آموزش ایستادن به کودک ( Teaching a child to stand ) یکی از مهمترین مراحل رشد حرکتی است که والدین با اشتیاق منتظر آن هستند. من به عنوان یک کاردرمانگر با بیش از ۱۵ سال تجربه، همواره به والدین یادآوری میکنم که هر کودک مسیر منحصر به فرد خودش را در یادگیری مهارتهای حرکتی طی میکند و نباید نگران مقایسه فرزندشان با دیگر کودکان باشند.
براساس مطالعات معتبر در حوزه رشد حرکتی کودکان، اکثر نوزادان بین ۹ تا ۱۲ ماهگی شروع به ایستادن با کمک میکنند و تا ۱۸ ماهگی میتوانند به طور مستقل بایستند. در این مسیر، نقش والدین بسیار حیاتی است. شما میتوانید با فراهم کردن محیطی امن و حمایتکننده، فرزندتان را در این مسیر همراهی کنید. برای مثال، قرار دادن اسباببازیهای جذاب روی مبل یا میز کوتاه میتواند کودک را تشویق به ایستادن کند.
در طول سالهای کار با کودکان، همیشه تاکید میکنم که تمرینات باید در قالب بازی و سرگرمی انجام شوند. برخی از تمرینات ساده و موثر که در ادامه این مقاله به تفصیل خواهیم پرداخت، شامل بازیهای موزیکال ایستاده، حباببازی در حالت ایستاده و استفاده از میزهای بازی ایستاده است. این تمرینات نه تنها به تقویت عضلات پا کمک میکنند، بلکه باعث ایجاد انگیزه و اعتماد به نفس در کودک میشوند.
شاید این نوشته نیز برای شما مفید باشد
زمان چهار دست و پا رفتن نوزاد ( مقاله ای مفید برای کمک به چهار دست و پا رفتن )
تجربه ایستادن علی
فهرست عناوین این نوشته
چند وقت پیش مادر نگرانی به همراه پسر ۱۱ ماههاش علی به کلینیک کاردرمانی باران مراجعه کرد. نگرانی اصلی مادر این بود که علی برخلاف همسنهای خود، هنوز نمیتوانست به تنهایی بایستد و حتی با کمک هم مقاومت میکرد. مادر علی میگفت که همه اطرافیان مدام در حال مقایسه علی با سایر کودکان هستند و این موضوع استرس زیادی به او وارد کرده است.
در جلسات ارزیابی متوجه شدیم که علی از نظر قدرت عضلانی مشکل خاصی ندارد، اما به دلیل ترس از افتادن و نداشتن اعتماد به نفس کافی، از ایستادن اجتناب میکند. به مادر علی آموزش دادیم که چطور با استفاده از بازیهای هدفمند مثل حباببازی در ارتفاع بالاتر و قرار دادن اسباببازیهای مورد علاقهاش روی سطوح مختلف، او را به ایستادن تشویق کند. نکته مهمی که به مادر علی یادآور شدیم این بود که هرگز کودک را به زور وادار به ایستادن نکند و همه تمرینات را در قالب بازی و با حوصله انجام دهد.
خوشبختانه بعد از سه هفته تمرین منظم در منزل، علی کمکم شروع به ایستادن با کمک کرد و اعتماد به نفسش افزایش یافت. مادرش میگفت که دیگر از اسباببازیهای بالای مبل نمیترسد و با اشتیاق سعی میکند به آنها برسد. این تجربه موفق نشان میدهد که با صبر، حوصله و استفاده از روشهای اصولی میتوان به کودکان در مسیر رشد حرکتیشان کمک کرد. توصیه میکنم تا انتهای این مقاله همراه ما باشید تا با تمرینات و نکات کاربردی بیشتری در زمینه آموزش ایستادن به کودک آشنا شوید.
آموزش ایستادن به کودک: راهنمای کامل والدین
رشد حرکتی کودکان یکی از مهمترین جنبههای تکامل آنهاست که تاثیر مستقیمی بر یادگیری و اعتماد به نفس کودک دارد. به عنوان یک پزشک ، همواره به والدین تاکید میکنم که توجه به مراحل رشد حرکتی، بهویژه مهارت ایستادن، بسیار حیاتی است. اگر احساس میکنید فرزندتان در این زمینه با چالشهایی روبرو است، مشاوره با یک کاردرمانگر متخصص میتواند راهگشا باشد.
۱. اهمیت مهارت ایستادن در رشد حرکتی کودک
ایستادن فقط یک مهارت حرکتی ساده نیست، بلکه دروازهای به سوی استقلال و کشف دنیای اطراف برای کودک است. وقتی کودک میایستد، دیدگاه جدیدی از محیط اطرافش پیدا میکند و این تغییر دید، محرک قدرتمندی برای یادگیری و رشد شناختی او محسوب میشود. برای مثال، کودکی که میتواند بایستد، میتواند اشیاء روی میز را ببیند و به آنها دسترسی پیدا کند، که این خود باعث تقویت مهارتهای حرکتی ظریف و درشت میشود.
نوشته پیشنهادی :
آموزش راه رفتن کودک ( تمرینات عملی برای راه رفتن کودک )
توانایی ایستادن همچنین به تقویت عضلات مرکزی بدن، تعادل و هماهنگی کمک میکند. این مهارت پایهای برای راه رفتن، دویدن و سایر مهارتهای حرکتی پیچیدهتر است. تحقیقات نشان داده کودکانی که در مهارت ایستادن تبحر پیدا میکنند، در فعالیتهای ورزشی و اجتماعی آینده نیز موفقتر هستند.
۲. معرفی کلی مراحل رشد حرکتی منتهی به ایستادن
مسیر رسیدن به مهارت ایستادن از کنترل سر در ۳ ماهگی آغاز میشود. کودک ابتدا باید بتواند سر خود را نگه دارد، سپس به ترتیب مهارتهای غلت زدن (۴-۶ ماهگی)، نشستن (۶-۷ ماهگی)، و چهار دست و پا رفتن (۸-۱۰ ماهگی) را کسب میکند. هر یک از این مراحل، پایهای برای مرحله بعدی است.
در حدود ۹-۱۲ ماهگی، اکثر کودکان شروع به ایستادن با کمک میکنند. این فرآیند معمولاً با کمک گرفتن از مبلمان یا دستهای والدین آغاز میشود. برای تسهیل این روند، میتوانید محیطی امن با مبلمان مناسب (مثل میز قد کوتاه محکم) فراهم کنید تا کودک بتواند با اطمینان تمرین کند.
۳. توجه به تفاوت ها
یکی از نگرانیهای شایع والدین، مقایسه زمان ایستادن فرزندشان با سایر کودکان است. باید بدانید که هر کودک مسیر رشدی منحصر به فرد خود را دارد. برخی کودکان در ۹ ماهگی میایستند، در حالی که برخی دیگر ممکن است تا ۱۴ ماهگی به این مهارت دست پیدا نکنند، و این کاملاً طبیعی است.
عوامل مختلفی مانند وزن کودک، قدرت عضلانی، تجربیات حرکتی قبلی و حتی شخصیت او در زمان دستیابی به این مهارت تأثیرگذار هستند. به جای نگرانی از تأخیر، بهتر است بر فراهم کردن فرصتهای مناسب برای تمرین و تقویت اعتماد به نفس کودک تمرکز کنید. اگر کودک شما تا ۱۵ ماهگی هنوز نمیتواند با کمک بایستد، مشورت با یک کاردرمانگر میتواند مفید باشد.
چه زمانی کودک باید بتواند بایستد؟
آگاهی از جدول رشد حرکتی کودک به والدین کمک میکند تا روند طبیعی رشد فرزندشان را بهتر درک کنند. در طول سالها تجربه کار با کودکان، همواره به والدین تأکید میکنم که این جداول صرفاً راهنما هستند و نباید باعث نگرانی بیمورد شوند. با این حال، آگاهی از آنها میتواند به تشخیص زودهنگام مشکلات احتمالی کمک کند.
۱. جدول زمانی تقریبی رشد مهارت ایستادن
سن | مهارتهای مورد انتظار | نکات مهم |
---|---|---|
۶-۷ ماهگی | نشستن مستقل | پایهای برای ایستادن |
۸-۹ ماهگی | ایستادن با حمایت کامل | نیاز به کمک کامل دارد |
۹-۱۰ ماهگی | ایستادن با تکیه بر مبلمان | شروع استقلال تدریجی |
۱۰-۱۱ ماهگی | ایستادن با حداقل حمایت | افزایش اعتماد به نفس |
۱۱-۱۲ ماهگی | ایستادن مستقل کوتاه مدت | شروع تعادل مستقل |
۱۲-۱۴ ماهگی | ایستادن مستقل پایدار | آمادگی برای راه رفتن |
۲. علائم آمادگی کودک برای ایستادن
نشانههای آمادگی کودک برای ایستادن شامل:
- توانایی نشستن مستقل به مدت طولانی
- تمایل به بالا کشیدن خود با کمک مبلمان
- قدرت کافی در عضلات پا برای تحمل وزن
- علاقه به گرفتن اشیاء در ارتفاع بالاتر
- توانایی حفظ تعادل در حالت چهار دست و پا
- نشان دادن اشتیاق به ایستادن
- تلاش برای بلند شدن از حالت نشسته
- واکنشهای تعادلی مناسب هنگام از دست دادن تعادل
۳. تفاوتهای طبیعی در زمانبندی رشد حرکتی
هر کودک مسیر منحصر به فرد خود را در رشد حرکتی طی میکند. برخی کودکان زودتر از جدول زمانی معمول شروع به ایستادن میکنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است کمی دیرتر به این مهارت دست یابند. عواملی مانند وزن کودک، ساختار بدنی، میزان فعالیت و فرصتهای تمرینی که در اختیار دارد، همگی در این زمانبندی تأثیرگذار هستند.
نکته مهمی که همیشه به والدین یادآور میشوم این است که تفاوت ۲-۳ ماهه در دستیابی به مهارت ایستادن کاملاً طبیعی است. برای مثال، کودکی که در ۹ ماهگی شروع به ایستادن با کمک میکند و کودکی که در ۱۱ ماهگی به این مرحله میرسد، هر دو در محدوده طبیعی رشد قرار دارند. مهمتر از زمان دقیق، کیفیت و پیشرفت تدریجی در مهارت ایستادن است.
تمرینات عملی برای تقویت مهارت ایستادن
همواره به والدین تأکید میکنم که تمرینات تقویتی باید تحت نظارت متخصص و متناسب با شرایط هر کودک انجام شود. این تمرینات باید به صورت تدریجی و با توجه به تواناییهای فعلی کودک پیشرفت کند. همچنین، مهم است که این فعالیتها در محیطی امن و با نظارت مستقیم والدین انجام شود.
۱. بازیهای تقویتکننده عضلات پا
بازی “پلههای رنگی”:
گام اول: یک تشک نرم یا فرش ضخیم روی زمین پهن کنید و چند بالش کوچک رنگی را به صورت پلهای کنار هم قرار دهید.
گام دوم: کودک را در حالت ایستاده (با حمایت شما) قرار دهید و اسباببازی مورد علاقهاش را روی بالشهای مختلف بگذارید.
گام سوم: کودک را تشویق کنید تا با حمایت شما، پاهایش را روی بالشها بگذارد و اسباببازیها را بردارد.
این بازی به تقویت عضلات پا و تعادل کودک کمک میکند، در حالی که برای او سرگرمکننده است. همچنین، استفاده از رنگهای مختلف به یادگیری رنگها نیز کمک میکند.
۲. تمرینات تعادلی مناسب
تمرین “حبابهای جادویی”:
گام اول: کودک را در وضعیت ایستاده با حمایت کامل (مثلاً کنار مبل) قرار دهید.
گام دوم: در فاصله مناسب بایستید و شروع به فوت کردن حباب به سمت کودک کنید.
گام سوم: کودک را تشویق کنید تا با یک دست مبل را نگه دارد و با دست دیگر حبابها را بترکاند.
گام چهارم: به تدریج فاصله و ارتفاع حبابها را تغییر دهید تا کودک مجبور شود کمی خم شود یا دستش را بالا ببرد.
این تمرین علاوه بر تقویت تعادل، هماهنگی چشم و دست را نیز بهبود میبخشد.
۳. فعالیتهای تقویت عضلات
فهرست فعالیتهای پیشنهادی:
- بازی توپ و سبد:
- کودک را در حالت ایستاده نگه دارید
- یک سبد کوچک در فاصله مناسب قرار دهید
- او را تشویق کنید توپ را در سبد بیندازد
- رقص و موسیقی:
- موسیقی شاد پخش کنید
- دستهای کودک را بگیرید
- با ریتم آهنگ حرکات ساده انجام دهید
- بازی پل هوایی:
- پاهای خود را باز کنید
- کودک را تشویق کنید از زیر پاهای شما رد شود
- این کار را با حمایت انجام دهید
- جمعآوری اسباببازی:
- اسباببازیها را در ارتفاعهای مختلف قرار دهید
- کودک را تشویق کنید با کمک شما آنها را جمع کند
- بازی آینه:
- کودک را مقابل آینه قد نگه دارید
- حرکات ساده را نشان دهید
- او را تشویق کنید تقلید کند
نکته مهم: همه این فعالیتها باید با حضور مستمر والدین و در محیطی ایمن انجام شود. در صورت مشاهده هرگونه مشکل یا نگرانی، حتماً با کاردرمانگر کودک مشورت کنید.
چه زمانی باید به متخصص مراجعه کنیم؟
در مسیر رشد حرکتی کودکان، نقش کاردرمانگر بسیار حیاتی است. تشخیص زودهنگام و مداخله به موقع میتواند تأثیر چشمگیری در بهبود مهارتهای حرکتی کودک داشته باشد. کاردرمانگران با دانش تخصصی و ابزارهای ارزیابی پیشرفته، میتوانند مشکلات احتمالی را شناسایی کرده و برنامه درمانی مناسب را طراحی کنند.
۱. علائم هشداردهنده در تأخیر ایستادن
نشانههای مهم در سنین مختلف:
- در ۶-۷ ماهگی:
- عدم توانایی در نشستن حتی با حمایت
- مثال: کودک حتی با تکیه به بالش نمیتواند بنشیند
- در ۸-۹ ماهگی:
- عدم تلاش برای چهار دست و پا رفتن
- مثال: کودک فقط در یک جا میماند و حرکتی نمیکند
- در ۱۰-۱۱ ماهگی:
- ناتوانی در ایستادن حتی با کمک
- مثال: پاها را جمع میکند وقتی او را سرپا نگه میدارید
- در ۱۲-۱۴ ماهگی:
- عدم تلاش برای راه رفتن با کمک
- مثال: حتی با گرفتن مبلمان تمایلی به حرکت ندارد
۲. نشانههای نیاز به ارزیابی تخصصی
- مشکلات تعادلی:
- نمونه: مکرراً به یک سمت میافتد، حتی با حمایت کامل
- ضعف عضلانی غیرطبیعی:
- نمونه: نمیتواند وزن خود را روی پاها تحمل کند
- الگوهای حرکتی نامتقارن:
- نمونه: فقط از یک سمت بدن استفاده میکند
- واکنشهای غیرطبیعی به لمس:
- نمونه: از تماس با سطوح مختلف شدیداً اجتناب میکند
- عدم پیشرفت در مهارتها:
- نمونه: بعد از چند هفته تمرین هیچ بهبودی دیده نمیشود
۳. معرفی متخصصان مرتبط
کاردرمانگر به عنوان متخصص اصلی در این حوزه:
- ارزیابی جامع رشد حرکتی انجام میدهد
- برنامه درمانی اختصاصی طراحی میکند
- با خانواده همکاری نزدیک دارد
- پیشرفت درمان را پیگیری میکند
سایر متخصصان مرتبط:
- فیزیوتراپیست:
- تمرکز بر تقویت عضلات و بهبود حرکات
- متخصص مغز و اعصاب:
- بررسی مشکلات عصبی احتمالی
- متخصص ارتوپدی:
- ارزیابی ساختار استخوانی و مفصلی
- روانشناس رشد:
- بررسی جنبههای رفتاری و شناختی
نکته مهم: تشخیص زودهنگام و مداخله به موقع، کلید موفقیت در درمان است. در صورت مشاهده هر یک از علائم فوق، بلافاصله با کاردرمانگر مشورت کنید.
نقش والدین در موفقیت آموزش ایستادن
آموزش ایستادن به کودک یک فرآیند تخصصی است که نیازمند همکاری نزدیک والدین با کاردرمانگر میباشد. کاردرمانگران با دانش تخصصی خود، برنامههای آموزشی را طراحی میکنند، اما موفقیت این برنامهها به شدت به نحوه مشارکت والدین وابسته است. تحقیقات نشان داده که حضور فعال والدین در تمرینات، سرعت پیشرفت کودک را تا دو برابر افزایش میدهد.
۱. اهمیت صبر و حوصله
آموزش مهارتهای حرکتی به کودک نیازمند صبر و شکیبایی فراوان است. هر کودک سرعت رشد منحصر به فرد خود را دارد و نباید او را با دیگران مقایسه کرد. برای مثال، برخی کودکان ممکن است در ۱۰ ماهگی شروع به ایستادن کنند، در حالی که برخی دیگر تا ۱۴ ماهگی به این مرحله نمیرسند.
والدین باید بدانند که عجله کردن و فشار آوردن به کودک میتواند اثر معکوس داشته باشد. به جای آن، باید به کودک اجازه دهند در محیطی آرام و بدون استرس، مهارتهای خود را تقویت کند. مثلاً، اگر کودک در حال تمرین ایستادن است و میافتد، به جای نگرانی و اضطراب، با لبخند او را تشویق کنید تا دوباره تلاش کند.
۲. تشویق و حمایت عاطفی
تشویق مناسب و به موقع، کلید موفقیت در آموزش ایستادن به کودک است. وقتی کودک تلاش میکند تا بایستد، حتی اگر موفق نشود، باید او را تشویق کرد. این کار اعتماد به نفس او را تقویت میکند و انگیزهاش را برای تلاش بیشتر افزایش میدهد.
برای مثال، وقتی کودک برای اولین بار میتواند چند ثانیه با کمک مبلمان بایستد، میتوانید با ذوق و شوق او را تشویق کنید، برایش دست بزنید و حتی این لحظه را فیلمبرداری کنید. این واکنشهای مثبت باعث میشود کودک احساس موفقیت کند و برای تمرینات بعدی مشتاقتر شود.
۳. ثبات در تمرینات روزانه
برنامه منظم تمرینی که توسط کاردرمانگر طراحی شده، باید به طور مداوم و با ثبات اجرا شود. تمرینات کوتاه اما منظم، بسیار موثرتر از جلسات طولانی و نامنظم هستند. برای مثال، روزی سه بار و هر بار ۱۰-۱۵ دقیقه تمرین، بهتر از یک جلسه یک ساعته در هفته است.
والدین باید این تمرینات را به بخشی از روتین روزانه کودک تبدیل کنند. مثلاً، میتوان زمانهای مشخصی مانند بعد از بیدار شدن از خواب، قبل از ناهار و عصرها را به تمرین اختصاص داد. این نظم باعث میشود کودک نیز با برنامه تمرینی هماهنگ شود.
تجربیات موفق در آموزش ایستادن به کودک
در طول سالهای فعالیت در حوزه کاردرمانی، مشاهده کردهام که کودکانی که والدینشان به طور منظم و صبورانه با آنها تمرین میکنند، پیشرفت چشمگیری داشتهاند. یکی از موفقترین موارد، کودکی بود که در ۱۴ ماهگی هنوز نمیتوانست بایستد، اما با همکاری والدین و اجرای دقیق برنامههای تمرینی، در کمتر از دو ماه توانست مستقل بایستد و چند قدم بردارد.
نکته مهم: به یاد داشته باشید که هر کودک مسیر رشد منحصر به فرد خود را دارد و مقایسه او با دیگران میتواند مضر باشد. با صبر، حوصله و پیگیری منظم برنامههای کاردرمانی، میتوانید به موفقیت کودک خود در یادگیری مهارت ایستادن کمک کنید.
سوالات رایج :
سوالات متداول درباره ایستادن کودک
۱. در چه سنی کودک باید بتواند مستقل بایستد؟
کودکان معمولاً بین ۱۲ تا ۱۴ ماهگی قادر به ایستادن مستقل میشوند. البته این بازه زمانی میتواند از ۹ تا ۱۶ ماهگی متغیر باشد و همچنان طبیعی محسوب شود. مهم این است که روند پیشرفت تدریجی در مهارتهای حرکتی کودک دیده شود.
۲. آیا استفاده از روروک به یادگیری ایستادن کمک میکند؟
خیر، استفاده از روروک نه تنها کمکی به یادگیری ایستادن نمیکند، بلکه میتواند مانع رشد طبیعی مهارتهای حرکتی شود. روروک باعث میشود کودک الگوهای حرکتی نادرست را یاد بگیرد و تعادل طبیعی خود را توسعه ندهد.
۳. چه تمریناتی به تقویت عضلات پا برای ایستادن کمک میکند؟
تمرینات مفید شامل:
- چهار دست و پا رفتن
- نشستن و برخاستن با کمک
- ایستادن با تکیه به مبلمان
- حرکت پهلو به پهلو با گرفتن لبه مبل
این تمرینات باید زیر نظر کاردرمانگر و متناسب با توانایی کودک انجام شود.
۴. اگر کودک از ایستادن میترسد چه باید کرد؟
ترس از ایستادن معمولاً ناشی از عدم اعتماد به نفس یا تجربه افتادن است. راهکارها:
- ایجاد محیط امن با سطوح نرم
- شروع تدریجی با حمایت کامل
- تشویق مداوم و بازیهای جذاب در حالت ایستاده
- عدم اجبار و فشار به کودک
۵. چه علائمی نشاندهنده مشکل در روند یادگیری ایستادن است؟
علائم هشداردهنده:
- عدم تحمل وزن روی پاها در ۱۰ ماهگی
- ترجیح یک پا بر پای دیگر
- سفتی یا شلی غیرطبیعی عضلات
- عدم تلاش برای ایستادن تا ۱۵ ماهگی
در صورت مشاهده این علائم، مراجعه به کاردرمانگر ضروری است.
۶. آیا کفش مناسب در یادگیری ایستادن موثر است؟
در مراحل اولیه یادگیری ایستادن، کودک بهتر است پابرهنه باشد تا حس بهتری از سطح زیر پایش داشته باشد. وقتی کودک شروع به راه رفتن کرد، کفش مناسب با کف انعطافپذیر و پاشنه محکم توصیه میشود.
۷. چگونه میتوان محیط خانه را برای تمرین ایستادن ایمن کرد؟
نکات ایمنی مهم:
- حذف لبههای تیز مبلمان
- استفاده از محافظ گوشهها
- قرار دادن فرشهای نرم در مسیر تمرین
- محکم کردن مبلمانی که کودک از آنها برای ایستادن استفاده میکند
- دور کردن اشیاء شکستنی از دسترس کودک
نکته مهم: هر کودک مسیر رشدی منحصر به فرد دارد و نباید او را با دیگران مقایسه کرد. در صورت هرگونه نگرانی، مشورت با کاردرمانگر بهترین راهکار است.
منابع :
- دستورالعملهای مربوط به آموزش ایستادن مستقل به کودکان
این مقاله به اهمیت آموزش ایستادن مستقل به کودکان در مراحل مختلف رشد آنها پرداخته است. در آن توضیح داده شده است که چگونه میتوان با استفاده از تمرینات و روشهای خاص به کودک کمک کرد تا بتواند ایستادن را به صورت مستقل انجام دهد. همچنین، نکات کاربردی برای افزایش تعادل و قدرت عضلات کودک بررسی شده است.
لینک مقاله
توضیح فارسی: این مقاله دربارهی مراحل مختلف یادگیری ایستادن و راههای تشویق کودک به ایستادن مستقل است. - یادگیری ایستادن: راهنمایی برای والدین
این مقاله از NHS راهکارهایی برای کمک به کودک جهت یادگیری ایستادن ارائه داده است. تمرکز بر تقویت تعادل و عضلات ضروری برای ایستادن و روشهای مختلفی که والدین میتوانند برای حمایت از کودک استفاده کنند، مانند بازیهای تشویقی و فعالیتهای مناسب، به وضوح توضیح داده شده است.
لینک مقاله
توضیح فارسی: این مقاله به مراحل مختلف یادگیری ایستادن و اهمیت حمایت والدین از کودک در این فرآیند پرداخته است.

آسیب شناس گفتار و زبان ( گفتار درمانگر ) و روانشناس با بیش از ۱۵ سال کار بالینی
مدیر کلینیک های گفتار درمانی بیان و یلدا
مدیر وب سایت پزشکی مداوا
مدرس دوره های آموزش بشنو و صحبت کن
مخترع نرم افزارهای گفتار درمانی بیان