آیا تا به حال پیش آمده که صدای کسی را بشنوید اما نتوانید معنای حرف‌هایش را درک کنید؟ این احساس سردرگمی می‌تواند تجربه‌ای نزدیک به آنچه افراد مبتلا به آفازی حسی احساس می‌کنند، باشد. این اختلال، که ناشی از آسیب به بخش‌های خاصی از مغز است، بر توانایی فرد در درک زبان تأثیر می‌گذارد و باعث می‌شود کلمات برای او معنای خود را از دست بدهند. در واقع، این مشکل شنوایی نیست، بلکه یک اختلال در پردازش زبانی است.
:افرادی که با آفازی حسی دست و پنجه نرم می‌کنند، ممکن است به نظر برسد که در حال شنیدن هستند، اما در واقع نمی‌توانند معنای کلمات، جملات و حتی دستورالعمل‌های ساده را درک کنند. این موضوع می‌تواند برای آن‌ها و اطرافیانشان بسیار چالش‌برانگیز باشد. تصور کنید که در یک مکالمه شرکت می‌کنید، اما احساس می‌کنید که صحبت‌ها به زبانی دیگر و ناآشنا بیان می‌شوند. این تجربه‌ای است که فرد مبتلا به آفازی حسی با آن روبرو است.
علائم و نشانه‌های آفازی حسی متنوع است. از پاسخ‌های نامربوط به سوالات گرفته تا مشکل در تشخیص تفاوت بین صداهای مشابه و عدم توانایی در پیروی از دستورالعمل‌های ساده، این اختلال می تواند خود را به شکل های مختلف نشان دهد. درک این علائم برای تشخیص و ارائه کمک مناسب بسیار مهم است. به عنوان مثال، ممکن است فرد به جای پاسخ دادن به سوال شما، حرف های دیگری بزند که هیچ ربطی به موضوع ندارد یا حتی در درک لحن و آهنگ صدای شما هم مشکل داشته باشد.
اگرچه آفازی حسی می‌تواند یک چالش بزرگ باشد، اما با آگاهی و رویکرد درست، می‌توان به افراد مبتلا کمک کرد تا ارتباط مؤثرتری برقرار کنند. در ادامه این مقاله، به بررسی دقیق‌تر این اختلال، علائم و نشانه‌های آن و مهم‌تر از همه، راهکارهایی برای برقراری ارتباط بهتر با افراد مبتلا به این عارضه خواهیم پرداخت. هدف ما این است که به شما کمک کنیم تا درک بهتری از این اختلال پیدا کنید و بتوانید به عزیزان خود در این مسیر یاری برسانید.
شاید این نوشته برای شما مفید باشد:
آفازی حرکتی چیست ؟
داستان مریم
فهرست عناوین این نوشته
خانم مریم، زنی پنجاه ساله و خانه‌دار، همیشه به خاطر مهارتش در مدیریت خانه و ارتباط صمیمانه‌اش با خانواده شناخته می‌شد. اما چند ماهی بود که تغییرات عجیبی در رفتارش دیده می‌شد. او دیگر مثل قبل به صحبت‌های فرزندانش واکنش نشان نمی‌داد و گاهی اوقات سوالات ساده را متوجه نمی‌شد. مثلاً وقتی از او می‌پرسیدند شام چی داریم، پاسخ‌های نامربوط می‌داد یا اصلاً سکوت می‌کرد. این مسئله باعث نگرانی خانواده شده بود، زیرا او نه تنها در درک کلام مشکل داشت، بلکه به تدریج از جمع خانوادگی فاصله می‌گرفت. همسرش می‌گفت: “انگار مریم صدای ما رو می‌شنوه، اما انگار به یه زبون دیگه حرف می‌زنیم.” بعد از مراجعه به پزشک و انجام آزمایشات، تشخیص آفازی حسی داده شد. نکته کاربردی اینجاست که تغییرات رفتاری ناگهانی، به ویژه در توانایی‌های کلامی و درک زبان، را جدی بگیرید و به پزشک مراجعه کنید. تشخیص زودهنگام می‌تواند به روند درمان کمک زیادی کند.
جلسات درمانی مریم در کلینیک
در کلینیک گفتاردرمانی، خانم مریم با چالش‌های جدیدی روبرو شد. گفتاردرمانگر ابتدا با ارزیابی دقیق، شدت و نوع مشکل او را مشخص کرد. جلسات درمانی بر محور تمرینات ادراکی و زبانی متمرکز بود.
تمریناتی مانند مرتب کردن تصاویر بر اساس داستان، گوش دادن به جملات ساده و تکرار آن‌ها و همچنین استفاده از کارت‌های تصویری برای افزایش دایره لغات. از آنجایی که خانم مریم در درک دستورالعمل‌های کلامی مشکل داشت، درمانگر از روش‌های بصری و حرکتی نیز استفاده می‌کرد. به عنوان مثال، برای آموزش یک فعالیت ساده، درمانگر ابتدا آن را به صورت عملی انجام می‌داد و سپس از خانم مریم می‌خواست تا آن را تکرار کند. یکی از نکات مهم در درمان آفازی حسی، صبوری و تکرار است. نباید انتظار داشت که تغییرات به سرعت اتفاق بیفتد. درمانگر با صبر و حوصله فراوان، خانم مریم را تشویق می‌کرد تا در این مسیر ثابت قدم بماند.
پیشرفت و بازگشت به زندگی مریم
پس از گذشت چند ماه از جلسات درمانی، پیشرفت‌های چشمگیری در وضعیت خانم مریم دیده شد. او دیگر پاسخ‌های نامربوط کمتری می‌داد و تا حدی می‌توانست جملات کوتاه را درک کند. هرچند که هنوز در مکالمات طولانی و پیچیده مشکل داشت، اما ارتباطش با خانواده بسیار بهتر شده بود. او دوباره در بحث‌های خانوادگی شرکت می‌کرد و حتی می‌توانست درخواست‌های ساده را بیان کند. خانم مریم به تدریج اعتماد به نفس خود را بازیافته بود و دوباره احساس می‌کرد که بخشی فعال از خانواده است.
نکته کاربردی که در این داستان می‌توان به آن اشاره کرد، این است که با وجود چالش‌های آفازی حسی، امکان پیشرفت و بهبود وجود دارد. مهم این است که فرد مبتلا و خانواده او، صبور باشند، به توصیه‌های متخصصان عمل کنند و با امید به آینده نگاه کنند. حمایت و همدلی خانواده نقش بسیار مهمی در این مسیر دارد.
شاید این نوشته برای شما مفید باشد:
آفازی چیست ؟ ( جامع ترین مقاله در خصوص آفازی )
آفازی حسی چیست؟
به عنوان یک گفتاردرمانگر با تجربه طولانی در درمان اختلالات زبانی، می‌خواهم درباره آفازی حسی و اهمیت درمان آن صحبت کنم.
آفازی حسی معمولاً در اثر آسیب به ناحیه ورنیکه در مغز (معمولاً در اثر سکته مغزی یا ضربه به سر) ایجاد می‌شود. این ناحیه مسئول درک زبان است و آسیب به آن می‌تواند توانایی فرد در فهم گفتار دیگران را مختل کند. درمان به موقع و مناسب آفازی حسی بسیار حیاتی است، زیرا می‌تواند کیفیت زندگی بیمار را به طور چشمگیری بهبود بخشد و او را به زندگی عادی بازگرداند.
1. تعریف آفازی حسی
آفازی حسی یک اختلال زبانی است که در آن فرد در درک گفتار دیگران مشکل پیدا می‌کند، حتی با وجود شنوایی سالم. تصور کنید در یک کشور خارجی هستید و افراد به زبانی کاملاً ناآشنا با شما صحبت می‌کنند – این تجربه‌ای مشابه با آنچه بیماران مبتلا به آفازی حسی تجربه می‌کنند است.
در این اختلال، مغز قادر به پردازش صحیح اطلاعات شنیداری نیست. مثلاً وقتی به بیمار می‌گویید “لطفاً لیوان آب را به من بده”، ممکن است کلمات را بشنود اما نتواند معنای جمله را درک کند، درست مثل اینکه صدای رادیویی را می‌شنوید اما آنقدر پارازیت دارد که قابل فهم نیست.
2. تفاوت با اختلالات شنوایی
نکته بسیار مهم این است که آفازی حسی با ناشنوایی یا کم‌شنوایی کاملاً متفاوت است. در آفازی حسی، گوش‌های فرد کاملاً سالم هستند و صداها را به خوبی می‌شنوند. مشکل در مرحله پردازش این اطلاعات در مغز است.
برای درک بهتر این تفاوت، تصور کنید یک رایانه دارید که بلندگوهای آن سالم هستند و صدا را پخش می‌کنند، اما نرم‌افزار پردازش صدا دچار مشکل شده است. در آفازی حسی هم دقیقاً همین اتفاق می‌افتد – گوش‌ها (مانند بلندگوها) درست کار می‌کنند، اما مغز (مانند نرم‌افزار) در پردازش و درک این اطلاعات مشکل دارد.
3. مثال‌های ملموس از آفازی حسی
تصور کنید در یک مهمانی هستید و همه به زبان چینی صحبت می‌کنند. شما صداها را می‌شنوید، حتی می‌توانید تشخیص دهید چه کسی شاد است یا ناراحت، اما معنای کلمات را درک نمی‌کنید. این دقیقاً همان چیزی است که یک فرد مبتلا به آفازی حسی تجربه می‌کند.
در زندگی روزمره، این افراد ممکن است وقتی شما می‌گویید “در را ببند” یا “غذا سرد شد”، صدای شما را بشنوند اما نتوانند معنای آن را درک کنند. این مسئله می‌تواند در موقعیت‌های مختلف اجتماعی و خانوادگی چالش‌برانگیز باشد و نیاز به صبر و درک اطرافیان دارد.
علائم و نشانه های آفازی حسی چه چیزهایی هستند؟
به عنوان یک گفتاردرمانگر با تجربه طولانی، می‌خواهم درباره نشانه‌های آفازی حسی صحبت کنم. مهم‌ترین نشانه این اختلال، ناتوانی در درک گفتار دیگران است، حتی زمانی که فرد صداها را به خوبی می‌شنود. شناخت این علائم برای خانواده‌ها بسیار مهم است، زیرا به تشخیص زودهنگام و شروع به موقع درمان کمک می‌کند.
1. علائم کلیدی آفازی حسی
افراد مبتلا به آفازی حسی معمولاً در درک صحبت‌های دیگران مشکلات جدی دارند. تصور کنید در یک جمع هستید و همه به زبان مادری شما صحبت می‌کنند، اما شما فقط صداها را می‌شنوید و نمی‌توانید معنای کلمات را درک کنید. این تجربه‌ای است که بیماران مبتلا به آفازی حسی هر روز با آن مواجه هستند.
یکی از نشانه‌های بارز این است که بیمار در پاسخ به سؤالات ساده نیز دچار مشکل می‌شود. مثلاً وقتی از او می‌پرسید “امروز ناهار چی خوردی؟”، ممکن است پاسخی کاملاً نامربوط مثل “هوا خوب است” بدهد، یا اصلاً نتواند پاسخی بدهد.
2. مثال‌های کاربردی از نشانه‌ها
در زندگی روزمره، این علائم به شکل‌های مختلفی خود را نشان می‌دهند. مثلاً وقتی به بیمار می‌گویید “لطفاً لیوان آب را از یخچال بیاور”، ممکن است به جای انجام این کار، به تلویزیون نگاه کند یا کار دیگری انجام دهد. این نشان می‌دهد که دستورات ساده را نمی‌تواند درک کند.
همچنین ممکن است در مکالمات تلفنی مشکلات بیشتری داشته باشند، زیرا نمی‌توانند از زبان بدن و اشارات طرف مقابل کمک بگیرند. مثلاً در تماس تلفنی با دوستان یا خانواده، ممکن است پاسخ‌های نامناسب بدهند یا اصلاً نتوانند مکالمه را دنبال کنند.
3. تفاوت در شدت علائم
شدت علائم آفازی حسی در افراد مختلف، متفاوت است. برخی افراد ممکن است فقط در درک جملات پیچیده مشکل داشته باشند، در حالی که جملات ساده را به خوبی متوجه می‌شوند. مثلاً “در را ببند” را می‌فهمند، اما “اگر می‌شود قبل از رفتن، در را پشت سرت ببند” برایشان گیج‌کننده است.
در موارد شدیدتر، بیمار حتی در درک کلمات ساده نیز مشکل دارد. مثل اینکه حتی نام اشیاء روزمره مانند “قاشق” یا “بشقاب” را نمی‌تواند درک کند. این افراد نیاز به حمایت و مراقبت بیشتری دارند و باید از روش‌های ارتباطی جایگزین مانند اشاره و تصاویر استفاده کنند.
درمان آفازی حسی چگونه است ؟
درمان زودهنگام آفازی حسی می‌تواند تأثیر چشمگیری در بهبود توانایی‌های ارتباطی بیمار داشته باشد. هرچه درمان سریع‌تر شروع شود، احتمال بازیابی مهارت‌های زبانی بیشتر خواهد بود.
1. گفتاردرمانی تخصصی و فردی
برنامه درمانی آفازی حسی باید کاملاً شخصی‌سازی شده باشد. مثلاً اگر بیمار در درک جملات طولانی مشکل دارد، ابتدا با جملات کوتاه و ساده شروع می‌کنیم و به تدریج پیچیدگی را افزایش می‌دهیم. تصور کنید مثل یادگیری یک زبان جدید، از کلمات ساده شروع می‌کنیم و کم‌کم به سمت جملات کامل می‌رویم.
در جلسات درمانی، از انواع تمرینات متنوع استفاده می‌کنیم. مثلاً از بیمار می‌خواهیم تصاویر مرتبط با کلمات را پیدا کند، به دستورات ساده پاسخ دهد، یا داستان‌های کوتاه را گوش کند و سؤالات مربوط به آن را پاسخ دهد. این تمرینات مثل پازلی هستند که هر قطعه آن به تقویت بخشی از مهارت‌های درکی کمک می‌کند.
برای بیماران سکته مغزی و خانواده‌هایشان، این مقاله ضروری است:
گفتار درمانی برای سکته مغزی (برنامه توانبخشی گفتار و زبان پس از سکته)
2. نقش محوری گفتاردرمانگر و آموزش خانواده
گفتاردرمانگر نقش یک مربی را دارد که هم با بیمار کار می‌کند و هم به خانواده آموزش می‌دهد. مثلاً به خانواده یاد می‌دهیم که چطور جملات را ساده‌تر بیان کنند، از اشارات و تصاویر کمک بگیرند، و چگونه محیط خانه را برای ارتباط بهتر تنظیم کنند.
خانواده باید یاد بگیرد که چطور با بیمار صحبت کند. مثلاً به جای گفتن “می‌شه لطفاً اون لیوان آبی که روی میز آشپزخونه‌ست رو برام بیاری؟”، بهتر است بگویند “این لیوان را بده” و همزمان به لیوان اشاره کنند. این ساده‌سازی ارتباط، به درک بهتر بیمار کمک می‌کند.
3. استمرار و صبر در گفتاردرمانی
درمان آفازی حسی مثل یادگیری دوباره دوچرخه‌سواری است – نیاز به تمرین مداوم و صبر دارد. گاهی ممکن است پیشرفت‌ها خیلی کوچک باشند، مثلاً بیمار فقط بتواند چند کلمه جدید را درک کند، اما همین پیشرفت‌های کوچک هم ارزشمند هستند.
صبر و پشتکار در این مسیر بسیار مهم است. مثلاً اگر بیمار امروز نتوانست دستورالعمل شما را درک کند، فردا دوباره تلاش کنید. گاهی ممکن است یک هفته طول بکشد تا یک مفهوم ساده را درک کند، اما با تکرار و تمرین مداوم، پیشرفت حاصل خواهد شد.
به دنبال متخصص گفتاردرمانی بزرگسالان هستید؟ این راهنما را ببینید:
متخصص گفتار درمانی بزرگسالان تهران (معرفی برترین متخصصان به همراه آدرس و شماره تماس)
ده نکته برای برقراری ارتباط موثر با فرد مبتلا به آفازی حسی:
- جملات کوتاه و ساده استفاده کنید:از جملات کوتاه و با ساختار ساده استفاده کنید. از به کار بردن جملات پیچیده و طولانی خودداری کنید. به جای “آیا دوست داری امشب برای شام پیتزا بخوریم؟” بگویید: “شام پیتزا؟”
- آهسته و واضح صحبت کنید: با سرعت آهسته و با لحن واضح صحبت کنید. از صحبت کردن خیلی سریع یا با صدای بلند خودداری کنید. مکث‌های کوتاهی بین جملات داشته باشید تا فرد فرصت پردازش داشته باشد.
- از زبان بدن و اشاره‌های تصویری کمک بگیرید: از حرکات دست، حالات چهره و اشاره به اشیاء برای تقویت مفهوم کلام خود استفاده کنید. مثلاً وقتی می‌خواهید بگویید “آب”، به لیوان آب اشاره کنید.
- تکرار و خلاصه‌سازی کنید: اگر فرد متوجه حرف شما نشد، جملات خود را تکرار کنید یا به شکل ساده‌تری بیان کنید. خلاصه‌ای از صحبت خود را در پایان ارائه دهید.
- از سوالات بله/خیر استفاده کنید: سوالاتی بپرسید که پاسخ آن‌ها بله یا خیر باشد، این کار به فرد کمک می‌کند تا راحت‌تر پاسخ دهد. به جای “شام چی دوست داری؟” بپرسید “شام ماهی دوست داری؟”
- صبور باشید و زمان بدهید: به فرد زمان کافی برای درک و پاسخ دادن بدهید. عجله نکنید و او را تحت فشار نگذارید. ممکن است پاسخ دادن کمی زمان ببرد.
- محیط آرام و بدون حواس‌پرتی ایجاد کنید: هنگام مکالمه، محیطی آرام و بدون سروصدا را انتخاب کنید تا تمرکز فرد بیشتر شود. خاموش کردن تلویزیون یا رادیو می‌تواند کمک کند.
- از تصاویر و وسایل کمک بصری استفاده کنید: از تصاویر، نمودارها یا اشیاء واقعی برای کمک به درک مفاهیم استفاده کنید. مثلاً برای صحبت در مورد غذا، از تصاویر غذاها استفاده کنید.
- از موضوعات آشنا و ملموس صحبت کنید: در مورد موضوعاتی که برای فرد آشنا و ملموس هستند صحبت کنید. از پرداختن به مسائل پیچیده و انتزاعی خودداری کنید.
- تشویق و حمایت کنید: فرد را تشویق کنید و از تلاش‌های او قدردانی کنید. به او اطمینان دهید که در کنارش هستید و او را دوست دارید. ایجاد فضایی مثبت و حمایت‌کننده بسیار مهم است.
ترجیح می‌دهید خدمات آنلاین دریافت کنید؟ این مقاله را بخوانید:
گفتار درمانی آنلاین (راهنمای کامل دریافت خدمات گفتاردرمانی از راه دور)
منابع :
- عنوان: National Institute of Neurological Disorders and Stroke (NINDS) – Aphasia
- لینک: https://www.ninds.nih.gov/health-information/disorders/aphasia
- توضیح فارسی: منبع جامع NINDS درباره آفازی، شامل انواع، علل و درمان.
- عنوان: American Speech-Language-Hearing Association (ASHA) – Aphasia
- لینک: https://www.asha.org/public/speech/disorders/aphasia/
- توضیح فارسی: منبع ASHA درباره آفازی، با تمرکز بر رویکردهای تخصصی گفتاردرمانی.
- عنوان: Mayo Clinic – Aphasia
- لینک: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/aphasia/symptoms-causes/syc-20369518
- توضیح فارسی: منبع کلینیک مایو درباره آفازی، با تمرکز بر علل، علائم و درمان.
آسیب شناس گفتار و زبان ( گفتار درمانگر ) و روانشناس با بیش از ۱۵ سال کار بالینی
مدیر کلینیک های گفتار درمانی بیان و یلدا
مدیر وب سایت پزشکی مداوا
مدرس دوره های آموزش بشنو و صحبت کن
مخترع نرم افزارهای گفتار درمانی بیان