سلام به همه پدر و مادرهای عزیز! اگه الان دارید این مقاله رو میخونید، احتمالاً سوالات زیادی درباره حرف زدن کودک ۱۴ ماهه خودتون دارید. اینکه آیا فرزندتون داره به درستی رشد میکنه؟ چه کارهایی میتونید انجام بدید تا بهش کمک کنید؟ و اصلاً چه انتظاراتی باید داشته باشید؟
من به عنوان یه گفتاردرمانگر با سالها تجربه، اینجا هستم تا باهاتون صادقانه و دوستانه صحبت کنم و به تمام سوالاتتون جواب بدم. خیالتون راحت، قراره با هم یه سفر هیجانانگیز به دنیای حرف زدن کودک ۱۴ ماهه داشته باشیم و کلی نکته کاربردی یاد بگیریم. پس کمربندها رو ببندید و بریم!
چرا حرف زدن کودک ۱۴ ماهه انقدر برامون مهمه؟
شاید فکر کنید زبون یه کم دیرتر باز بشه، آسمون که به زمین نمیاد! اما بذارید خیالتون رو راحت کنم، مهارتهای زبانی نه تنها برای برقراری ارتباط، بلکه برای یادگیری، تعاملات اجتماعی و حتی رشد شناختی کودک هم خیلی حیاتی هستن. یه تاخیر کوچیک میتونه روی جنبههای دیگه رشد هم تاثیر بذاره. پس هر چقدر زودتر دست به کار بشیم، بهتره.
مهارتهای ارتباطی یه کودک ۱۴ ماهه چیا باید باشه؟
تو این سن، بچه ها کم کم دارن یاد میگیرن چطوری با بقیه ارتباط برقرار کنن. انتظار داریم:
- با اشاره کردن به چیزهایی که میخوان، منظورشون رو برسونن.
- وقتی صداشون میکنید، برگردن و نگاه کنن.
- تو بازیها و فعالیتهای مشترک با شما شرکت کنن.
- احساساتشون رو با چهره و صدا نشون بدن (مثلاً وقتی خوشحالن بخندن، وقتی ناراحتن گریه کنن).
مهارتهای زبانی درکی تو ۱۴ ماهگی یعنی چی؟
مهارتهای درکی یعنی اینکه بچه چقدر حرفهای شما رو میفهمه. یه کودک ۱۴ ماهه باید:
- اسم اشیاء آشنا رو وقتی ازش میپرسید، بشناسه (مثلاً توپ، عروسک، مامان، بابا).
- دستورات ساده رو متوجه بشه (مثلاً “بیا اینجا”، “دست بزن”).
- به سوالات ساده با اشاره کردن یا نشون دادن واکنش نشون بده (“توپ کجاست؟”).
مهارتهای زبانی بیانی یه بچه ۱۴ ماهه باید در چه حدی باشه؟
مهارتهای بیانی یعنی اینکه بچه چطوری حرف میزنه و منظورش رو بیان میکنه. یه کودک ۱۴ ماهه ممکنه:
- حدوداً ۱ تا ۳ کلمه رو به زبون بیاره (مثل مامان، بابا، نه).
- صداهای مختلف رو تقلید کنه (صدای حیوانات، صدای ماشین).
- برای صدا زدن شما یا درخواست کمک، از صداهای خاصی استفاده کنه.
- با ترکیب صداها و حرکات، منظورش رو برسونه.
پس کی باید نگران حرف زدن کودک ۱۴ ماهه باشیم؟ (علائم هشدار)
اگه فرزندتون:
- هیچ تلاشی برای برقراری ارتباط با شما نمیکنه (نه اشاره، نه صدا).
- به اسمش واکنش نشون نمیده.
- دستورات ساده رو متوجه نمیشه.
- هیچ کلمهای رو نمیگه.
- به نظر میرسه که صداها رو نمیشنوه.
اینا میتونن علائم هشدار باشن. البته نگران نشید! این فقط یه نشونهست که نشون میده ممکنه نیاز به ارزیابی تخصصی باشه.
گفتاردرمانی: یه راه حل موثر (و کی باید بهش فکر کنیم؟)
گفتاردرمانی یه رشته تخصصی توانبخشیه که به کودکانی که تو زمینه گفتار و زبان مشکل دارن، کمک میکنه. یه گفتاردرمانگر با ارزیابی دقیق مهارتهای کودک، یه برنامه درمانی مناسب با نیازهای اون طراحی میکنه.
چه زمانی باید به گفتاردرمانی فکر کنیم؟
- اگه علائم هشدار رو تو فرزندتون دیدید.
- اگه نگران رشد زبانی فرزندتون هستید و احساس میکنید که نسبت به همسالانش عقبتره.
- اگه پزشک اطفال یا متخصص کودک، شما رو به گفتاردرمانگر ارجاع داده.
نوشته مفید :
مرکز گفتاردرمانی در منزل تهران ( ویزیت در منزل )
بهترین مرکز گفتاردرمانی کودکان در تهران ( لیست مراکز به تفکیک ناحیه )
دو تمرین طلایی برای تقویت حرف زدن کودک ۱۴ ماهه تو خونه (با جزئیات کامل!)
حالا بریم سراغ قسمت جذاب ماجرا! میخوام دو تا تمرین خیلی خوب و کاربردی رو بهتون یاد بدم که میتونید تو خونه با فرزندتون انجام بدید و به حرف زدن اون کمک کنید.
تمرین اول: “بازی کشف گنجینه” (افزایش درک زبانی)
هدف: تقویت مهارتهای شنیداری، افزایش دایره لغات درکی، تقویت حافظه شنیداری
وسایل مورد نیاز: چند تا اسباببازی یا شیء آشنا (توپ، عروسک، قاشق، کتاب)، یه سبد یا جعبه
روش انجام:
- آمادهسازی گنجینه: اسباببازیها یا اشیاء رو جلوی چشم کودک بذارید و اسم هر کدوم رو با تاکید بگید. مثلاً: “این توپه”، “این عروسکه”، “این قاشقه”. اجازه بدید کودک بهشون دست بزنه و باهاشون بازی کنه.
- مخفی کردن گنج: حالا از کودک بخواید که چشمهاش رو ببنده. اشیاء رو یکی یکی تو سبد یا جعبه بذارید.
- شروع بازی: از کودک بخواید که چشمهاش رو باز کنه. حالا اسم یکی از اشیاء رو بگید و ازش بخواید که اون رو از تو سبد پیدا کنه. مثلاً: “توپ رو بده”.
- راهنماییهای کلامی: اگه کودک نتونست شیء مورد نظر رو پیدا کنه، با راهنماییهای کلامی بهش کمک کنید. مثلاً: “توپ قرمزه”، “توپ قل میخوره”.
- تشویق و تکرار: وقتی کودک شیء درست رو پیدا کرد، خیلی تشویقش کنید و بهش جایزه بدید (یه بغل گرم، یه بوسه، یه آفرین بلند!). این بازی رو چند بار تکرار کنید و هر بار اسم یه شیء جدید رو بگید.
نکات کلیدی:
- تو این بازی، صبر و حوصله خیلی مهمه. اگه کودک اولش نتونست درست انجام بده، ناامید نشید و دوباره تلاش کنید.
- از کلمات ساده و قابل فهم استفاده کنید.
- بازی رو به یه فعالیت سرگرمکننده و لذتبخش تبدیل کنید.
- با تغییر اشیاء و اضافه کردن چالشهای جدید، بازی رو جذابتر کنید.
برای مثال می توانید از فلش کارت های تصویری استفاده کنید به این صورت که تصاویر را روی زمین بگذارید و از کودک بخواهید با شنیدن اسم تصویر مورد نظر ان را به شما نشان دهد
تمرین دوم: “قصه سازی تصویری” (افزایش بیان زبانی)
هدف: تقویت مهارتهای گفتاری، افزایش دایره لغات بیانی، تشویق به جمله سازی
وسایل مورد نیاز: چند تا کارت تصویری با تصاویر واضح و ساده (حیوانات، اشیاء، آدمها)، یه تخته وایتبرد یا کاغذ بزرگ
روش انجام:
- انتخاب تصاویر: کارتهای تصویری رو جلوی کودک بذارید و ازش بخواید که چند تا از اونها رو انتخاب کنه.
- شروع قصه: با استفاده از تصاویر انتخاب شده، یه قصه کوتاه و ساده تعریف کنید. مثلاً: “یه روز یه سگ داشت تو پارک بازی میکرد که یهو یه گربه دید!”.
- ایجاد تعامل: از کودک بخواید که به قصه شما اضافه کنه. میتونید ازش سوال بپرسید: “به نظرت بعدش چی میشه؟”، “سگ و گربه با هم دوست میشن؟”.
- نقاشی قصه: قصه رو روی تخته وایتبرد یا کاغذ بزرگ نقاشی کنید. از کودک بخواید که تو نقاشی کردن به شما کمک کنه.
- تکرار و توسعه: قصه رو چند بار تکرار کنید و هر بار یه تغییر کوچیک توش ایجاد کنید. میتونید یه شخصیت جدید به قصه اضافه کنید، یه اتفاق غیرمنتظره رو تو داستان قرار بدید یا پایان داستان رو تغییر بدید.
نکات کلیدی:
- تو این بازی، خلاقیت خیلی مهمه. از تخیلتون استفاده کنید و قصههای جذاب و هیجانانگیز بسازید.
- از کودک بخواید که از کلماتی که بلده استفاده کنه.
- اگه کودک نتونست جمله بگه، اشکالی نداره. شما جملاتش رو کامل کنید و تشویقش کنید که بیشتر تلاش کنه.
- بازی رو به یه فرصت برای یادگیری و سرگرمی تبدیل کنید.
تجربههای کلینیک باران: داستانهایی از جنس امید و همدلی
تو کلینیک باران، با خانوادههایی روبرو میشیم که نگران حرف زدن کودک ۱۴ ماهه خودشون هستن. میخوام یه داستان واقعی رو براتون تعریف کنم که پر از امید و انگیزه است.
یه روز یه مامان مهربون با دخترش “آوا” اومد کلینیک. آوا ۱۴ ماهه بود و فقط چند تا صدای نامفهوم از خودش در میآورد. مامانش خیلی نگران بود و میترسید که آوا مشکل جدی داشته باشه.
بعد از ارزیابی، متوجه شدیم که آوا یه کم تاخیر تو رشد زبانی داره، اما هیچ مشکل دیگهای نداره. یه برنامه درمانی براش طراحی کردیم که شامل تمرینهای تقویت عضلات دهان، بازیهای تقلید صدا و کلمه، و قصه خوانی تعاملی بود.
مامان آوا خیلی با ما همکاری میکرد و هر روز تمرینها رو تو خونه باهاش انجام میداد. اون یه دفتر خاطرات درست کرده بود و هر روز اتفاقات جالب و خندهداری که برای آوا میفتاد رو توش مینوشت و بعد با صدای بلند برای آوا میخوند. یه روز مامان آوا تعریف میکرد که وقتی داره برای آوا قصه میخونه، آوا با دقت به تصاویر نگاه میکنه و سعی میکنه صداها رو تقلید کنه. این نشون میداد که آوا داره کم کم به حرف زدن علاقه مند میشه.
نکته کاربردی: مامان آوا یه سبد پر از اسباببازیهای رنگارنگ درست کرده بود و هر روز چند تا از اونها رو به آوا نشون میداد و اسمشون رو با تاکید میگفت. این کار به آوا کمک میکرد تا دایره لغاتش رو گسترش بده و اسم اشیاء رو یاد بگیره.
بعد از چند ماه، آوا تونست اولین کلماتش رو بگه: مامان، بابا، آب. مامانش خیلی خوشحال شد و اشک شوق ریخت. آوا کم کم شروع کرد به جمله سازی و با بقیه بچهها ارتباط برقرار کرد. الان یه دختر شاد و اجتماعیه که داره تو مهدکودک کلی دوست پیدا میکنه.
حرف آخر: شما قهرمان زندگی فرزندتون هستید!
پدر و مادرهای عزیز، یادتون باشه که شما مهمترین نقش رو تو رشد زبانی فرزندتون دارید. با عشق، صبر و تلاش، میتونید به فرزندتون کمک کنید تا به تمام پتانسیلهای خودش برسه. اگه سوالی دارید یا نیاز به راهنمایی بیشتری دارید، اصلاً خجالت نکشید و با یه گفتاردرمانگر مشورت کنید.
امیدوارم این مقاله براتون مفید بوده باشه. منتظر شنیدن نظرات و تجربههاتون هستم. با آرزوی موفقیت برای شما و فرزند دلبندتون!
برخی از منابع مفید :
https://huckleberrycare.com/
آسیب شناس گفتار و زبان ( گفتار درمانگر ) و روانشناس با بیش از ۱۵ سال کار بالینی
مدیر کلینیک های گفتار درمانی بیان و یلدا
مدیر وب سایت پزشکی مداوا
مدرس دوره های آموزش بشنو و صحبت کن
مخترع نرم افزارهای گفتار درمانی بیان