنید
• به کودک بگویید می‌خواهیم بازی “لبخند جادویی” انجام دهیم

گام ۲: تمرین لبخند (۳-۴ دقیقه)

• “بیا با هم یه لبخند قشنگ بزنیم”
• “دندون‌هات رو نشون بده، مثل وقتی که عکس می‌گیریم”
• “آفرین! حالا این لبخند رو نگه دار”

گام ۳: موقعیت زبان (۴-۵ دقیقه)

• “زبونت رو بیار جلو”
• “حالا آروم بذارش پشت دندون‌های پایین”
• “مثل من، ببین من چطور انجام میدم”

گام ۴: تمرین با کلمات (۵-۷ دقیقه)

مرحله اول: صدای “س” تنها

• “حالا با همین حالت بگو سسسسس”
• “انگار داری صدای باد رو درمیاری”

مرحله دوم: کلمات ساده شروع با کلمات تک‌هجایی:

• “سیب” (نشان دادن تصویر سیب)
• “سبز”
• “سرد”

مرحله سوم: کلمات دوهجایی

• “ساعت”
• “سبد”
• “سارا”

نکات مهم:

• هر جلسه را با ۵-۶ کلمه شروع کنید
• تدریجاً تعداد کلمات را افزایش دهید
• برای هر موفقیت کوچک تشویق کنید
• از برچسب‌های تشویقی استفاده کنید
• روزی ۲-۳ بار تمرین کنید
• هر جلسه ۱۵ دقیقه کافی است

نشانه‌های پیشرفت:

• تلفظ صحیح “س” در کلمات تک‌هجایی
• تلفظ صحیح در کلمات دوهجایی
• استفاده صحیح در جملات کوتاه
• استفاده خودبه‌خودی در گفتار روزمره

تمرینات خانگی اصلاح تلفظ س برای بزرگسالان

۱-تکنیک موقعیت‌یابی زبان برای بزرگسالان

هدف: یادگیری موقعیت صحیح زبان برای تلفظ حرف “س”

وسایل مورد نیاز:

• یک آینه
• یک محیط آرام
• چند دقیقه زمان

مراحل تمرین:

۱. آماده‌سازی (۱-۲ دقیقه)

• جلوی آینه بایستید
• دهان را کمی باز کنید
• به موقعیت فعلی زبان خود توجه کنید

۲. یافتن نقطه صحیح (۲-۳ دقیقه)

• با نوک زبان، پشت دندان‌های بالا را لمس کنید
• یک برآمدگی کوچک حس می‌کنید (آلوئول)
• این همان نقطه‌ای است که زبان باید قرار بگیرد

۳. قرار دادن زبان (۲-۳ دقیقه)

• زبان را به آرامی در این نقطه قرار دهید
• لبه‌های زبان را به دندان‌های کناری بالا بچسبانید
• مطمئن شوید زبان بین دندان‌ها قرار نگرفته

۴. تولید صدا (۳-۴ دقیقه)

• در همین حالت، به آرامی هوا را از میان زبان عبور دهید
• صدای “سسسس” را تولید کنید
• این صدا باید شبیه صدای باد ملایم باشد

نکات مهم:

• زبان نباید از بین دندان‌ها بیرون بیاید
• فشار هوا باید ملایم باشد
• لب‌ها را زیاد کش ندهید
• فک پایین را شل نگه دارید

تمرینات تکمیلی:

۱. تمرین ریتمیک

• صدای “س” را با ریتم تولید کنید:
  • س…س…س…س
  • س…س…س…س
  • س.س.س.س

۲. تمرین ترکیبی

• ترکیب با مصوت‌ها:
  • سا
  • سی
  • سو
  • سِ
  • سُ

زمان‌بندی پیشنهادی:

• روزی ۳ بار تمرین
• هر جلسه ۱۰ دقیقه
• با فاصله‌های ۴-۵ ساعت

نشانه‌های موفقیت:

عدم خستگی زبان پس از تمرین

تولید صدای “س” واضح و یکنواخت

عدم خروج هوا از کناره‌های زبان

احساس راحتی در تولید صدا

راهکارهای درمانی تلفظ صحیح حرف س

1-مراجعه به گفتار درمانی س :

آسیب شناسان گفتار و زبان (گفتار درمانگران) ، تنها متخصصانی هستند که برای ارزیابی و درمان اختلالات گفتار و زبان آموزش های دانشگاهی دیده اند. دربرگه مراکز گفتار درمانی لیستی از مطب های آسیب شناسان گفتار و زبان به تفکیک شهر آورده شده است.

صحبتی با والدین برای اصلاح س :

خیلی از کودکان نوک زبونی حرف می‌زنند و با این حرف زدن شیرین کودکانه، دل بزرگترها را می‌برند! این نوع صحبت کردن در سنین پایین بسیار طبیعی به نظر می‌رسد و حتی می‌تواند کودک را در نظر دیگران دوست‌داشتنی‌تر جلوه دهد.

با این حال، باید توجه داشت که نوک زبانی صحبت کردن تنها تا ۴ یا ۵ سالگی قابل قبول است و پس از آن به عنوان یک اختلال گفتاری شناخته می‌شود که نیاز به گفتار درمانی دارد. گرچه در برخی موارد این اختلال ممکن است همزمان با رشد کودک کمرنگ شده و به تدریج از بین برود.

در صورتی که این مشکل خود به خود برطرف نشود، به والدین توصیه می‌شود برای درمان آن اقدام کنند و این کار را به تأخیر نیندازند. زیرا این اختلال می‌تواند منجر به کم‌رویی کودک شود و حتی پس از رفع مشکل تلفظ، این کم‌رویی ممکن است به بخشی از شخصیت او تبدیل شود.

برخی از منابع :
https://www.asha.org/practice-portal/clinical-topics/articulation-and-phonology/
https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.3109/13682820903560302
https://www.speechmark.net/speech-sound-disorders/