راه رفتن کودکان اوتیسم موضوعی است که توجه بسیاری از متخصصان و والدین را به خود جلب کرده است. در طول سال‌ها فعالیت به عنوان گفتاردرمانگر، کودکان بسیاری با طیف اوتیسم را دیده‌ام که الگوهای متفاوتی در راه رفتن نشان می‌دهند. این کودکان ممکن است روی پنجه پا راه بروند، حرکات نامتقارن داشته باشند، یا هماهنگی ضعیف بین دست و پا هنگام راه رفتن نشان دهند. پژوهش‌های معتبر نشان می‌دهد که حدود 20 درصد کودکان با اختلال طیف اوتیسم، الگوهای غیرمعمول در راه رفتن دارند.
تحقیقات اخیر در مجلات معتبر نشان می‌دهد که مشکلات حسی-حرکتی می‌تواند یکی از نشانه‌های اولیه اوتیسم باشد. دلایل متعددی برای الگوهای غیرمعمول راه رفتن کودکان اوتیسم وجود دارد که می‌خواهم در ادامه به هر کدام بپردازم مانند:
برخی از دلایل: اختلالات پردازش حسی، مشکلات تعادلی، ضعف در عضلات مرکزی بدن، و اختلال در برنامه‌ریزی حرکتی.
برخی راهکارهای مؤثر شامل: کاردرمانی تخصصی، فعالیت‌های یکپارچگی حسی، تقویت عضلات مرکزی، و استفاده از کفش‌های مناسب می‌باشد که به طور مفصل در این مقاله به این موارد می‌پردازیم.
امیرمحمد، پسر 4 سالهای که حدود یک سال پیش به کلینیک ما مراجعه کرد، یکی از موارد قابل توجه در زمینه راه رفتن کودکان اوتیسم بود. والدین او نگران بودند زیرا امیرمحمد همیشه روی پنجه پا راه می‌رفت و هنگام دویدن تعادل کافی نداشت. پس از ارزیابی‌های دقیق، برنامه درمانی جامعی شامل تمرینات یکپارچگی حسی و تقویت عضلات مرکزی برای او طراحی کردیم. بعد از 6 ماه، پیشرفت قابل توجهی در الگوی راه رفتن او مشاهده شد. توصیه می‌کنم تا انتهای مقاله همراه ما باشید تا با راهکارهای عملی برای کمک به بهبود راه رفتن کودکان طیف اوتیسم آشنا شوید.
تکنیک‌های کاربردی درمان روی پنجه راه رفتن کودکان اوتیسم در منزل
فهرست عناوین این نوشته
یکی از مشکلات شایع در راه رفتن کودکان اوتیسم، روی پنجه راه رفتن است که می‌تواند در بلندمدت باعث مشکلات تعادلی و آسیب به عضلات و مفاصل شود. با توجه به تجربه‌ای که در کلینیک گفتاردرمانی داشته‌ام، دریافته‌ام که والدین با انجام تمرینات منظم و روش‌های ساده می‌توانند به بهبود اختلال راه رفتن کودکان اوتیسم کمک کنند. در ادامه، تکنیک‌هایی کاربردی و قابل اجرا در منزل را معرفی می‌کنم که به والدین کمک می‌کند تا الگوی راه رفتن کودکشان را بهبود بخشند.
۱. روش‌های ساده و عملی برای والدین
تشویق کودک به راه رفتن روی سطوح مختلف مانند چمن، ماسه و فرش با پای برهنه، یکی از ساده‌ترین روش‌هایی است که می‌تواند به بهبود راه رفتن کودکان اوتیسم کمک کند. این کار حس لامسه کف پا را تقویت می‌کند و به کودک کمک می‌کند تا از تمام سطح پا برای راه رفتن استفاده کند.
مریم، دختر ۵ سالهای که به کلینیک ما مراجعه کرده بود، با راه رفتن روزانه روی یک مسیر حسی که والدینش در حیاط منزل با مواد مختلف (سنگریزه، اسفنج، پارچه) درست کرده بودند، پس از دو ماه بهبود قابل توجهی در الگوی راه رفتن نشان داد.
۲. تمرینات روزانه تقویت عضلات پا و مچ پا
کشش‌های ملایم و منظم تاندون آشیل به مدت ۳۰ ثانیه و تکرار ۳ بار در روز، به افزایش انعطاف‌پذیری عضلات پشت ساق پا کمک می‌کند. برای این تمرین، کودک را در وضعیت ایستاده روبروی دیوار قرار دهید، پاها را کمی از دیوار فاصله دهید و از او بخواهید پاشنه‌ها را روی زمین نگه دارد و به آرامی به سمت دیوار خم شود. این تمرین ساده به کاهش اختلال راه رفتن کودکان اوتیسم کمک می‌کند و می‌تواند به صورت بازی انجام شود، مثلاً با قرار دادن اسباب‌بازی مورد علاقه روی دیوار.
مطلب پیشنهادی: فواید کاردرمانی در اوتیسم
۳. بازی‌های هدفمند برای تشویق الگوی صحیح راه رفتن
بازی «پا جای پا» یکی از مؤثرترین روش‌ها برای بهبود راه رفتن کودکان اوتیسم است. با استفاده از نوارچسب رنگی یا مقوا، جای پا روی زمین ترسیم کنید و از کودک بخواهید دقیقاً روی آنها راه برود. این بازی را می‌توانید با موسیقی یا داستان‌گویی همراه کنید تا جذاب‌تر شود. سام، پسر ۴ سالهای که همیشه روی پنجه راه می‌رفت، با انجام این بازی به صورت روزانه و با تم شخصیت‌های کارتونی مورد علاقه‌اش، توانست الگوی راه رفتن‌اش را به طور قابل توجهی بهبود بخشد.
۴. استفاده از کفش‌های مناسب و گاهی ارتوزها
کفش‌های با پشتیبانی مناسب قوس کف پا و پاشنه محکم، می‌تواند به بهبود راه رفتن کودکان اوتیسم کمک کند. این کفش‌ها باید کاملاً اندازه پای کودک باشند و امکان حرکت طبیعی را فراهم کنند. در موارد شدیدتر، ارتوزهای AFO (ارتوز مچ-پا) می‌توانند راه‌حلی موقت برای اصلاح الگوی راه رفتن باشند. نازنین، دختر ۶ سالهای که دچار اختلال راه رفتن کودکان اوتیسم بود، با استفاده از کفش‌های طبی مناسب و اسپلینت‌های شبانه که توسط کاردرمانگر تجویز شده بود، توانست در مدت ۳ ماه پیشرفت چشمگیری داشته باشد.
۵. روش‌های تقویت یکپارچگی حسی در منزل
فعالیت‌های تعادلی مانند استفاده از تخته تعادل، توپ بزرگ فیزیوتراپی یا تشک‌های نرم، به بهبود یکپارچگی حسی و در نتیجه راه رفتن کودکان اوتیسم کمک می‌کند. یک تمرین ساده، نشستن کودک روی توپ بزرگ و حفظ تعادل به مدت ۵ دقیقه است که به تقویت عضلات مرکزی بدن کمک می‌کند. همچنین فعالیت‌های فشاری عمقی مانند فشار ملایم به کف پا با توپ‌های ماساژ، می‌تواند به افزایش آگاهی حسی کودک از پاهایش کمک کند و اختلال راه رفتن کودکان اوتیسم را کاهش دهد.
۶. زمان‌بندی مناسب تمرینات
تقسیم تمرینات به جلسات کوتاه ۱۰-۱۵ دقیقه‌ای و تکرار آنها ۲-۳ بار در روز، بهترین نتیجه را در بهبود راه رفتن کودکان اوتیسم به همراه دارد. بهتر است زمان‌های تمرین را به گونه‌ای انتخاب کنید که کودک خسته یا گرسنه نباشد. پیشنهاد می‌کنم تمرینات را در ساعات ثابتی از روز انجام دهید تا به بخشی از روتین روزانه کودک تبدیل شود. تنظیم یک جدول تصویری ساده از تمرینات روزانه و قرار دادن آن در معرض دید کودک، به پیگیری منظم برنامه کمک می‌کند.
در تجربه بیش از ۱۵ سال کار با کودکان اوتیسم، دیده‌ام که ترکیبی از این روش‌ها و انجام منظم آنها در منزل، می‌تواند نتایج شگفت‌انگیزی در بهبود الگوی راه رفتن به همراه داشته باشد. مهم‌ترین نکته، صبور بودن و تبدیل این تمرینات به فعالیت‌های جذاب و سرگرم‌کننده برای کودک است. به یاد داشته باشید که هر پیشرفت کوچک، گامی بزرگ در مسیر بهبود است.
راه رفتن کودکان اوتیسم؛ چالش‌ها و راهکارهای درمانی
راه رفتن کودکان اوتیسم یکی از چالش‌های مهمی است که بسیاری از خانواده‌ها با آن مواجه هستند. در طول سالهای فعالیتم به عنوان گفتاردرمانگر، دیده‌ام که مشکلات حرکتی می‌تواند تأثیر عمیقی بر کیفیت زندگی این کودکان داشته باشد.
الگوهای غیرمعمول راه رفتن، مانند راه رفتن روی پنجه پا یا حرکات نامتقارن، اغلب یکی از نشانه‌های قابل مشاهده در اختلال راه رفتن کودکان اوتیسم است که نیازمند توجه و مداخله زودهنگام می‌باشد.
1. اهمیت رشد حرکتی در کودکان اوتیسم
رشد مهارت‌های حرکتی در کودکان طیف اوتیسم نقش حیاتی در توسعه استقلال و اعتماد به نفس آنها دارد. وقتی کودک بتواند به درستی راه برود، دنیای اطرافش را بهتر کشف می‌کند و این امر به رشد شناختی او کمک می‌کند. به عنوان مثال، سام، پسر 5 سالهای که با روی پاشنه راه رفتن کودکان اوتیسم مشکل داشت، پس از درمان توانست در بازی‌های گروهی مدرسه شرکت کند و این موفقیت باعث افزایش چشمگیر مهارت‌های اجتماعی او شد. در تجربه من، بهبود الگوی راه رفتن اغلب اولین قدم برای پیشرفت در سایر حوزه‌های رشدی است.
2. ارتباط بین مهارت‌های حرکتی و سایر جنبه‌های رشد
مهارت‌های حرکتی و راه رفتن کودکان اوتیسم ارتباط تنگاتنگی با رشد زبان و مهارت‌های ارتباطی دارد. پژوهش‌ها نشان می‌دهد کودکانی که در هماهنگی حرکتی پیشرفت می‌کنند، معمولاً در مهارت‌های کلامی نیز بهبود قابل توجهی نشان می‌دهند. پردازش حسی-حرکتی پایه‌ای برای یادگیری و ارتباط است. برای مثال، نازنین، دختر 4 سالهای که مشکل اختلال راه رفتن کودکان اوتیسم داشت، پس از شش ماه درمان یکپارچه حسی-حرکتی، نه تنها الگوی راه رفتنش بهبود یافت، بلکه واژگان بیشتری را نیز به کار می‌برد. در کلینیک ما، همواره به خانواده‌ها تأکید می‌کنیم که تقویت مهارت‌های حرکتی پایه، اثر مثبتی بر سایر جنبه‌های رشد کودک خواهد داشت.
3. آمار و اطلاعات علمی درباره تأخیر در راه رفتن در کودکان اوتیسم
طبق مطالعات اخیر، حدود 70 درصد کودکان با اختلال طیف اوتیسم، تأخیر یا الگوهای غیرمعمول در راه رفتن کودکان اوتیسم را تجربه می‌کنند. پژوهش‌ها در مجله معتبر Autism Research نشان می‌دهد که روی پاشنه راه رفتن کودکان اوتیسم و راه رفتن روی پنجه پا در این کودکان 5 برابر بیشتر از کودکان با رشد طبیعی است.
همچنین، تأخیر متوسط در شروع راه رفتن در این کودکان حدود 4 ماه بیشتر از همسالان با رشد طبیعی است. مریم، یکی از مراجعان 3 ساله ما، علی‌رغم تأخیر 6 ماهه در شروع راه رفتن، با مداخله زودهنگام و برنامه تمرینی منظم توانست الگوی اختلال راه رفتن کودکان اوتیسم خود را بهبود بخشد. در تجربه بالینی من، مداخله زودهنگام و هدفمند می‌تواند تأثیر چشمگیری در کاهش این تأخیرها داشته باشد.
علائم و نشانه‌های مشکلات حرکتی در کودکان مبتلا به اوتیسم
شناسایی زودهنگام راه رفتن کودکان اوتیسم می‌تواند نقش مهمی در مداخله به موقع و بهبود کیفیت زندگی آنها داشته باشد. در طی سال‌ها کار با کودکان طیف اوتیسم، مشاهده کرده‌ام که الگوهای متمایزی در نحوه راه رفتن این کودکان وجود دارد که می‌تواند نشانه‌های ارزشمندی برای والدین و متخصصان باشد. شناخت دقیق این الگوها به خانواده‌ها کمک می‌کند تا اختلال راه رفتن کودکان اوتیسم را زودتر تشخیص داده و برای درمان آن اقدام کنند.
۱. الگوهای غیرطبیعی راه رفتن در کودکان اوتیسم
راه رفتن کودکان اوتیسم اغلب با الگوهای خاصی همراه است که شامل راه رفتن روی پنجه پا، گام‌های نامتقارن، حرکات بازو محدود هنگام راه رفتن و سفتی غیرعادی در مفاصل می‌شود. بسیاری از این کودکان همچنین ممکن است الگوی “پای صاف” یا فرورفتگی بیش از حد قوس کف پا را نشان دهند. سام، پسر ۵ سالهای که در کلینیک ما تحت درمان بود، همیشه با اختلال راه رفتن کودکان اوتیسم روی پنجه پا راه می‌رفت و هنگام دویدن، بازوهایش را به بدن می‌چسباند که باعث عدم تعادل و افتادن‌های مکرر او می‌شد. در تجربه من، این الگوها معمولاً با مشکلات پردازش حسی مرتبط هستند.
۲. تفاوت‌های قابل مشاهده با الگوی رشد طبیعی
کودکان با اختلال راه رفتن کودکان اوتیسم در مقایسه با همسالان خود، معمولاً هماهنگی کمتری بین حرکات دست و پا نشان می‌دهند. آنها ممکن است انعطاف‌پذیری کمتر، دامنه حرکتی محدودتر و مشکلات بیشتری در تغییر جهت و دور زدن داشته باشند. کودکان با رشد طبیعی معمولاً الگوی پاشنه-پنجه را نشان می‌دهند، در حالی که راه رفتن کودکان اوتیسم اغلب با الگوی پنجه-پاشنه یا کاملاً روی پنجه پا همراه است. نازنین، یکی از مراجعان ما، برخلاف خواهر کوچکترش که الگوی طبیعی راه رفتن داشت، هنگام راه رفتن بدن خود را به شکل خشک و صلب نگه می‌داشت و این تفاوت برای والدینش کاملاً محسوس بود. در کار بالینی، این تفاوت‌ها اغلب نشانه‌های مهمی برای ارزیابی‌های دقیق‌تر هستند.
مطلب مفید: علائم هشدار دهنده اوتیسم
۳. نشانه‌های هشداردهنده که والدین باید به آنها توجه کنند
- راه رفتن مداوم روی پنجه پا بعد از ۲ سالگی
- عدم هماهنگی بین حرکات دست و پا
- افتادن‌های مکرر و مشکلات تعادلی
- سفتی غیرعادی در مفاصل هنگام راه رفتن
- حرکات نامتقارن بدن
- تأخیر در شروع راه رفتن (بعد از ۱۸ ماهگی)
- راه رفتن به شکل روبات‌وار و مکانیکی
- مشکل در تغییر سرعت یا جهت حرکت
- خستگی زودهنگام هنگام راه رفتن
- مشکل در بالا رفتن یا پایین آمدن از پله‌ها
- چرخش محدود تنه هنگام راه رفتن
- عدم استفاده از بازوها برای ایجاد تعادل
درمان اختلال راه رفتن روی پنجه در کودکان اوتیسم نیازمند رویکردی جامع است که ترکیبی از تمرینات منزل، بازی‌های هدفمند و مداخله تخصصی کاردرمانی می‌تواند به بهبود قابل توجه الگوی حرکتی این کودکان منجر شود.
1. Age of walking and intellectual ability in autism spectrum
لینک: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8236490/
2. Autism Spectrum Disorder, Intellectual Disability, and Delayed Walking
لینک: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5098697/