بعد از ۱۵ سال کار در حوزه شنوایی‌شناسی و مواجهه با هزاران مراجعه‌کننده در کلینیک باران، می‌خوام تجربیاتم رو در مورد مشکلات استفاده از سمعک با شما عزیزان به اشتراک بذارم.
ده مورد از مشکلات رایج سمعک را به صورت فهرست وار و به زبان ساده آورده‌ام:
- کم یا قطع شدن صدای سمعک
- سوت کشیدن یا صدای سوت اضافی (فیدبک)
- وجود صدای نویز یا خش‌خش در سمعک
- خاموش شدن ناگهانی سمعک
- احساس ناراحتی یا درد حین استفاده از سمعک
- خالی شدن سریع باتری سمعک
- مشکل در شنیدن صداهای خاص (مثلاً مکالمه یا صدای تلویزیون)
- گرفتن یا مسدود شدن خروجی سمعک توسط جرم گوش
- کار نکردن دکمه یا کلیدهای تنظیم صدا یا برنامه سمعک
- آسیب دیدن یا شکستگی ظاهری در قطعات سمعک (مثل قالب، سیم، درب باتری)
در ادامه ۱۰ مورد از چالش‌ها و مشکلاتی که ممکن است هنگام استفاده از سمعک در زندگی شخصی، محیط کار یا روابط اجتماعی با آنها روبه‌رو شوید را به صورت فهرست وار برایتان آورده‌ام:
- احساس خجالت یا کاهش اعتماد به نفس به خاطر دیده شدن سمعک توسط دیگران
- سختی در شنیدن صداها در محیط‌های شلوغ (مثلاً مهمانی یا جلسه کاری)
- سوت کشیدن سمعک در جمع و جلب توجه ناخواسته
- دشواری در استفاده از تلفن یا گوشی موبایل
- احساس ناآرامی یا درد به دلیل قالب یا اندازه نامناسب سمعک
- تداخل سمعک با عینک، ماسک یا هدفون
- نگرانی از آسیب دیدن یا گم شدن سمعک در فعالیت‌های روزمره
- نیاز به مراقبت و نگهداری مرتب سمعک (تعویض باتری، تمیزکاری و…)
- واکنش‌های نادرست یا نگاه پرسشگرانه اطرافیان
- مشکلات در برقراری ارتباط مؤثر، مثلاً شنیدن حرف همکاران یا اعضای خانواده با صدای آرام یا زمزمه
با وجود اینکه استفاده از سمعک ممکن است در ابتدا با چالش‌هایی در روابط اجتماعی، محیط کار یا زندگی روزمره همراه باشد، اما نباید اجازه داد این مسائل تبدیل به موانعی جدی در مسیر بهبود کیفیت زندگی و ارتباطات ما شوند. سمعک وسیله‌ای است که به ما کمک می‌کند بهتر بشنویم، فعال‌تر باشیم و از لحظات زندگی بیشتر لذت ببریم. بخش زیادی از این چالش‌ها با آگاهی، پذیرش شرایط و استفاده از راهکارهای ساده و کاربردی قابل مدیریت و حل شدن هستند. در ادامه، برای هرکدام از این مشکلات، راهکارهایی عملی و ساده ارائه خواهیم داد تا با خیال آسوده‌تری از سمعک استفاده کنید و نگران محدودیت‌ها نباشید.
یادمه چند وقت پیش آقای مسنی با ناامیدی به کلینیک اومد. می‌گفت: “یک ماهه سمعک گرفتم ولی فقط داره اذیتم می‌کنه، صداها طبیعی نیست، گوشم درد می‌گیره، مدام سوت می‌کشه”. بعد از بررسی متوجه شدم که نه تنظیمات سمعکش مناسب وضعیتش نبود، بلکه اصلاً نحوه استفاده صحیح رو هم بهش آموزش نداده بودند. با چند جلسه کار و آموزش، الان یکی از راضی‌ترین مراجعین منه!
مشکلات رایج استفاده از سمعک چیست ؟
فهرست عناوین این نوشته
- مشکلات رایج استفاده از سمعک چیست ؟
- 1. سوت کشیدن یا صدای سوت اضافی (فیدبک)
- 2. وجود صدای نویز یا خش‌خش در سمعک
- 3. خاموش شدن ناگهانی سمعک
- 4. احساس ناراحتی یا درد حین استفاده از سمعک
- 5. خالی شدن سریع باتری سمعک
- 6. مشکل در شنیدن صداهای خاص (مثلاً مکالمه یا صدای تلویزیون)
- 7. گرفتن یا مسدود شدن خروجی سمعک توسط جرم گوش
- 8. کار نکردن دکمه یا کلیدهای تنظیم صدا یا برنامه سمعک
- 9. آسیب دیدن یا شکستگی ظاهری در قطعات سمعک (مثل قالب، سیم، درب باتری)
- 10. احساس خجالت یا کاهش اعتماد به نفس به خاطر دیده شدن سمعک توسط دیگران
- 11. سختی در شنیدن صداها در محیط‌های شلوغ (مثلاً مهمانی یا جلسه کاری)
- 12. سوت کشیدن سمعک در جمع و جلب توجه ناخواسته
- 13. دشواری در استفاده از تلفن یا گوشی موبایل
- سوالات متداول (FAQ)
اگر شما یا عزیزانتان هنگام استفاده از سمعک با هر یک از مشکلات گفته شده مواجه هستید، بهترین و مطمئن‌ترین راه، مشورت با یک متخصص شنوایی است تا راهکار مناسب برای شرایط شما ارائه شود. برای دسترسی راحت‌تر به متخصصان حرفه‌ای و خدمات پشتیبانی سمعک در نقاط مختلف کشور، پیشنهاد می‌کنیم برگه مراکز شنوایی سنجی کشور و مراکز شنوایی سنجی تهران را ببینید تا نزدیک‌ترین و مناسب‌ترین مرکز را انتخاب کنید و با خیال آسوده مشکل خود را برطرف نمایید.
1. سوت کشیدن یا صدای سوت اضافی (فیدبک)
سوت کشیدن سمعک زمانی رخ می‌دهد که صدای تولیدشده توسط سمعک دوباره وارد میکروفون آن شود و یک چرخه ایجاد کند که نتیجه‌اش شنیدن صدای سوت یا فیدبک آزاردهنده به گوش شما یا اطرافیان است. این موضوع می‌تواند بسیار خجالت‌آور باشد و حتی باعث شود اطرافیان متوجه شوند که شما سمعک دارید.
یکی از راهکارها این است که مطمئن شوید سمعک کاملاً به درستی در گوشتان قرار گرفته است؛ اگر کمی شُل باشد یا قالب آن مناسب نباشد، احتمال سوت کشیدن بیشتر می‌شود. اگر قالب سمعک قدیمی یا خراب شده، از متخصص شنوایی‌شناس بخواهید قالب جدید برایتان تهیه کند تا سمعک دقیق و محکم در گوشتان قرار بگیرد.
همچنین، اگر موم یا جرم گوش مسیر خروجی صدا را گرفته باشد، این صدا بیشتر می‌شود. گوش خود را به‌طور منظم تمیز نگه دارید و در صورت لزوم از متخصص برای پاکسازی گوش کمک بگیرید تا فیدبک کاهش پیدا کند.
2. وجود صدای نویز یا خش‌خش در سمعک
شنیدن صدای وزوز، خش‌خش یا نویز از سمعک باعث می‌شود کیفیت شنوایی مطلوب نباشد و حتی در برخی موقعیت‌های حساس مانند گفتگو یا تماشای تلویزیون تمرکز شخص را به‌هم می‌زند.
برای رفع این مشکل، ابتدا سمعک را خاموش و روشن کنید و مطمئن شوید باتری سالم است و کاملاً در جای خود قرار دارد. گاهی باتری ضعیف باعث این صداها می‌شود، پس بهتر است هر چند وقت یکبار آن را تعویض کنید.
در مرحله بعد، خروجی صدا و فیلتر سمعک را بررسی و تمیز کنید. اگر باز هم صداها ادامه داشت، به مرکز شنوایی‌سنجی مراجعه کنید تا متخصص دستگاه را چک و احتمالا تعمیر یا دوباره تنظیم کند.
3. خاموش شدن ناگهانی سمعک
خاموش شدن غیرمنتظره سمعک می‌تواند در موقعیت‌های حساس مثل صحبت کردن یا جلسات کاری آزاردهنده باشد و حتی باعث قطع ارتباط شما با دیگران شود.
در چنین مواقعی ابتدا باتری دستگاه را چک کنید و اگر ضعیف یا تمام شده، باتری جدید بگذارید. درب باتری سمعک را هم بررسی کنید که درست بسته شده باشد و شل نباشد.
اگر مشکل با تعویض باتری رفع نشد، ممکن است مشکل از رطوبت یا قطعه داخلی باشد. بهتر است سمعک را برای بررسی دقیق‌تر به مرکز خدمات ببرید تا متخصص آن را خشک یا رفع ایراد کند.
4. احساس ناراحتی یا درد حین استفاده از سمعک
گاهی اوقات قرارگیری سمعک در گوش احساس فشار، خارش یا درد ایجاد می‌کند و باعث می‌شود کمتر تمایل به استفاده از دستگاه داشته باشید.
در این صورت ابتدا قالب سمعک را بررسی کنید و مطمئن شوید اندازه و شکل آن متناسب با گوش شما است. اگر احساس می‌کنید قالب سفت، کوچک یا بزرگ است، بهتر است با مشورت متخصص، قالب جدید و مناسب‌تر دریافت کنید.
همچنین می‌توانید از ژل روان‌کننده مخصوص سمعک استفاده کنید تا ورود و خروج سمعک راحت‌تر و احتمال خارش یا ناراحتی کمتر شود. رعایت بهداشت گوش هم مهم است تا التهاب یا حساسیت پیش نیاید.
5. خالی شدن سریع باتری سمعک
گاهی احساس می‌کنید باتری سمعک خیلی زود مصرف می‌شود و باید مدام آن را تعویض کنید که این مشکل هزینه و دردسر ایجاد می‌کند.
راهکار اول این است که در زمان‌هایی که به سمعک نیاز ندارید، آن را خاموش کنید یا درب باتری را باز بگذارید تا مصرف برق کاهش یابد. همچنین از باتری‌های با کیفیت، اصل و مناسب سمعک خود استفاده کنید.
اگر کماکان باتری زود تمام می‌شود، دستگاه ممکن است دچار نشتی برق یا اشکال فنی باشد. در این حالت حتماً سمعک را به متخصص تحویل دهید تا مورد بررسی و تعمیر قرار گیرد.
6. مشکل در شنیدن صداهای خاص (مثلاً مکالمه یا صدای تلویزیون)
شاید متوجه شوید که برخی صداها مثل حرف زدن دیگران یا صدای تلویزیون را با وجود سمعک خوب نمی‌شنوید یا کیفیت صدا پایین است.
در این شرایط ابتدا مطمئن شوید که سمعک روی برنامه یا حالت مناسب تنظیم شده است. خیلی از سمعک‌ها چند حالت دارند (مثلاً برای گفت‌وگو یا محیط‌های باز). دکمه برنامه یا اپلیکیشن سمعک را امتحان کنید و برنامه مناسب را انتخاب کنید.
اگر باز هم به وضوح صدا نداشتید، به شنوایی‌سنج مراجعه کنید تا سمعک را طبق آزمون‌های دقیق، متناسب با نیاز شنوایی شما مجدداً تنظیم کند تا همه فرکانس‌ها به طور مطلوب تقویت شوند.
7. گرفتن یا مسدود شدن خروجی سمعک توسط جرم گوش
گاهی خروجی سمعک یا قالب آن توسط جرم گوش مسدود می‌شود و صدا به خوبی منتقل نمی‌شود یا کیفیت پخش ضعیف می‌شود.
برای رفع این مشکل، هر روز خروجی سمعک را با برس مخصوص تمیز کنید و اگر سمعک فیلتر جرم گوش دارد، آن را طبق دستورالعمل تعویض کنید. بهداشت مرتب گوش هم بسیار مهم است.
اگر جرم گوش شما زیاد است یا به راحتی تمیز نمی‌شود، حتماً به متخصص مراجعه کنید تا گوش را اصولی و بدون آسیب پاکسازی کند تا سمعک همیشه با کیفیت کار کند.
8. کار نکردن دکمه یا کلیدهای تنظیم صدا یا برنامه سمعک
اگر دکمه‌های سمعک مثل دکمه تغییر صدا یا برنامه کار نکند، تنظیمات را نمی‌توانید تغییر دهید و ممکن است نتوانید در موقعیت‌های مختلف راحت بشنوید.
ابتدا با یک پارچه‌ی خشک و نرم دکمه‌ها را تمیز کنید و مطمئن شوید که رسوب یا رطوبتی روی آنها وجود ندارد. گاهی گردوغبار یا جرم ناخودآگاه در عملکرد دکمه تأثیر می‌گذارد.
اگر دکمه باز هم کار نکرد، به مرکز شنوایی‌سنجی مراجعه کنید تا متخصص بخش‌های داخلی و ارتباطات الکترونیکی سمعک را بررسی و در صورت نیاز تعمیر کند.
نوشته پیشنهادی : بهترین نوع سمعک برای کودکان
9. آسیب دیدن یا شکستگی ظاهری در قطعات سمعک (مثل قالب، سیم، درب باتری)
شکستگی یا ترک خوردگی در بخش‌های مختلف سمعک (سیم، قالب، درب باتری) می‌تواند باعث قطع کارکرد و کم شدن کیفیت صدا شود یا حتی باعث شود اصلاً نتوانید از دستگاه استفاده کنید.
زمان مشاهده هرگونه شکستگی یا آسیب ظاهری، فوراً سمعک را خاموش کنید و تا تعمیر آن، استفاده نکنید تا آسیب بیشتری وارد نشود. سعی نکنید خودتان قطعه آسیب‌دیده را تعمیر کنید.
سمعک را به مرکز خدمات تخصصی یا شنوایی‌سنج ببرید تا قطعه معیوب تعویض یا به صورت اصولی تعمیر شود. نگهداری صحیح سمعک در جعبه مخصوص هم از آسیب‌ها جلوگیری می‌کند.
10. احساس خجالت یا کاهش اعتماد به نفس به خاطر دیده شدن سمعک توسط دیگران
برخی افراد به خاطر اینکه سمعک در گوش‌شان دیده می‌شود دچار خجالت، اضطراب و کاهش اعتماد به نفس می‌شوند و شاید در جمع احساس متفاوت بودن داشته باشند.
یادتان باشد که سمعک وسیله‌ای برای بهبود کیفیت زندگی شماست و با استفاده از آن شما مانند هر فرد دیگری حق دارید از ارتباطات، محیط کار و زندگی لذت ببرید. در ضمن، امروزه بسیاری از سمعک‌ها بسیار کوچک و نامحسوس هستند و کمتر به چشم می‌آیند.
اگر همچنان این احساس را دارید، می‌توانید از سمعک‌های نامرئی یا پشت‌گوشی کوچک استفاده کنید. از طرف دیگر، شرکت در جمع‌ها و اعتماد به نفس در گفتگوها به مرور این نگاه منفی را از بین می‌برد. صحبت با افراد دیگری که تجربه مشابه دارند هم موثر است.
11. سختی در شنیدن صداها در محیط‌های شلوغ (مثلاً مهمانی یا جلسه کاری)
در بسیاری از محیط‌های شلوغ مثل مهمانی، کافی‌شاپ یا جلسه کاری شنیدن حرف دیگران برای کاربر سمعک دشوار است و صداهای پس‌زمینه آزاردهنده می‌شود.
سعی کنید در این محیط‌ها، تا جای ممکن نزدیک به منبع صدا (مثلاً کسی که صحبت می‌کند) بنشینید و از طرف مقابل بخواهید واضح‌تر حرف بزند. برخی سمعک‌ها حالت مخصوص محیط‌های شلوغ دارند که می‌توانید با دکمه یا اپلیکیشن انتخاب کنید.
همچنین، اگر زیاد در محیط‌های شلوغ هستید، از شنوایی‌شناس بخواهید سمعک شما را به گونه‌ای تنظیم کند که نویز محیط را تا حد امکان کاهش دهد و صدای اصلی را تقویت کند.
12. سوت کشیدن سمعک در جمع و جلب توجه ناخواسته
گاه پیش می‌آید که هنگام صحبت یا در مکان‌های عمومی، سمعک شما ناگهان سوت می‌کشد و باعث جلب توجه اطرافیان می‌شود که ممکن است شرایط ناخوشایندی ایجاد کند.
اولین اقدام این است که سمعک را از گوش خود دربیاورید و دوباره با دقت و محکم سر جای خود قرار دهید تا نشتی صدا نداشته باشد. از شخصی که با او صحبت می‌کنید، عذرخواهی کنید و با خونسردی ادامه دهید.
برای پیشگیری، به طور منظم فیت بودن قالب سمعک را بررسی کنید و اگر نیاز بود، برای ساخت قالب جدید به شنوایی‌شناس مراجعه کنید. همچنین تمیز نگه داشتن خروجی و اطراف سمعک از جرم و آلودگی اهمیت زیادی دارد.
13. دشواری در استفاده از تلفن یا گوشی موبایل
در هنگام صحبت با تلفن یا گوشی موبایل، ممکن است صدا خوب نشنوید یا نویز و همهمه به گوشی منتقل شود که مکالمه تلفنی را سخت یا غیرممکن کند.
برای صحبت با تلفن، گوشی را مستقیم روی بخش مورد تایید سمعک (معمولاً میکروفون) قرار دهید و امتحان کنید در کدام زاویه صدا بهتر می‌شنوید. بعضی سمعک‌ها حالت مخصوص تلفن دارند که می‌توانید از طریق دکمه تغییر برنامه آن‌را فعال کنید.
همچنین، می‌توانید از لوازم جانبی مثل حلقه القایی (T-coil)، بلوتوث یا هندزفری مخصوص سمعک استفاده کنید تا صدای موبایل مستقیماً و با کیفیت بهتر به سمعک منتقل شود. آموزش این موارد را از شنوایی‌شناس خود بخواهید.
سوالات متداول (FAQ)
چقدر طول می‌کشد تا به صدای سمعک عادت کنم و صداها برایم طبیعی شوند؟
این زمان برای افراد مختلف متفاوته و به عوامل زیادی بستگی داره: مدت زمان کم‌شنوایی، شدت آن، سن، و حتی انگیزه شما. معمولاً بین ۲ هفته تا ۳ ماه طول می‌کشه تا مغز به الگوی جدید صداها عادت کنه. مهم‌ترین اصل، استفاده منظم از سمعک طبق برنامه‌ای است که شنوایی‌شناس‌تون پیشنهاد کرده.
اگر سمعکم سوت کشید یا صداهای ناخوشایند داشت، اولین کاری که باید انجام دهم چیست؟
ابتدا مطمئن شوید سمعک درست در گوش قرار گرفته. سپس گوش و سمعک خود را طبق دستورالعمل تمیز کنید. بررسی کنید که باتری سالم و شارژ است. اگر مشکل ادامه داشت، تنظیمات سمعک (اگر امکانش رو دارید) را چک کنید. در نهایت، اگر مشکل برطرف نشد، حتماً با شنوایی‌شناس خود تماس بگیرید.
آیا لازم است برای هر مشکلی به شنوایی‌شناس مراجعه کنم یا خودم هم می‌توانم کاری انجام دهم؟
برخی مشکلات ساده مثل تمام شدن باتری، نیاز به تمیز کردن، یا تنظیمات اولیه رو می‌تونید خودتون انجام بدید. من همیشه به مراجعین کلینیک باران یک چک‌لیست عیب‌یابی ساده میدم تا قبل از مراجعه بررسی کنند. اما برای مشکلاتی مانند سوت کشیدن مداوم، کیفیت بد صدا، احساس ناراحتی شدید، یا هرگونه مشکل فنی که با راهکارهای ساده برطرف نمیشه، حتماً با شنوایی‌شناس مشورت کنید. ضمناً ویزیت‌های دوره‌ای (هر 6 ماه یکبار) برای بررسی عملکرد سمعک و تنظیمات احتمالی ضروری هستند، حتی اگر مشکل خاصی وجود نداشته باشه.
منابع :
- FDA – Hearing Aid Benefits and Limitations
- PMC – Challenges and Recent Developments in Hearing Aids : این مقاله از پایگاه علمی PMC به بررسی مشکلات استفاده از سمعک با فناوری‌های پیشرفته پرداخته است