تمرین گفتار درمانی حرف گ | آموزش تلفظ صحیح گ

اخیرا یکی همکارانم با من تماس گرفت و از من خواست که به دختر 4 ساله اش که در تلفظ حرف گ  تمرین گفتار درمانی حرف گ بدهم. تمام تمریناتی که به او داده ام را در ادامه مشاهده می کنید.

همچنین در همین نوشته تمرینات خانگی برای بزرگسالانی که در تلفظ گ مشکل دارند را نیز مشاهده می کنید.

اما قبل از معرفی آموزش تلفظ گ لازم است بگویم که این کار ( تلفظ صحیح حرف گ) برای برخی از کودکان ممکن است سخت باشد که در این صورت حتما نیاز به مداخله آسیب شناس گفتار و زبان ( گفتار درمانگر ) دارند.

تلفظ این صدا بصورت طبیعی، در سن 3 تا 3.5 سالگی بدست می آید. در این نوشته ما می خواهیم با انواع روشهای آموزش تلفظ حرف گ ( گاف ) آشنا بشویم.

تمرینات گفتار درمانی حرف گ برای کودکان

کی از مشکلات رایج در گفتار کودکان، جایگزینی حرف “د” به جای “گ” است. این مشکل که در بین کودکان شایع است، با تمرینات مناسب و صبر و حوصله قابل درمان می‌باشد. در ادامه، تمرینات موثری را که می‌توانید در خانه برای آموزش تلفظ صحیح صدای “گ” به فرزندتان انجام دهید، معرفی می‌کنیم.

مهم است که این تمرینات را با آرامش و بدون ایجاد فشار و استرس برای کودک انجام دهید. هر کودک سرعت یادگیری متفاوتی دارد و نباید او را با دیگران مقایسه کنید. برای موفقیت در رفع مشکل جایگزینی د به جای گ در کودکان، باید تمرینات را به صورت منظم و پیوسته انجام دهید.

تکنیک اول: روش آینه و تقلید

گام ۱:

• روبروی آینه با کودک بنشینید
• زبان خود را به سمت عقب و بالا ببرید تا به نرمی کام برخورد کند
• از کودک بخواهید حرکت شما را تقلید کند

گام ۲:

• در همین حالت، صدای “گ” را تولید کنید
• به کودک نشان دهید که هوا از دهان خارج می‌شود
• از او بخواهید این حرکت را تکرار کند

گام ۳:

• تمرین را با کلمات ساده شروع کنید: “گل”، “گاو”، “گربه”
• برای هر کلمه ۵ بار تکرار کنید

تکنیک دوم: روش لمسی-حرکتی

گام ۱:

• دست کودک را روی گلوی خودتان قرار دهید
• صدای “گ” را تولید کنید تا ارتعاش را حس کند
• سپس دست او را روی گلوی خودش بگذارید

گام ۲:

• از کودک بخواهید صدای “گ” را تولید کند
• به او کمک کنید تا ارتعاش را در گلوی خود حس کند
• این تمرین را ۱۰ بار تکرار کنید

گام ۳:

• با کلمات دو بخشی تمرین را ادامه دهید: “بزرگ”، “رنگی”، “سنگ”
• هر بار ارتعاش را حس کند

تکنیک سوم: روش بازی و تصویرسازی

گام ۱:

• از تصویر قورباغه استفاده کنید
• به کودک بگویید قورباغه صدای “گ گ” می‌دهد
• همراه با کودک صدای قورباغه را تقلید کنید

گام ۲:

• کارت‌های تصویری تهیه کنید که با “گ” شروع می‌شوند
• از کودک بخواهید تصاویر را نام ببرد
• برای هر تلفظ صحیح او را تشویق کنید

گام ۳:

• بازی “من می‌بینم” را انجام دهید
• اشیاء اطراف که حرف “گ” دارند را پیدا کنید
• هر بار که کودک درست تلفظ کرد، امتیاز بدهید.

تکنیک چهارم : تقویت عضلات برای صدای گ ( نی )

این تمرین به تقویت عضلات زبان و دهان کمک می‌کند تا کودک بتواند صدای “گ” را بهتر تولید کند.

وسایل مورد نیاز

• نی
• مایعات غلیظ مثل:
  • ماست
  • پودینگ
  • اسموتی میوه‌ای
  • فرنی غلیظ

مراحل تمرین

1. آماده‌سازی
   • یک ظرف مناسب انتخاب کنید
   • مایع غلیظ را داخل ظرف بریزید
   • نی را در ظرف قرار دهید
2. شروع تمرین
   • کودک را در وضعیت راحت و مستقیم بنشانید
   • نی را در دهان کودک قرار دهید
   • از او بخواهید آرام و پیوسته بمکد
3. نکات مهم حین تمرین
   • مطمئن شوید کودک با سرعت مناسب می‌مکد
   • به او یادآوری کنید زبانش را جمع کند
   • تمرین را کوتاه اما منظم انجام دهید

زمان‌بندی پیشنهادی

• روزی 2-3 بار
• هر بار 5-10 دقیقه
• بین هر بار مکیدن، استراحت کوتاه

بازی‌های همراه

• بازی حباب سازی با نی
• مسابقه مکیدن (چه کسی زودتر تمام می‌کند)
• ساختن صداهای جالب با نی

نکات ایمنی

• از تمیز بودن نی مطمئن شوید
• دمای مایع مناسب باشد
• در صورت خستگی کودک، تمرین را متوقف کنید

پیشرفت تمرین

1. شروع با مایعات رقیق‌تر
2. به تدریج از مایعات غلیظ‌تر استفاده کنید
3. کم‌کم زمان تمرین را افزایش دهید

نکته: این تمرین را با بازی و سرگرمی همراه کنید تا کودک با اشتیاق بیشتری آن را انجام دهد.

تکنیک پنجم :خود اصلاحی توسط کودک

هدف از این تمرین ، کمک به کودک برای تشخیص و اصلاح خودکار اشتباهات تلفظی در گفتار روزمره

مراحل آموزش

1. معرفی مفهوم اشتباه و درست
   • با مثال‌های ساده شروع کنید
   • از کلمات آشنا استفاده کنید
   • تفاوت تلفظ درست و غلط را واضح نشان دهید
2. نمایش عملی
   • یک کلمه را عمداً اشتباه تلفظ کنید
   • بلافاصله خودتان آن را تصحیح کنید
   • مثال: “تاشین… نه، درست نیست… ماشین”
3. تمرین با کودک
   • از کلمات مورد علاقه کودک استفاده کنید
   • مثال‌های بیشتر:
     • “توپ” به جای “دوپ”
     • “گربه” به جای “دربه”
     • “کتاب” به جای “تتاب”

روش‌های تمرین

1. بازی نقش
   • شما نقش کودک را بازی کنید
   • اشتباه تلفظ کنید
   • از کودک بخواهید اشتباه شما را پیدا کند
2. بازی درست و غلط
   • کلمات را گاهی درست و گاهی غلط بگویید
   • از کودک بخواهید تشخیص دهد کدام درست است
   • برای پاسخ‌های درست او را تشویق کنید
3. تمرین آینه‌ای
   • روبروی آینه با کودک بنشینید
   • تلفظ درست را نشان دهید
   • از او بخواهید تکرار کند

نکات مهم

1. صبور باشید
   • پیشرفت تدریجی است
   • هر کودک سرعت یادگیری متفاوتی دارد
2. تشویق کنید
   • برای هر تلاش کودک را تحسین کنید
   • حتی برای تشخیص اشتباه
3. فضای مثبت ایجاد کنید
   • از انتقاد پرهیز کنید
   • تمرین را به بازی تبدیل کنید
4. منظم تمرین کنید
   • روزانه 10-15 دقیقه
   • در زمان‌های مختلف روز

پیشرفت تمرین

1. شروع با کلمات ساده
2. افزودن کلمات پیچیده‌تر
3. استفاده در جملات کوتاه
4. تمرین در مکالمات روزمره

یادآوری: هدف اصلی ایجاد آگاهی در کودک نسبت به تلفظ صحیح است، نه کامل کردن سریع آن

تکنیک ششم : آموزش تلفظ صحیح گ از طریق کتاب خوانی

هدف تمرین

تقویت شنیداری و گفتاری صدای “گ” از طریق کتابخوانی مشترک با کودک

وسایل مورد نیاز

• کتاب‌های مناسب سن کودک
• کتاب‌های مصور
• کتاب‌های شعر کودکانه

انتخاب کتاب مناسب

• کتاب‌های مصور را انتخاب کنید و خودتان داستان را تغییر دهید و از این طریق بصورت طبیعی صدای گ را تکرار کنید.

مراحل تمرین

1. آماده‌سازی محیط
   • مکانی آرام انتخاب کنید
   • کنار کودک بنشینید
   • کتاب را طوری نگه دارید که تصاویر را ببیند
2. شروع کتابخوانی
   • ابتدا خودتان بخوانید
   • روی کلمات دارای “گ” تأکید کنید
   • مثال: “گربه گرسنه به باغچه رفت”
3. تمرین مشارکتی
   • از کودک بخواهید کلمات را تکرار کند
   • تصاویر مرتبط را نشان دهید
   • مثال: “این گربه است، بگو گربه”

بازی‌های همراه کتابخوانی

1. بازی پیدا کردن
   • “بیا کلمه‌هایی که صدای گ دارند را پیدا کنیم”
   • مثال: گل، گربه، گوش، گردو
2. بازی تصویری
   • “چند تا گل در تصویر می‌بینی؟”
   • “گربه داره چکار می‌کنه؟”

نکات مهم

1. زمان‌بندی
   • روزی 15-20 دقیقه
   • در زمان‌هایی که کودک هوشیار است
   • ترجیحاً قبل از خواب
2. روش خواندن
   • با لحن جذاب بخوانید
   • سرعت مناسب داشته باشید
   • صدای “گ” را واضح تلفظ کنید
3. تشویق و حمایت
   • برای هر تلاش تشویق کنید
   • اشتباهات را با مهربانی اصلاح کنید

پیشرفت تدریجی

1. شروع با کتاب‌های ساده
2. افزودن کتاب‌های پیچیده‌تر
3. خواندن داستان‌های طولانی‌تر
4. تشویق به بازگویی داستان

نمونه جملات تمرینی

• “گربه گرد و قشنگ”
• “گل‌های رنگارنگ”
• “گنجشک توی باغچه”
• “گردو و گیلاس”

یادآوری: هدف اصلی لذت بردن از کتابخوانی همراه با یادگیری است.

گفتار درمانگر چطور صدای گ را به کودک آموزش می دهد؟

در ادامه برای آشنایی شما با فرایند گفتاری درمانی صدای گ ، یک نمونه تمرین که توسط متخصص انجام می شود را معرفی کردیم و توضیح دادیم که والدین در کنار این تمرین چه تمریناتی را در خانه می توانند انجام دهند.

چرا این تمرین مهم است؟

گاهی کودکان به جای تلفظ صدای “گ” (مثل گل)، صدای “د” (مثل دل) را تولید می‌کنند. این تمرین به اصلاح این مشکل کمک می‌کند.

مثال‌های ساده برای درک بهتر:

• صدای صحیح “گ”: گل، گربه، گوش
• صدای اشتباه: دل، دربه، دوش

مراحل تمرین (توسط متخصص):

1. متخصص با استفاده از چوب مخصوص، زبان کودک را در موقعیت درست قرار می‌دهد
2. از کودک خواسته می‌شود صدای “گ” را تولید کند
3. این کار باعث می‌شود نوک زبان پایین بماند
4. کودک کم‌کم یاد می‌گیرد چطور این صدا را درست تولید کند

نقش والدین:

1. همکاری با متخصص
2. تشویق کودک در طول درمان
3. تمرین کلمات در خانه (بدون استفاده از چوب پزشکی)
4. صبور بودن در طول فرآیند درمان

تمرین‌های ساده در خانه:

• بازی با کلمات: مثلاً “من می‌بینم چیزی که با صدای گ شروع می‌شه”
• خواندن شعرهای ساده با کلمات دارای “گ”
• تکرار کلمات ساده مثل: گل، گلاب، گردو

یادآوری مهم: استفاده از چوب پزشکی فقط در مطب و توسط متخصص انجام می‌شود.

کودکان تا چه زمانی فرصت یادگیری خود به خودی حرف “گ” را دارند ؟

کودکان در سن 3 سالگی تا 3.5 سالگی تا 90 درصد موارد قادر هستند که حرف گ را به تنهایی  و در کلمات بدرستی تلفظ کنند. برخی از کودکان بدلایلی ، قادر نیستند که حرف گ را بدرستی تلفظ کنند. این مشکل تا 4 سالگی باید خود به خود رفع شود در غیر اینصورت نیاز به مداخله گفتاردرمانگر دارد. نگران نباشید متخصص گفتاردرمانی ظرف چند جلسه شیوه تلفظ صحیح این صدا را به کودک شما یاد خواهد داد.

عوارض مشکل تلفظ صدای گ

یکی از عوارض مشکل در تلفظ این صدا ، کاهش اعتماد به نفس کودک است. کودکی که در تلفظ حروف مشکل دارد به دلیل تمسخر دوستانش ممکن است منزوی و کم رو شود و آرام ، آرام این خجالت و کم رویی جزئی از شخصیت او شود .

همچنین کودکانی که مشکلات تلفظ دارند در مهارتهای خواندن و نوشتن نیز مشکلاتی دارند معمولا کودکان همان چیزی را که می گویند را می نویسند.

[ نوشته پیشنهادی : درمان نوک زبانی حرف زدن در بزرگسالان و کودکان ]

راهکارهای درمانی تلفظ گ

برای آموزش تلفظ حرف گ در کودکان چندین راه پیشنهاد شده است . ما به ترتیب سریع ترین و راحت ترین راهکارها را آورده ایم . مراجعه به آسیب شناس گفتار و زبان آسانترین و اصولی ترین راه برای اموزش تلفظ حرف گ و دیگر حروف فارسی است. همچنین پیشنهاد می شود در کنار جلسات گفتار درمانی با خرید نرم افزار تخصصی تولید بیان سرعت یادگیری بیشتر کنید.

1. گفتار درمانی : ما در اینجا لیستی از مراکز گفتار درمانی معتبر را گرد آورده ایم .
2. نرم افزار تولید بیان : نرم افزار تولید بیان یک نرم افزار تخصصی برای آموزش تلفظ حروف فارسی در خانه و در کنار جلسات گفتار درمانی است .
3. کار در خانه

تمرین  تلفظ حرف گ در خانه

تمرینات زیر میتوانید در خانه جهت بهبود تلفظ حرف گاف بسیار کمک کننده باشند:

استفاده از نگهدارنده:

آسیب شناس گفتار و زبان از طریق نگهداره زبان ، بخشی از زبان را به شکلی نگه می دارد که جایگاه تلفظ حرف گ بدرستی شکل گیرد و سپس از کودک می خواهد که شروع به تلفظ کند و به ارامی این جایگاه را در ذهن کودک نهادینه می کند. سپس گفتار درمانگر تلفظ صحیح را به سطح هجا و کلمه و جمله و مکالمات عادی کودک می برد.

این فرایند ممکن سه تا 5 جلسه طول بکشد. ولی درمان آن قطعی و همیشگی خواهد بود.

نی مکیدن :

با نی مکیدن برای تقویت عضلات انتهای دهان می تواند کمک کنند باشد …

فراموش نکنید آموزش تلفظ حرف گ در کودکان و بزرگسالان  بدون مراجعه به گفتاردرمانی و یا تهیه نرم افزار تولید بیان کار بسیار سخت و طاقت فرسا و در برخی مواقع غیر ممکنی است. با مراجعه به گفتار درمانی در کوتاه ترین زمان تلفظ این صدا را بشکل صحیح یاد خواهید گرفت.

به پشت دراز کشیدن

این پوزیشن به این دلیل کمک کننده است که هنگامی که کودک به پشت دراز می کشد تولید صدای ک و گ راحتتر است.

جمع بندی

ما در این نوشته درباره راههای آموزش تلفظ حرف “گ” صحبت کردیم. علاوه بر تمرینات گفته شده برای درمان سریعتر و کاملتر تلفظ، بهتر است به مراکز گفتاردرمانی مراجعه کنید. درصورتیکه سوال یا پیشنهادی دارید می توانید از طریق کامنت با کارشناسان ما در میان بگذارید.