سلام به همه پدر و مادرهای عزیز! اگه اینجایید، احتمالاً نگران حرف زدن کودک ۱۸ ماهه خودتون هستید و میخواید بدونید که آیا فرزندتون داره طبق روال عادی رشد میکنه یا نه. من به عنوان یک گفتاردرمانگر با تجربه، درک میکنم که چقدر این موضوع میتونه برای شما مهم و استرسزا باشه. خیالتون راحت، توی این مقاله قراره با هم تمام جوانب حرف زدن کودک ۱۸ ماهه رو بررسی کنیم و به سوالاتتون جواب بدیم.
چرا حرف زدن کودک ۱۸ ماهه انقدر مهمه؟
شاید فکر کنید که خب، بچهست دیگه، یه کم دیرتر حرف میزنه! اما واقعیت اینه که مهارتهای زبانی، پایههای اصلی برقراری ارتباط، یادگیری و تعاملات اجتماعی رو تشکیل میدن. یه تاخیر کوچیک تو این زمینه میتونه روی جنبههای دیگه رشد کودک هم تاثیر بذاره. پس بهتره از همون اول حواسمون جمع باشه و هر کمکی که از دستمون برمیاد، انجام بدیم.
چه مهارتهای کلامیای از یه کودک ۱۸ ماهه انتظار میره؟
ببینید، همه بچهها با یه سرعت یکسان رشد نمیکنن. اما به طور کلی، یه کودک ۱۸ ماهه باید:
- حدود ۵ تا ۲۰ کلمه رو بگه (مثل مامان، بابا، آب، توپ، بای بای)
- اسم اشیاء آشنا رو وقتی ازش میپرسید، بدونه
- دستورات ساده رو متوجه بشه (مثلاً “توپ رو بده”، “بیا بغل”)
- بتونه به چیزهایی که میخواد، اشاره کنه
- سعی کنه صداهای مختلف رو تقلید کنه
اگه فرزندتون همه این کارها رو انجام نمیده، لزوماً جای نگرانی نیست. اما بهتره یه کم بیشتر بهش توجه کنید و اگه علائم هشدار رو دیدید، حتماً با یه متخصص مشورت کنید.
علائم هشدار: کی باید نگران تاخیر در حرف زدن کودک ۱۸ ماهه باشیم؟
- هیچ کلمهای رو نمیگه
- حتی دستورات خیلی ساده رو هم متوجه نمیشه
- اصلاً به حرفهای شما واکنش نشون نمیده
- هیچ تلاشی برای برقراری ارتباط با شما نمیکنه
- به نظر میرسه که صداها رو نمیشنوه
اگه این علائم رو تو فرزندتون دیدید، لطفاً خونسردی خودتون رو حفظ کنید. این فقط یه نشونهست که ممکنه نیاز به کمک تخصصی باشه. یه ارزیابی توسط یه گفتاردرمانگر میتونه بهتون کمک کنه تا علت اصلی مشکل رو پیدا کنید و بهترین راه حل رو انتخاب کنید.
گفتاردرمانی: یه راه حل موثر برای کمک به حرف زدن کودک ۱۸ ماهه
گفتاردرمانی یه رشته تخصصی که به کودکانی که تو زمینه گفتار و زبان مشکل دارن، کمک میکنه. یه گفتاردرمانگر با ارزیابی دقیق مهارتهای کودک، یه برنامه درمانی مناسب با نیازهای اون طراحی میکنه.
گفتاردرمانی تو این سن میتونه به کودک کمک کنه تا:
- صداها رو درست تلفظ کنه
- دایره لغاتش رو گسترش بده
- جملات ساده بسازه
- مهارتهای ارتباطیاش رو تقویت کنه
- اعتماد به نفس بیشتری برای صحبت کردن پیدا کنه
دو تمرین فوقالعاده برای تقویت حرف زدن کودک ۱۸ ماهه در خونه
حالا بریم سراغ اصل مطلب! میخوام دو تا تمرین خیلی خوب و کاربردی رو بهتون یاد بدم که میتونید تو خونه با فرزندتون انجام بدید و به حرف زدن اون کمک کنید.
تمرین اول: “دنیای صداها” – کشف و تقلید صداها
هدف: تقویت مهارتهای شنیداری، افزایش آگاهی از صداهای محیط، تشویق به تقلید صداها
وسایل مورد نیاز: اسباببازیهای صدادار، تصاویر حیوانات، وسایل خونه که صدا میدن (مثل تلفن، ساعت، در)
روش انجام:
- آغاز ماجراجویی صوتی:
- یه محیط آروم و بدون حواسپرتی انتخاب کنید. با اسباببازیهای صدادار یا تصاویر حیوانات شروع کنید. هر کدوم رو که نشون میدید، صداش رو با هیجان تقلید کنید. مثلاً، وقتی عکس یه گربه رو نشون میدید، با صدای بلند بگید “میو میو!”. یا وقتی یه اسباببازی ماشین دارید، صدای “ویژژژژ” دربیارید. سعی کنید صداها رو خیلی واضح و رسا تلفظ کنید.
- دعوت به تقلید:
- حالا نوبت فرزندتونه! ازش بخواید که صداها رو تقلید کنه. اگه اولش نتونست درست بگه، اصلاً نگران نشید. شما دوباره صدا رو تکرار کنید و تشویقش کنید که تلاش کنه. میتونید از حرکات بدنی هم استفاده کنید تا براش جذابتر بشه. مثلاً، وقتی صدای سگ رو تقلید میکنید، دستهاتون رو مثل گوشهای سگ بالا ببرید و تکون بدید.
- گشت و گذار در دنیای واقعی:
- کمکم صداهای محیط خونه رو هم به بازی اضافه کنید. مثلاً، وقتی تلفن زنگ میخوره، بگید “دینگ دینگ!”. یا وقتی در رو باز میکنید، بگید “جیررر!”. این کار به کودک کمک میکنه تا صداها رو با اشیاء و موقعیتهای واقعی مرتبط کنه.
- ایجاد تنوع و هیجان:
- برای اینکه بازی خستهکننده نشه، سعی کنید تنوع ایجاد کنید. از صداهای بلند و آروم، زیر و بمهای مختلف و لحنهای متفاوت استفاده کنید. میتونید یه قصه کوتاه با صداهای مختلف تعریف کنید. مثلاً، بگید “یه روز یه سگ داشت تو خیابون راه میرفت که یهو یه ماشین اومد و بوق زد: بیییییی!”.
- تشویق و تحسین:
- هر تلاشی که فرزندتون برای تقلید صداها میکنه، رو تشویق کنید. بهش بگید “آفرین! خیلی خوب گفتی!” یا “چه صدای قشنگی درآوردی!”. این تشویقها بهش انگیزه میده که بیشتر تلاش کنه و اعتماد به نفسش بیشتر بشه.
یه نکته مهم: این بازی رو هر روز به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه انجام بدید. سعی کنید تو یه زمان مشخص از روز باشه که کودک بهش عادت کنه.
تمرین دوم: “قصه گویی رنگارنگ” – سفر به دنیای کلمات
هدف: تقویت مهارتهای شنیداری و گفتاری، افزایش دایره لغات، تشویق به صحبت کردن و پرسیدن سوال
وسایل مورد نیاز: کتابهای تصویری با داستانهای ساده و جذاب، عروسکهای انگشتی (اختیاری)
روش انجام:
- انتخاب همسفر:
- یه کتاب تصویری با داستان کوتاه و تصاویر رنگارنگ انتخاب کنید. کتابهایی که شخصیتهای جذاب و اتفاقات هیجانانگیز دارن، برای این سن مناسبترن. اگه عروسک انگشتی هم دارید، میتونید از اونها برای جذابتر کردن قصه استفاده کنید.
- آغاز سفر:
- با یه لحن گرم و صمیمی شروع به خوندن قصه کنید. تصاویر رو به کودک نشون بدید و در موردشون توضیح بدید. از کلمات ساده و قابل فهم استفاده کنید و سعی کنید داستان رو به زبون خودتون تعریف کنید. مثلاً، به جای اینکه عین متن کتاب رو بخونید، بگید “یه روز یه خرگوش کوچولو داشت تو جنگل بازی میکرد که یهو یه روباه دید!”.
- ایجاد تعامل:
- تو طول قصه، از کودک سوال بپرسید. مثلاً: “به نظرت خرگوش الان چیکار میکنه؟”، “روباه مهربونه یا بدجنس؟”، “تو دوست داری جای کدوم باشی؟”. این سوالات به کودک کمک میکنن تا به داستان فکر کنه و با شما تعامل داشته باشه.
- تشویق به صحبت:
- از کودک بخواید که در مورد تصاویر و داستان صحبت کنه. اگه نمیتونه جملات کامل بگه، اشکالی نداره. فقط کافیه یه کلمه یا یه اشاره کنه. شما میتونید حرفش رو کامل کنید و تشویقش کنید که بیشتر صحبت کنه. مثلاً، اگه به یه درخت اشاره کرد، شما بگید “آره، این یه درخت بزرگه که پر از سیبه!”.
- خلق صداها:
- برای جذابتر کردن قصه، صداهای مختلف رو تقلید کنید. صدای حیوانات، صدای باد، صدای بارون و هر صدای دیگهای که به داستان مربوط میشه. این کار به کودک کمک میکنه تا داستان رو بهتر درک کنه و باهاش ارتباط برقرار کنه.
- تکرار و تنوع:
- یه قصه رو چند بار برای کودک بخونید. هر بار سعی کنید یه کم متفاوت تعریفش کنید. میتونید یه شخصیت جدید به داستان اضافه کنید، یه اتفاق غیرمنتظره رو تو داستان قرار بدید یا پایان داستان رو تغییر بدید. این کار به کودک کمک میکنه تا خلاقیتش رو پرورش بده و از شنیدن قصه لذت ببره.
- خاتمه خوش:
- بعد از تموم شدن قصه، از کودک بخواید که خلاصه داستان رو بگه یا نقاشیای از شخصیتهای داستان بکشه. این کار بهش کمک میکنه تا داستان رو بهتر به خاطر بسپاره و مهارتهای بیانیش تقویت بشه.
یه نکته مهم: این تمرین رو تو یه فضای گرم و صمیمی انجام بدید. کودک رو بغل کنید، بهش لبخند بزنید و با تمام وجود بهش توجه کنید. این کار باعث میشه که احساس امنیت و آرامش کنه و بیشتر به صحبت کردن تشویق بشه.
تجربههای کلینیک باران: داستانهایی از جنس امید و موفقیت
تو کلینیک باران، ما هر روز شاهد پیشرفت و موفقیت کودکان زیادی هستیم. میخوام یه نمونه از تجربههامون رو با شما به اشتراک بذارم:
یه پسربچه به اسم “امیرعلی” داشتیم که وقتی ۱۸ ماهه بود، فقط چند تا کلمه محدود میگفت و اصلاً با بقیه ارتباط برقرار نمیکرد. مامانش خیلی نگران بود و فکر میکرد که یه مشکلی وجود داره. بعد از ارزیابی، متوجه شدیم که امیرعلی یه کم تاخیر تو رشد زبانی داره و نیاز به کمک تخصصی داره.
ما یه برنامه درمانی براش طراحی کردیم که شامل تمرینهای تقویتی برای عضلات دهان و زبون، بازیهای تقلید صداها و کلمهها، و قصه خوانی تعاملی بود. مامان امیرعلی هم خیلی با ما همکاری میکرد و تمرینها رو تو خونه باهاش انجام میداد.
یه روز مامان امیرعلی اومد کلینیک و با یه خوشحالی خاصی گفت: “خانم دکتر، باورم نمیشه! امیرعلی دیشب بهم گفت ‘مامان دوست دارم!'”. من خیلی خوشحال شدم و به مامان امیرعلی تبریک گفتم. این نشون میداد که تلاشهای ما و مامان امیرعلی داره نتیجه میده.
نکته کاربردی: مامان امیرعلی یه دفتر خاطرات درست کرده بود و هر روز اتفاقات جالب و خندهداری که برای امیرعلی میفتاد رو توش مینوشت و بعد با صدای بلند برای امیرعلی میخوند. این کار به امیرعلی کمک میکرد تا با کلمات جدید آشنا بشه و مهارتهای شنیداریش تقویت بشه.
بعد از چند ماه، امیرعلی تونست خیلی خوب صحبت کنه و با بقیه بچهها ارتباط برقرار کنه. الان یه پسر شاد و اجتماعیه که داره تو مهدکودک کلی دوست پیدا میکنه.
یه نکته پایانی خیلی مهم
پدر و مادرهای عزیز، یادتون باشه که شما بهترین معلم و حامی فرزندتون هستید. با عشق و صبر، میتونید به فرزندتون کمک کنید تا به تمام پتانسیلهای خودش برسه. اگه سوالی دارید یا نیاز به راهنمایی بیشتری دارید، اصلاً خجالت نکشید و با یه گفتاردرمانگر مشورت کنید.
امیدوارم این مقاله براتون مفید بوده باشه. منتظر شنیدن نظرات و تجربههاتون هستم.
برخی از منابع :
Important Milestones: Your Baby By Eighteen Months
Centers for Disease Control and Prevention | CDC (.gov)https://www.cdc.gov
آسیب شناس گفتار و زبان ( گفتار درمانگر ) و روانشناس با بیش از ۱۵ سال کار بالینی
مدیر کلینیک های گفتار درمانی بیان و یلدا
مدیر وب سایت پزشکی مداوا
مدرس دوره های آموزش بشنو و صحبت کن
مخترع نرم افزارهای گفتار درمانی بیان