در طول سالهای طولانی فعالیتم به عنوان شنوایی شناس، بسیاری از بیماران با این سوال که میسوفونیا چیست به کلینیک مراجعه میکنند. این اختلال که به معنای “تنفر از صدا” است، یک واکنش غیرعادی و شدید نسبت به صداهای خاص محسوب میشود. تصور کنید در یک رستوران نشستهاید و صدای جویدن غذای فرد کناری چنان شما را آزار میدهد که مجبور میشوید محل را ترک کنید – این یک نمونه ساده از تجربه افراد مبتلا به میسوفونیا است.
افراد مبتلا به میسوفونیا معمولاً نسبت به صداهای خاصی مانند جویدن، نفس کشیدن، خشخش کاغذ یا حتی صدای تایپ کردن واکنشهای شدید عاطفی و فیزیکی نشان میدهند. این واکنشها میتواند شامل عصبانیت شدید، اضطراب، تپش قلب، تعریق و حتی رفتارهای اجتنابی باشد. جالب است بدانید که این اختلال اغلب از دوران نوجوانی شروع میشود و میتواند به تدریج شدت پیدا کند.
خوشبختانه، امروزه روشهای درمانی موثری برای کمک به افراد مبتلا به میسوفونیا وجود دارد. درمان معمولاً شامل ترکیبی از روشهای مختلف مانند درمانهای رفتاری-شناختی، صدادرمانی و تکنیکهای مدیریت استرس است. همچنین، استفاده از وسایل کمک شنوایی خاص و آموزشهای تخصصی میتواند به بهبود کیفیت زندگی این افراد کمک شایانی کند. به عنوان یک متخصص، همیشه به بیمارانم تأکید میکنم که با تشخیص به موقع و درمان مناسب، میتوان این شرایط را به خوبی مدیریت کرد و به زندگی عادی بازگشت.
تجربه یک بیمار مبتلا به میسوفونیا: روایت خانم رضایی
فهرست عناوین این نوشته
خانم رضایی، کارمند ۲۸ ساله بانک، همیشه خودش را فردی عجیب و غیرعادی میپنداشت. او میگوید: “در محل کار، صدای خودکار روی کاغذ همکارانم و تقتق کیبورد کامپیوترها چنان عذابم میداد که گاهی مجبور میشدم به بهانههای مختلف به سرویس بهداشتی پناه ببرم تا کمی آرام شوم. در خانه هم صدای جویدن غذا توسط اعضای خانواده باعث میشد اغلب تنها در اتاقم غذا بخورم. حتی صدای نفس کشیدن مادرم هنگام تماشای تلویزیون مرا به شدت عصبی میکرد و این موضوع روابط خانوادگیام را تحت تأثیر قرار داده بود.”
وقتی خانم رضایی به کلینیک مراجعه کرد، دکتر متخصص مغز و اعصاب پس از معاینات دقیق و مصاحبههای تخصصی، میسوفونیا را تشخیص داد. نکته جالب اینجا بود که خانم رضایی متوجه شد این اختلال در خانوادهشان سابقه داشته و عمهاش نیز از علائم مشابهی رنج میبرده است. برنامه درمانی او شامل جلسات منظم رواندرمانی، آموزش تکنیکهای تنآرامی و استفاده از هدفونهای مخصوص با قابلیت پخش نویز سفید در محیط کار بود.
امروز، پس از چهار ماه درمان مستمر، خانم رضایی با لبخند میگوید: “باورم نمیشود که حالا میتوانم در آشپزخانه کنار خانوادهام شام بخورم. در محل کار هم با استفاده از تکنیکهای مدیریت استرس و گاهی استفاده از هدفون، شرایط را خیلی بهتر مدیریت میکنم. مهمترین درسی که یاد گرفتم این بود که تنها نیستم و این یک اختلال شناخته شده است که میتوان آن را درمان کرد.” توصیه میکنم تا انتهای این مقاله همراه ما باشید تا با راهکارهای عملی برای مقابله با میسوفونیا و تجربیات موفق دیگر بیماران آشنا شوید.
میسوفونیا چیست و چگونه زندگی را تحت تاثیر قرار میدهد؟
به عنوان یک شنوایی شناس با بیش از ۱۵ سال تجربه در درمان اختلالات شنوایی، هر روز با خانوادههایی روبرو میشوم که نگران واکنشهای شدید یکی از عزیزانشان به صداهای معمولی هستند. اغلب این عزیزان از اختلالی به نام میسوفونیا رنج میبرند که متأسفانه در جامعه ما کمتر شناخته شده است. در این مقاله میخواهم به زبانی ساده توضیح دهم که میسوفونیا چیست و چگونه میتوانید به عزیزانتان کمک کنید.
۱. تعریف ساده و کاربردی میسوفونیا
میسوفونیا یک حساسیت غیرعادی و شدید به صداهای خاص است که میتواند زندگی فرد را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. تصور کنید فرزند شما از صدای جویدن غذا چنان آشفته میشود که نمیتواند سر میز شام بنشیند، یا همسرتان از صدای نفس کشیدن شما هنگام خواب چنان مضطرب میشود که مجبور است در اتاق دیگری بخوابد.
در واقع، افراد مبتلا به اختلال حساسیت به صدا (میسوفونیا) نسبت به صداهایی که برای دیگران کاملاً عادی است، واکنشهای شدید عاطفی و فیزیولوژیک نشان میدهند. این واکنشها کاملاً غیرارادی هستند و فرد نمیتواند آنها را کنترل کند.
۲. علائم شایع و تاثیر آن بر زندگی روزمره
وقتی فرد مبتلا به میسوفونیا در معرض صداهای آزاردهنده قرار میگیرد، ممکن است دچار تپش قلب، تعریق، سردرد، تنش عضلانی و حتی حالت تهوع شود. من در کلینیک بیماری داشتم که میگفت صدای جویدن آدامس همکارش باعث میشود دستهایش بلرزد و نتواند روی کارش تمرکز کند.
این علائم معمولاً با احساسات شدید خشم، اضطراب یا وحشت همراه است. برای مثال، یکی از بیمارانم تعریف میکرد که صدای خشخش پاکت چیپس در سینما چنان او را آشفته میکند که مجبور است فیلم را نیمهکاره رها کند و از سالن خارج شود.
۳. تفاوت میسوفونیا با حساسیت معمولی به صدا
باید بدانید که حساسیت به صدا در میسوفونیا با ناراحتی معمولی از صداهای آزاردهنده کاملاً متفاوت است. در حساسیت معمولی، افراد میتوانند صداهای ناخوشایند را تحمل کنند، اما در میسوفونیا، واکنشها غیرارادی و بسیار شدیدتر است.
برای درک بهتر این تفاوت، مثالی میزنم: اگر صدای بلند موسیقی همسایه آزارتان دهد، این یک واکنش طبیعی است. اما اگر صدای آرام نفس کشیدن کسی در اتوبوس باعث شود عرق کنید و مجبور شوید فوراً پیاده شوید، این میتواند نشانهای از میسوفونیا باشد.
۴. شیوع این اختلال در جامعه
براساس مطالعات اخیر، حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد از جمعیت عمومی درجاتی از میسوفونیا را تجربه میکنند. جالب است بدانید که این اختلال معمولاً در اواخر کودکی یا اوایل نوجوانی شروع میشود و میتواند در هر دو جنس رخ دهد.
در کلینیک ما، هر ماه حداقل ۵ تا ۶ مورد جدید میسوفونیا تشخیص داده میشود که نشان میدهد این اختلال شایعتر از آن چیزی است که تصور میکنیم. متأسفانه بسیاری از افراد سالها با این مشکل زندگی میکنند بدون اینکه بدانند یک اختلال قابل درمان است.
۵. تاثیر میسوفونیا بر روابط اجتماعی و شغلی
میسوفونیا میتواند تأثیر عمیقی بر روابط خانوادگی و اجتماعی بگذارد. من بیمارانی داشتهام که از شرکت در مهمانیهای خانوادگی خودداری میکردند یا حتی مجبور به تغییر شغل شدهاند. یکی از بیمارانم معلم بود و صدای مداد دانشآموزان روی کاغذ چنان آزارش میداد که مجبور شد شغلش را عوض کند.
خوشبختانه با تشخیص به موقع و درمان مناسب، میتوان به این افراد کمک کرد تا زندگی بهتری داشته باشند. اگر شما یا یکی از عزیزانتان علائم مشابهی دارید، توصیه میکنم حتماً با یک متخصص شنواییشناسی مشورت کنید. درک و حمایت خانواده نقش مهمی در موفقیت درمان دارد.
علائم و نشانههای میسوفونیا چیست؟
در طول سالهای فعالیتم به عنوان شنوایی شناس، همواره با خانوادههایی مواجه شدهام که نگران واکنشهای غیرعادی عزیزانشان به صداهای روزمره هستند. برای درک بهتر اینکه میسوفونیا چیست و چگونه خود را نشان میدهد، میخواهم علائم و نشانههای این اختلال را به زبانی ساده برای شما توضیح دهم. شناخت این علائم میتواند به تشخیص زودهنگام و درمان موثرتر کمک کند.
۱. واکنشهای فیزیکی و روانی به صداهای خاص
افراد مبتلا به اختلال حساسیت به صدا معمولاً واکنشهای فیزیکی مشخصی نشان میدهند. این واکنشها میتواند شامل افزایش ضربان قلب، تعریق شدید، تنگی نفس، تنش عضلانی و حتی سرگیجه باشد. من بیماری داشتم که میگفت با شنیدن صدای جویدن غذا، عضلات گردنش چنان منقبض میشود که تا ساعتها درد میکشد.
از نظر روانی، این افراد ممکن است دچار اضطراب شدید، خشم غیرقابل کنترل، وحشت و حتی افکار منفی شوند. یکی از بیمارانم تعریف میکرد که صدای نفس کشیدن همکارش چنان او را عصبی میکند که گاهی مجبور میشود به دستشویی برود و گریه کند تا آرام شود.
۲. انواع صداهای محرک در میسوفونیا
صداهای محرک در میسوفونیا معمولاً به چند دسته تقسیم میشوند: صداهای دهانی (مثل جویدن، مکیدن، بلعیدن)، صداهای تنفسی (مانند نفس کشیدن، خرخر کردن)، و صداهای تکراری (مثل تایپ کردن، تیکتاک ساعت). جالب است بدانید که هر فرد ممکن است به مجموعه خاصی از این صداها حساسیت داشته باشد.
در کلینیک ما، بیماری داشتیم که فقط به صدای جویدن غذاهای خاص (مثل سیب و هویج) واکنش نشان میداد، در حالی که صدای جویدن سایر غذاها برایش آزاردهنده نبود. این نشان میدهد که الگوی حساسیت در هر فرد میتواند منحصر به فرد باشد.
۳. شدتهای مختلف این اختلال
میسوفونیا میتواند از خفیف تا بسیار شدید متغیر باشد. در موارد خفیف، فرد میتواند با کمی ناراحتی موقعیت را تحمل کند. اما در موارد شدید، ممکن است فرد دچار حمله پانیک شود یا رفتارهای پرخاشگرانه نشان دهد.
من بیمارانی داشتهام که در طیف خفیف، با استفاده از هدفون یا تغییر موقعیت خود میتوانستند شرایط را مدیریت کنند. اما در موارد شدید، بیمارانی داشتهام که مجبور به ترک محل کار یا تغییر محل زندگی خود شدهاند.
۴. نحوه تشخیص میسوفونیا از سایر اختلالات شنوایی
تشخیص میسوفونیا از سایر اختلالات شنوایی مانند هایپرکوزیس (حساسیت به صداهای بلند) یا وزوز گوش اهمیت زیادی دارد. در میسوفونیا، واکنشها به صداهای خاص و معمولاً آرام است، در حالی که در هایپرکوزیس، فرد به همه صداهای بلند حساسیت دارد.
برای مثال، یکی از بیمارانم به صدای آرام جویدن غذا واکنش شدید نشان میداد، اما صدای بلند موسیقی برایش آزاردهنده نبود. این الگوی خاص واکنش به صدا، یکی از نشانههای کلیدی در تشخیص میسوفونیا است.
اگر دنبال مراکز شنوایی سنجی معتبر هستید این لینک به شما کمک می کند:
مراکز شنوایی سنجی
مراکز شنوایی سنجی تهران
۵. علائم هشداردهنده که نیاز به مراجعه به متخصص دارند
اگر شما یا یکی از عزیزانتان علائمی مانند اجتناب مکرر از موقعیتهای اجتماعی به دلیل صداها، واکنشهای خشم غیرقابل کنترل به صداهای خاص، یا اختلال در عملکرد روزانه را تجربه میکنید، حتماً باید به متخصص مراجعه کنید.
من همیشه به خانوادهها توصیه میکنم اگر فرزندشان از حضور در جمع خانوادگی امتناع میکند یا در مدرسه مشکل دارد، این علائم را جدی بگیرند. تشخیص زودهنگام میسوفونیا میتواند از بروز مشکلات جدیتر در آینده جلوگیری کند.
روشهای درمان و مدیریت میسوفونیا
به عنوان متخصص شنواییشناسی با بیش از دو دهه تجربه در درمان اختلالات شنوایی، میدانم که میسوفونیا میتواند چالش بزرگی برای بیماران و خانوادههایشان باشد. خوشبختانه، امروزه روشهای درمانی موثری برای مدیریت این اختلال وجود دارد. در این مقاله، میخواهم راهکارهای عملی و موثر برای کمک به عزیزانتان را با شما در میان بگذارم.
۱. درمانهای موثر و علمی
درمان میسوفونیا معمولاً شامل ترکیبی از روشهای مختلف است. یکی از موثرترین درمانها، درمان حساسیتزدایی تدریجی است. در کلینیک ما، بیماری داشتیم که از صدای جویدن به شدت رنج میبرد. ما درمان را با پخش صداهای بسیار آرام شروع کردیم و به تدریج شدت صدا را افزایش دادیم.
همچنین، درمانهای صوتی مانند نوروفیدبک و صوت درمانی نتایج امیدوارکنندهای نشان دادهاند. یکی از بیمارانم پس از ۱۲ جلسه نوروفیدبک توانست برای اولین بار پس از سالها در رستوران غذا بخورد، بدون اینکه دچار اضطراب شود.
۲. راهکارهای خود-مراقبتی
خود-مراقبتی نقش مهمی در مدیریت میسوفونیا دارد. استفاده از صداهای پسزمینه مانند موسیقی ملایم یا نویز سفید میتواند کمککننده باشد. من به بیمارانم توصیه میکنم یک “جعبه ابزار صوتی” شامل هدفونهای با کیفیت، اپلیکیشنهای تولید نویز سفید و موسیقیهای آرامشبخش تهیه کنند.
تنظیم محیط زندگی نیز بسیار مهم است. یکی از بیمارانم با قرار دادن پردههای ضخیم و استفاده از عایقهای صوتی در اتاق خواب، توانست کیفیت خواب خود را به طور چشمگیری بهبود بخشد.
۳. نقش درمانهای رفتاری و شناختی
درمان شناختی-رفتاری (CBT) یکی از موثرترین روشها برای مدیریت میسوفونیا است. این روش به بیماران کمک میکند تا الگوهای فکری منفی خود را شناسایی و اصلاح کنند. من بیماری داشتم که پس از ۶ ماه CBT، توانست واکنشهای خود به صدای تایپ کردن همکارانش را به طور قابل توجهی کاهش دهد.
همچنین، تکنیکهای رفتاری مانند مواجهه تدریجی و تمرینهای تنفسی میتوانند بسیار موثر باشند. ما در کلینیک از روش “مواجهه تدریجی کنترلشده” استفاده میکنیم که طی آن، بیمار در محیطی امن و با حمایت درمانگر، به تدریج با صداهای محرک روبرو میشود.
۴. تکنیکهای کنترل استرس و اضطراب
مدیریت استرس نقش کلیدی در کنترل میسوفونیا دارد. تکنیکهای تنفس عمیق، مدیتیشن و یوگا میتوانند به کاهش واکنشهای فیزیولوژیک کمک کنند. یکی از بیمارانم با تمرین منظم تکنیک “۴-۷-۸” تنفسی، توانست واکنشهای خود به صداهای آزاردهنده را بهتر مدیریت کند.
ورزش منظم و خواب کافی نیز در کاهش حساسیت به صداها موثر است. توصیه میکنم روزانه حداقل ۳۰ دقیقه فعالیت فیزیکی داشته باشید و برنامه خواب منظمی را دنبال کنید.
۵. اهمیت مشاوره با متخصص شنواییشناسی
مشاوره تخصصی میتواند به شناسایی دقیق الگوهای حساسیت صوتی و طراحی برنامه درمانی مناسب کمک کند. در اولین جلسه مشاوره، ما یک ارزیابی جامع انجام میدهیم که شامل بررسی تاریخچه پزشکی، الگوهای واکنش به صدا و تأثیر آن بر زندگی روزمره است.
مشاوره منظم همچنین امکان پایش پیشرفت درمان و تعدیل برنامه درمانی را فراهم میکند. من همیشه به خانوادهها توصیه میکنم در جلسات مشاوره حضور داشته باشند تا بتوانند نقش حمایتی موثرتری ایفا کنند.
۶. راهکارهای عملی برای بهبود کیفیت زندگی
برای بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به میسوفونیا، تغییرات محیطی و رفتاری کوچک میتواند تأثیر بزرگی داشته باشد. استفاده از گوشگیرهای با کیفیت در محیطهای پر سر و صدا، انتخاب محل نشستن مناسب در رستورانها، و داشتن یک “برنامه فرار” برای مواقع اضطراری میتواند کمککننده باشد.
همچنین، آموزش اطرافیان و ایجاد یک شبکه حمایتی قوی بسیار مهم است. من به خانوادهها آموزش میدهم چگونه میتوانند محیطی حمایتکننده ایجاد کنند و در عین حال از فشار بیش از حد بر بیمار جلوگیری کنند.
سوالات رایج شما :
۱. آیا میسوفونیا در کودکان من دائمی است؟
سوال والدین: “دخترم ۱۲ ساله است و به تازگی متوجه شدیم به صدای جویدن غذا واکنش شدید نشان میدهد. آیا این مشکل همیشگی است؟”
پاسخ: میسوفونیا یک اختلال مزمن است، اما این به معنای غیرقابل مدیریت بودن آن نیست. با تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، بسیاری از بیماران من توانستهاند واکنشهای خود را به خوبی کنترل کنند. مثلاً، یکی از بیماران نوجوانم پس از یک سال درمان منظم، توانست بدون مشکل در کافهتریای مدرسه غذا بخورد.
۲. آیا این اختلال ارثی است؟
سوال والدین: “من هم در جوانی به برخی صداها حساس بودم. آیا این مشکل را به فرزندم منتقل کردهام؟”
پاسخ: تحقیقات نشان میدهد که عوامل ژنتیکی میتوانند در بروز میسوفونیا نقش داشته باشند، اما این تنها عامل نیست. عوامل محیطی و تجربیات زندگی نیز تأثیرگذارند. نگران مقصر بودن نباشید؛ بهتر است انرژی خود را صرف حمایت و کمک به درمان فرزندتان کنید.
۳. چطور میتوانیم در خانه به فرزندمان کمک کنیم؟
سوال والدین: “پسرم از صدای تلویزیون آزرده میشود. چه کارهایی میتوانیم در خانه انجام دهیم؟”
پاسخ: شما میتوانید با ایجاد “مناطق امن” در خانه شروع کنید. مثلاً، اتاق فرزندتان را با عایق صوتی تجهیز کنید. استفاده از هدفونهای با کیفیت و دستگاههای تولید نویز سفید نیز مفید است. یکی از خانوادههای موفق بیمار من، برنامه غذایی را طوری تنظیم کردند که فرزندشان بتواند در آرامش غذا بخورد.
۴. آیا مدرسه رفتن برای کودک مبتلا به میسوفونیا خطرناک است؟
سوال والدین: “نگرانم فرستادن دخترم به مدرسه باعث تشدید مشکلش شود. چه باید بکنم؟”
پاسخ: تحصیل نباید متوقف شود. بهتر است با مدرسه و معلمان صحبت کنید و آنها را در جریان وضعیت فرزندتان قرار دهید. راهکارهایی مثل نشستن در مکان مناسب کلاس، اجازه استفاده از ایرپاد در زمانهای خاص، یا داشتن اجازه خروج کوتاه از کلاس میتواند کمککننده باشد.
۵. چه زمانی باید به متخصص مراجعه کنیم؟
سوال والدین: “از کجا بفهمیم واکنشهای فرزندمان به صداها طبیعی نیست؟”
پاسخ: اگر واکنشهای فرزندتان به صداهای معمولی شدید است، در فعالیتهای روزمره اختلال ایجاد میکند، یا باعث اجتناب از موقعیتهای اجتماعی میشود، باید به متخصص مراجعه کنید. تشخیص زودهنگام میتواند از بروز مشکلات جدیتر جلوگیری کند.
۶. آیا دارو درمانی برای میسوفونیا موثر است؟
سوال والدین: “آیا دارویی هست که بتواند به کاهش حساسیت فرزندم کمک کند؟”
پاسخ: داروها معمولاً خط اول درمان میسوفونیا نیستند. اگرچه در برخی موارد، داروهای ضد اضطراب ممکن است تجویز شوند، اما درمانهای رفتاری و شناختی موثرتر هستند. من همیشه توصیه میکنم ابتدا روشهای غیردارویی را امتحان کنید.
۷. آیا فرزند من میتواند زندگی عادی داشته باشد؟
سوال والدین: “آیا فرزندم میتواند در آینده شغل مناسب داشته باشد و ازدواج کند؟”
پاسخ: قطعاً! من بیماران زیادی داشتهام که با وجود میسوفونیا، زندگی موفق و شادی دارند. کلید موفقیت، یادگیری مهارتهای مدیریت این اختلال است. یکی از بیماران سابق من اکنون یک معلم موفق است و با استفاده از تکنیکهای مدیریتی که آموخته، کلاسهایش را به خوبی اداره میکند.
منابع:
National Institute on Deafness and Other Communication Disorders (NIDCD)
این سایت یکی از منابع معتبر دولتی است که اطلاعات دقیق و علمی در مورد میسوفونیا ارائه میدهد. NIDCD به توضیح علل، علائم، و گزینههای درمانی این اختلال میپردازد.
- توضیح فارسی: این مقاله به بررسی علمی میسوفونیا، علائم، و اثرات آن بر زندگی روزمره میپردازد و اطلاعات جامعی از منابع پزشکی و تحقیقاتی معتبر ارائه میدهد.
2. Mayo Clinic
سایت Mayo Clinic یکی از منابع معتبر در حوزه پزشکی است که به طور تخصصی در مورد اختلالات شنوایی، از جمله میسوفونیا، توضیح میدهد.
- توضیح فارسی: این مقاله اطلاعاتی درباره علائم، علل احتمالی و روشهای درمانی میسوفونیا دارد و راهنماییهای مفیدی برای افرادی که این اختلال را تجربه میکنند فراهم میآورد.
Psychology Today یکی از مجلات معتبر در حوزه روانشناسی است که تحقیقات و مقالاتی علمی و بهروز در خصوص اختلالات روانی منتشر میکند. در این مقاله، به بررسی ریشههای روانشناختی و درمانهای میسوفونیا پرداخته شده است.
آسیب شناس گفتار و زبان ( گفتار درمانگر ) و روانشناس با بیش از ۱۵ سال کار بالینی
مدیر کلینیک های گفتار درمانی بیان و یلدا
مدیر وب سایت پزشکی مداوا
مدرس دوره های آموزش بشنو و صحبت کن
مخترع نرم افزارهای گفتار درمانی بیان