چه بچه هایی اوتیسم میگیرند سؤالی است که بسیاری از والدین نگران از من می‌پرسند. در طول ۱۵ سال کار به عنوان گفتاردرمانگر، با پسر کوچکی به نام امیر آشنا شدم که والدینش متوجه شده بودند در ۲ سالگی هنوز تماس چشمی برقرار نمی‌کند و به اسمش واکنش نشان نمی‌دهد. آنها نگران بودند که چرا فرزندشان این علائم را نشان می‌دهد و آیا این نشانه‌های اوتیسم است.
تحقیقات نشان می‌دهد اوتیسم یک اختلال عصبی-رشدی پیچیده است که عوامل متعددی در بروز آن نقش دارند. ژنتیک نقش مهمی در بروز اوتیسم دارد و کودکانی که در خانواده‌شان سابقه اختلالات طیف اوتیسم وجود دارد، بیشتر در معرض خطر هستند. همچنین، پسرها حدود ۴ برابر بیشتر از دخترها تشخیص اوتیسم میگیرند، هرچند این تفاوت ممکن است تا حدی به دلیل تشخیص کمتر در دختران باشد.
مطلب پیشنهادی: اوتیسم کودکان چیست ؟
عوامل محیطی مانند سن بالای والدین هنگام بارداری، مشکلات دوران بارداری، و زایمان زودرس نیز می‌توانند خطر اوتیسم را افزایش دهند. مهم است بدانیم که هیچ بچه‌ای به خاطر اشتباه والدین اوتیسم نمی‌گیرد و این اختلال نتیجه ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی است. توجه به نشانه‌های اولیه و مراجعه به موقع به متخصصان می‌تواند به مداخله زودهنگام و بهبود کیفیت زندگی کودک کمک کند. پیشنهاد می‌کنم تا انتهای این مقاله همراه ما باشید تا با عوامل خطر و نشانه‌های هشداردهنده اوتیسم بیشتر آشنا شوید.
عوامل احتمالی بروز اوتیسم:
فهرست عناوین این نوشته
- عوامل ژنتیکی و سابقه خانوادگی (احتمال اختلال اوتیسم در فرزند دوم را بخوانید)
- جنسیت کودک (شیوع بیشتر در پسران)
- سن بالای والدین هنگام بارداری (مخصوصا سن پدر)
- مشکلات حاد دوران بارداری و زایمان
- وزن کم هنگام تولد یا زایمان زودرس
- فاصله کوتاه میان بارداری‌ها (کمتر از ۱۲ ماه)
- قرار گرفتن در معرض برخی داروها یا آلاینده‌های محیطی
- اختلالات عصبی-رشدی همراه والدین
در این مقاله به طور مفصل به این موارد می‌پردازیم و به شما کمک می‌کنیم تا چه بچه هایی اوتیسم میگیرند را بهتر درک کنید.
نگاهی جامع به عوامل خطر و شاخص‌های هشدار دهنده
چه بچه هایی اوتیسم میگیرند سؤالی است که ذهن بسیاری از والدین را به خود مشغول می‌کند. اختلال طیف اوتیسم یک اختلال عصبی-رشدی است که معمولاً در سالهای اولیه زندگی خود را نشان می‌دهد. عوامل متعددی از جمله ژنتیک، محیط و شرایط دوران بارداری می‌توانند در بروز اوتیسم نقش داشته باشند. درک این عوامل می‌تواند به والدین کمک کند تا نشانه‌های اولیه را بشناسند و زودتر برای مداخلات درمانی اقدام کنند.
۱. بررسی باورهای غلط رایج درباره علل طیف اوتیسم
یکی از باورهای نادرست رایج این است که واکسن‌ها باعث اوتیسم می‌شوند. تحقیقات گسترده نشان داده‌اند که هیچ ارتباطی بین واکسیناسیون و بروز اوتیسم وجود ندارد.
باور غلط دیگر این است که شیوه تربیتی والدین عامل بروز اوتیسم است.
مادر سام به من می‌گفت همسایه‌شان به او گفته چون با کودکش کم صحبت کرده، او اوتیسم گرفته است. این کاملاً اشتباه است! اوتیسم یک اختلال عصبی-رشدی با پایه‌های بیولوژیک است و هیچ ارتباطی با نحوه والدگری ندارد. در طول سال‌ها کار با خانواده‌های کودکان دارای اوتیسم، دیده‌ام که این باورهای غلط چه آسیب‌های روانی به والدین وارد می‌کند.
۲. اهمیت تشخیص زودهنگام و نشانه‌های اولیه
تشخیص زودهنگام اوتیسم می‌تواند تأثیر شگرفی بر آینده کودک داشته باشد. نشانه‌های اولیه معمولاً شامل تأخیر در گفتار، ضعف در تماس چشمی و رفتارهای تکراری است. نازنین دختری بود که در ۱۸ ماهگی نشانه‌هایی مانند عدم پاسخ به نام خود و نداشتن اشاره کردن را نشان می‌داد. والدینش با هوشیاری، زود اقدام کردند و امروز بعد از دو سال مداخله، پیشرفت چشمگیری داشته است.
به عنوان یک گفتاردرمانگر، همواره به والدین توصیه می‌کنم به علائم هشداردهنده مانند عدم بروز لبخند اجتماعی تا ۶ ماهگی، نداشتن صداسازی تا ۱۲ ماهگی، و نگفتن هیچ کلمه‌ای تا ۱۶ ماهگی توجه کنند.
۳. ارتباط عوامل ژنتیکی و محیطی در بروز اوتیسم
پژوهش‌ها نشان می‌دهند چه بچه هایی اوتیسم میگیرند بیشتر به ترکیبی از عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی مربوط است. کودکانی که در خانواده‌شان سابقه اوتیسم یا سایر اختلالات عصبی-رشدی وجود دارد، در معرض خطر بیشتری هستند. همچنین، سن بالای والدین در زمان بارداری و مشکلات دوران بارداری مانند عفونت‌های شدید می‌توانند خطر اوتیسم را افزایش دهند. مریم، مادر دوقلوهایی که یکی از آنها اوتیسم داشت، همیشه می‌پرسید چرا فقط یکی از فرزندانش اوتیسم گرفته است. این نشان می‌دهد حتی با ژنتیک مشابه، تأثیر محیط می‌تواند تعیین‌کننده باشد. در تجربه بالینی خود، دیده‌ام که تشخیص اوتیسم در پسران حدود چهار برابر دختران است، اما بسیاری از دختران با اوتیسم خفیف‌تر تشخیص داده نمی‌شوند چون علائم را بهتر پنهان می‌کنند.
عوامل خطر احتمالی؛ برای اینکه بدانید چه بچه هایی در معرض اوتیسم هستند
شناخت عوامل خطر می‌تواند به والدین کمک کند تا بهتر بدانند چه بچه هایی اوتیسم میگیرند و چرا برخی کودکان بیشتر در معرض خطر هستند. مهم است بدانیم که وجود این عوامل خطر به معنای قطعیت ابتلا به اوتیسم نیست، بلکه تنها احتمال آن را افزایش می‌دهد. عوامل خطر اوتیسم متعدد هستند و درک آنها می‌تواند به تشخیص زودهنگام و مداخله به موقع کمک کند، که برای آینده کودک بسیار حیاتی است.
مطلب مفید: علائم واضح اوتیسم از کودکی تا بزرگسالی
۱. سابقه خانوادگی و تأثیر ژنتیک در بروز اختلال طیف اوتیسم
عوامل ژنتیکی نقش مهمی در اینکه چه بچه هایی اوتیسم میگیرند دارند. تحقیقات نشان می‌دهد کودکانی که خواهر، برادر یا والدین مبتلا به اوتیسم دارند، ۱۰ تا ۲۰ برابر بیشتر در معرض خطر هستند. اگر یک دوقلوی همسان اوتیسم داشته باشد، احتمال ابتلای دوقلوی دیگر به اوتیسم بین ۳۶ تا ۹۵ درصد است. سام، پسر ۴ سالهای که به کلینیک ما مراجعه کرد، برادر بزرگتری داشت که قبلاً تشخیص اوتیسم گرفته بود. والدین سام به دلیل آگاهی از وراثت اوتیسم، علائم را زودتر تشخیص دادند و مداخله درمانی را از ۱۸ ماهگی آغاز کردند، که به پیشرفت قابل توجهی در مهارت‌های ارتباطی او منجر شد.
۲. نقش سن والدین در زمان بارداری
پژوهش‌ها نشان می‌دهند که سن بالای والدین هنگام بارداری می‌تواند بر اینکه چه بچه هایی اوتیسم میگیرند تأثیر بگذارد. خطر اوتیسم در فرزندان پدران بالای ۴۰ سال و مادران بالای ۳۵ سال به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد. این افزایش خطر ممکن است به دلیل جهش‌های ژنتیکی جدید در اسپرم و تخمک با افزایش سن باشد. نازنین، دختر ۳ سالهای که با تأخیر در گفتار به ما مراجعه کرد، از پدر و مادری متولد شده بود که هر دو در اواخر دهه ۴۰ زندگی خود بودند. البته این به معنای آن نیست که همه کودکان والدین مسن‌تر به اوتیسم مبتلا می‌شوند، بلکه تنها یک عامل خطر است که باید مورد توجه قرار گیرد.
۳. ارتباط شرایط بارداری و زایمان با احتمال بروز اوتیسم
مشکلات دوران بارداری و زایمان می‌توانند خطر اوتیسم را افزایش دهند. عواملی مانند زایمان زودرس (قبل از هفته ۳۷)، وزن کم هنگام تولد (کمتر از ۲.۵ کیلوگرم)، کمبود اکسیژن حین تولد، و عفونت‌های شدید مادر در دوران بارداری با افزایش خطر اوتیسم مرتبط هستند.
مریم، مادر کودکی با اوتیسم، در هفته ۳۲ بارداری دچار عفونت شدید آنفولانزا شده بود که منجر به تب بالا و بستری شدن او شد. فرزندش با وزن ۱.۸ کیلوگرم به دنیا آمد و در ۲ سالگی تشخیص اوتیسم گرفت. التهاب مزمن در دوران بارداری می‌تواند بر رشد مغز جنین تأثیر بگذارد و این موضوع در تحقیقات اخیر درباره دلایل بروز اوتیسم مورد توجه قرار گرفته است.
در طول سال‌ها کار با کودکان دارای اوتیسم، متوجه شده‌ام که هیچ عامل منفردی نمی‌تواند به تنهایی توضیح دهد چه بچه هایی اوتیسم میگیرند. اغلب ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی در کنار هم نقش دارند. شناخت این عوامل خطر به خانواده‌ها کمک می‌کند تا در صورت وجود این عوامل، هوشیارتر باشند و علائم اولیه اوتیسم را زودتر تشخیص دهند. زیرا تشخیص زودهنگام اوتیسم و مداخله به موقع می‌تواند به بهبود قابل توجه کیفیت زندگی و مهارت‌های ارتباطی کودک کمک کند.
نشانه‌های اولیه اوتیسم: چه بچه هایی اوتیسم میگیرند و چگونه می‌توان آن را تشخیص داد
تشخیص زودهنگام اوتیسم می‌تواند تأثیر چشمگیری بر آینده کودک داشته باشد. شناخت نشانه‌های اولیه به والدین کمک می‌کند تا بدانند چه بچه هایی اوتیسم میگیرند و چه زمانی باید به دنبال کمک تخصصی باشند. به عنوان یک گفتاردرمانگر با تجربه، می‌خواهم نشانه‌های هشداردهنده‌ای را که می‌توانند به شما در تشخیص زودهنگام کمک کنند، توضیح دهم. اگرچه هر کودک منحصر به فرد است، اما برخی علائم اولیه اوتیسم را می‌توان حتی قبل از ۱۲ ماهگی مشاهده کرد.
مطلب پیشنهادی مفید: علائم هشدار دهنده اوتیسم
۱. تاخیر یا الگوهای غیرمعمول در ارتباط کلامی و غیرکلامی
کودکانی که در معرض خطر اوتیسم هستند، اغلب الگوهای ارتباطی متفاوتی نشان می‌دهند. این کودکان ممکن است تا ۱۲ ماهگی هیچ صدایی تولید نکنند، تا ۱۶ ماهگی کلمه‌ای نگویند، یا تا ۲۴ ماهگی از جمله‌های دو کلمه‌ای استفاده نکنند. سام، پسر ۲ سالهای که در کلینیک ما تشخیص اوتیسم گرفت، به جای استفاده از کلمات، دست والدینش را می‌گرفت و به سمت چیزی که می‌خواست می‌برد. او همچنین به جای درخواست کمک، هنگام نیاز فقط گریه می‌کرد. برخی کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است ابتدا چند کلمه بگویند، اما سپس توانایی گفتاری خود را از دست بدهند، که به این حالت پسرفت زبانی می‌گویند. این نشانه‌ها می‌تواند به والدین کمک کند تا بهتر بفهمند چه بچه هایی اوتیسم میگیرند.
۲. چالش‌های اجتماعی و رفتارهای تکراری به عنوان نشانه‌های هشداردهنده
مشکلات اجتماعی و رفتارهای تکراری از نشانه‌های مهم دیگر در کودکان مستعد اوتیسم هستند.
نازنین، دختر ۳ سالهای که با ما کار می‌کرد، تماس چشمی محدودی داشت و به ندرت به اسمش واکنش نشان می‌داد. او به جای بازی با اسباب‌بازی‌ها به شکل معمول، فقط چرخ‌های ماشین اسباب‌بازی را ساعت‌ها می‌چرخاند.
مثال دیگر، مریم کودکی بود که در مهدکودک به جای همبازی شدن با دیگران، بیشتر اوقات گوشه‌ای می‌ایستاد و خطوط دیوار را دنبال می‌کرد. رفتارهای تکراری مانند تکان دادن دست‌ها، راه رفتن روی پنجه پا، یا وابستگی شدید به روتین‌های خاص، می‌تواند نشانه‌هایی از علائم اولیه طیف اوتیسم باشد.
۳. اهمیت مراجعه سریع به متخصصان در صورت مشاهده نشانه‌ها
اگر نشانه‌های بالا را در فرزندتان مشاهده کردید، تأخیر نکنید و سریعاً با متخصصان مشورت کنید. مراجعه زودهنگام به متخصصانی مانند گفتاردرمانگر، روانشناس کودک، یا متخصص مغز و اعصاب کودکان می‌تواند تفاوت چشمگیری در آینده فرزندتان ایجاد کند. مداخله زودهنگام به دلیل انعطاف‌پذیری مغز در سالهای اول زندگی، بسیار مؤثرتر است. تشخیص اینکه چه بچه هایی اوتیسم میگیرند و اقدام سریع، می‌تواند به بهبود قابل توجه مهارت‌های ارتباطی، اجتماعی و شناختی کودک منجر شود.
در طول ۱۵ سال فعالیت به عنوان گفتاردرمانگر، دیده‌ام کودکانی که مداخله درمانی را قبل از ۳ سالگی آغاز کرده‌اند، پیشرفت بسیار بهتری نسبت به کودکانی که دیرتر تشخیص داده شده‌اند، داشته‌اند. علائم اولیه اوتیسم را جدی بگیرید و بدانید که با تشخیص به موقع، می‌توانید به فرزندتان کمک کنید تا به پتانسیل کامل خود دست یابد. دانستن اینکه چه بچه هایی اوتیسم میگیرند و نشانه‌های هشداردهنده اوتیسم کدامند، اولین قدم برای کمک به کودک شماست.
منابع
- Centers for Disease Control and Prevention (CDC) – Autism Spectrum Disorder https://www.cdc.gov/ncbddd/autism/facts.html توضیح: سایت رسمی مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های آمریکا که اطلاعات جامع و به‌روز درباره عوامل خطر، شیوع و تشخیص اوتیسم ارائه می‌دهد.
- National Institute of Mental Health (NIMH) – Autism Spectrum Disorder https://www.nimh.nih.gov/health/topics/autism-spectrum-disorders-asd توضیح: مؤسسه ملی سلامت روان آمریکا که پژوهش‌های جدید درباره ژنتیک، عوامل محیطی و تشخیص زودهنگام اوتیسم را منتشر می‌کند.