شعرهای گفتاردرمانی ابزار مناسبی برای آموزش به کودک است. کودکان به طور ذاتی به موسیقی و ریتم علاقه دارند و شعرها با داشتن وزن و آهنگ خاص، توجه آنها را جلب میکنند.
وقتی کودک با شعر روبرو میشود، مغز او الگوهای تکرارشونده را به راحتی تشخیص میدهد و این باعث میشود کلمات و عبارات راحتتر در حافظهاش ثبت شوند. همچنین ریتم موزون شعرها به کودکان کمک میکند تا الگوهای صحیح تلفظ و آهنگ کلام را بیاموزند.
شعرها همچنین فضای شادی را برای یادگیری ایجاد میکنند که استرس و اضطراب کودک را کاهش میدهد. وقتی کودک در حال خواندن شعر است، ناخودآگاه تمرینهای گفتاری را انجام میدهد بدون اینکه احساس خستگی یا فشار کند.
علاوه بر این، شعرها معمولاً داستانهای کوتاه و جذابی دارند که تخیل کودک را تحریک میکنند و باعث میشوند او با اشتیاق بیشتری در فعالیتهای گفتار درمانی شرکت کند. این ترکیب سرگرمی و آموزش، شعر را به ابزاری بینظیر برای گفتار درمانی تبدیل کرده است.
به عنوان یک گفتار درمانگر با بیش از ۱۵ سال تجربه بالینی، تأثیر شگفتانگیز شعر را در سه حوزه کلیدی مشاهده کردهام:
در حوزه اول، شعرهای ساده و ریتمیک به کودکان کمک میکنند تا اولین کلمات و جملات خود را با اعتماد به نفس بیشتری بیان کنند، زیرا ریتم و موسیقی شعر، الگوی صحیح گفتار را در ذهن آنها تثبیت میکند.
در زمینه حافظه شنیداری، شعرها با داشتن قافیه و وزن مشخص، به تقویت حافظه شنیداری کودک کمک میکنند و این مهارت برای یادگیری زبان و گفتار بسیار حیاتی است.
در موضوع سوم، تجربه نشان داده که شعرهای هدفمند که روی صداهای خاص تمرکز دارند، به کودکان کمک میکنند تا تلفظ صحیح صداها را به شکل طبیعیتر و لذتبخشتری یاد بگیرند، به خصوص در مورد صداهای دشوار که نیاز به تمرین بیشتری دارند.
در ادامه برای هر موضوع حداقل دو شعر را معرفی می کنیم و در پایان توصیه می کنیم که بهتر است شعر خواندن را چطور اجرا کنند.
نوشته پیشنهادی : سن حرف زدن کودک پسر
شعرهای گفتار درمانی برای بیان اولین کلمات
فهرست عناوین این نوشته
شعر “چشم چشم دو ابرو” یکی از محبوبترین و کاربردیترین اشعار برای آموزش اولین کلمات به کودکان است. این شعر با اشاره به اعضای صورت و همراهی حرکات دست، به کودک کمک میکند تا اجزای صورت را بشناسد و نام آنها را تکرار کند.
وقتی میخوانیم “چشم چشم دو ابرو، دماغ و دهن و چونه”، کودک همزمان با لمس هر قسمت از صورت، کلمات را میآموزد. این شعر به دلیل ریتم ساده و تکرارشونده، و همچنین استفاده از کلمات پایه و ضروری مانند چشم، دماغ و دهان، یکی از بهترین گزینهها برای شروع گفتار در کودکان است. والدین میتوانند با خواندن این شعر همراه با حرکات دست، فضای شادی برای یادگیری کودک ایجاد کنند و به او در بیان اولین کلماتش کمک کنند.
شعر چشم چشم دو ابرو
چشم چشم دو ابرو
(با انگشت اشاره به چشمها و ابروها اشاره کنید و اجازه دهید کودک هم لمس کند)
دماغ و دهن و چونه
(به ترتیب دماغ، دهان و چانه را لمس کنید. برای دهان میتوانید حرکت باز و بسته شدن را نشان دهید)
گوش و گردن و شونه
(گوشها را با دو دست لمس کنید، سپس گردن را نوازش کنید و شانهها را نشان دهید)
دست و پا و ناف و شکم
(دستها را تکان دهید، به پاها اشاره کنید و شکم را آرام بزنید تا کودک بخندد)
اینا رو بلدم، خوشحالم که من
(با شادی دست بزنید و کودک را تشویق کنید)
نکات مهم برای مادران:
- شعر را آهسته و با لحن شاد بخوانید
- هر بار روی یک یا دو کلمه تمرکز کنید
- اجازه دهید کودک هم همراه شما اعضای بدن را لمس کند
- میتوانید از آینه استفاده کنید تا کودک تصویر خودش را ببیند
- شعر را در موقعیتهای مختلف مثل حمام، تعویض لباس یا بازی تکرار کنید
- صبور باشید و اجازه دهید کودک با سرعت خودش یاد بگیرد.
شعر من می تونم (برای آموزش افعال )
شعر “من میتونم” با ترکیب حرکات فیزیکی و کلمات ساده، روشی موثر برای آموزش افعال پایه به کودکان است. این شعر با استفاده از تکرار افعال پرکاربرد مانند “راه رفتن”، “دویدن”، “پریدن” و “نشستن” همراه با اجرای عملی آنها، به کودک کمک میکند تا ارتباط بین عمل و کلمه را درک کند.
ساختار تکرارشونده شعر (مثل “بدو بدو، بپر بپر”) و همراهی آن با حرکات بدنی، نه تنها یادگیری را تقویت میکند، بلکه باعث میشود کودک با اعتماد به نفس بیشتری این افعال را در گفتار روزمره به کار ببرد. همچنین، شروع شعر با عبارت “من میتونم” به تقویت حس توانمندی و استقلال در کودک کمک میکند و او را برای یادگیری و تکرار افعال جدید تشویق میکند.
من میتونم، من میتونم
(دستها را با اعتماد به نفس بالا ببرید)
راه برم، راه برم
(در جا راه بروید یا با کودک چند قدم بردارید)
بدو بدو، بپر بپر
(حرکت دویدن را نشان دهید و سپس درجا بپرید)
دست بزن، بخند بخند
(دست بزنید و لبخند بزرگی بزنید)
بشین حالا، پاشو دوباره
(بنشینید و دوباره بلند شوید)
نکات آموزشی برای والدین:
- هر فعل را با حرکت نمایشی همراه کنید.
- از کودک بخواهید حرکات را تقلید کند.
- میتوانید افعال را با صدای بلندتر بگویید.
- برای هر حرکت چند ثانیه صبر کنید.
- وقتی کودک حرکتی را انجام میدهد، او را تشویق کنید.
- میتوانید افعال دیگری مثل “بخور”، “بخواب” را هم اضافه کنید.
- از تصاویر یا عروسک برای نمایش افعال استفاده کنید.
شعرهای گفتار درمانی برای افزایش حافظه شنیداری
شعر مداد زردم
سلام مداد زردم
بازم نقاشی کردم
آهای مداد آبی
بیداری یا که خوابی
آسمونو آبی کن
روزشو آفتابی کن
می خوام چمن بکارم
مدادشو ندارم.
نحوه خوانش {مداد زردم} برای کمک به افزایش حافظه شنیداری :
مراحل اجرا:
- آمادهسازی محیط
- مدادهای رنگی زرد و آبی را آماده کنید
- یک کاغذ سفید برای نقاشی بگذارید
- در محیطی آرام و بدون مزاحمت بنشینید
- خواندن مرحلهای
- ابتدا بند اول را با ریتم مناسب بخوانید
- از کودک بخواهید تکرار کند
- بند دوم را اضافه کنید
- کل شعر را با هم بخوانید
- تقویت حافظه با پرسش
- “مداد چه رنگی بود؟”
- “مداد آبی چکار باید میکرد؟”
- “برای کشیدن چمن چه مشکلی داشت؟”
- فعالیتهای همراه
- همزمان با خواندن شعر، نقاشی بکشید
- با مداد زرد خورشید بکشید
- با مداد آبی آسمان را رنگ کنید
- جای چمن را خالی بگذارید
- تکنیکهای تقویت حافظه
- از حرکات دست برای نشان دادن رنگها استفاده کنید
- کلمات کلیدی را با تأکید بیشتر بخوانید
- گاهی مکث کنید تا کودک ادامه شعر را بگوید
- از کودک بخواهید داستان شعر را تعریف کند
- تکرار و تمرین
- شعر را در زمانهای مختلف روز تکرار کنید
- هر بار روی جنبه متفاوتی تمرکز کنید
- از کودک بخواهید شعر را برای دیگران بخواند.
نوشته پیشنهادی : گفتار درمانی کودکان ( ۳۰ تمرین پیشنهادی )
مزیت گفتار درمانی کودکان با آهنگ و شعر
استفاده از آهنگ ها در گفتار درمانی می تواند توجه و مشارکت کودکان را افزایش دهد. ملودی های آشنا حس آرامش و پیش بینی پذیری را فراهم می کنند و یادگیری را آسان تر می سازند.
این موضوع به ویژه در هنگام انجام فعالیت های روزمره مانند مسواک زدن یا پوشیدن لباس، بخصوص با آهنگ های مرتبط شاد و کودکانه، تأثیر خیلی خوبی دارد.
آموزش گفتار و زبان با آهنگ و شعر برای کودکان
آهنگ ها با متن های تکراری به آموزش واژگان جدید و دستورالعمل های کلامی کمک می کنند.
به عنوان مثال، آهنگ هایی درباره اعضای بدن یا اقدامات ساده می توانند به تسهیل فهم و تشویق کودکان به پیروی از دستورالعمل ها کمک نمایند.
این آهنگ های تکراری همچنین یادگیری و به یادآوری واژگان کلیدی از طریق تمرین مکرر را تقویت می کنند.
استفاده از حرکات و تقلید در یادگیری
آهنگ هایی مانند “عروسک قشنگ من” یا “آهویی دارم خوشگله” کودک را به تقلید حرکات تشویق می کنند که برای ارتباطات اولیه ضروری است.
تقلید از آهنگ های مورد علاقه کودک، به توسعه مهارت های حرکتی کمک می کند و برای ابراز احساسات قبل از کامل شدن قابلیت های کلامی اهمیت دارد.
اضافه کردن حرکات حین آواز خواندن می تواند تجربه را برای کودکان بیشتر تعاملی و لذت بخش کند.
گفتاردرمانی کودکان با آهنگ و شعر با ایجاد محیط یادگیری مثبت
آوازی کردن به عنوان ابزاری برای ایجاد پیوند عاطفی بین مراقبان و کودکان عمل می کند. تجربه مشترک موسیقی حس گرمی و امنیت را فراهم می کند که بنیان گذار توسعه عاطفی سالم است.
گوش دادن به آهنگ های لذت بخش می تواند یادگیری را به یک تجربه شاد تبدیل کرده و نگرش مثبتی نسبت به یادگیری گفتار و زبان ایجاد کند.
ادغام آهنگ و شعر در گفتار درمانی کودکان
علاوه بر آهنگ ها، شعرهای ساده نیز می توانند در گفتار درمانی برای تمرین مهارت های گفتاری در خانه استفاده شوند.
به عنوان مثال، تقاضا از کودکان برای خواندن شعرهای کوتاه، تشویق به تلفظ و توسعه زبان را ارتقاء می دهد.
ایجاد ارتباط های بصری از طریق رسم تصویر پس از خواندن شعرها نیز می تواند فهم و درک مفاهیم زبانی را بهبود بخشد. استفاده از سازهای خانگی در حین فعالیت های موسیقی می تواند به گفتار درمانی، عنصر سرگرمی اضافه کند.
این رویکرد تعاملی نه تنها به توسعه مهارت های موسیقایی کمک می کند؛ بلکه مهارت های اجتماعی را نیز تقویت می نماید. زیرا کودکان یاد می گیرند که از طریق موسیقی همکاری و ارتباط برقرار کنند.
آهنگ های سرگرم کننده و پرانرژی برای لحظات بازی گوشی کودکان مناسب هستند و مهارت های گفتاری و حرکتی را بهبود می بخشند.
ویژگی های آهنگ های مفید برای گفتار درمانی کودکان
ممکن است انواع خاصی از آهنگ ها یا شعرها وجود داشته باشد که برای گفتار درمانی مؤثرتر باشد. ویژگی های خاصی در آهنگ ها به اثربخشی آنها در گفتار درمانی کمک می کند.
اشعار تکراری مفید هستند زیرا به تقویت واژگان جدید کمک می کنند و به خاطر سپردن عبارات برای کودکان آسان تر می شوند.
ملودی های جذاب همچنین نقش مهمی در بهبود ریتم، تلفظ و درک واژگان دارند و فرآیند یادگیری را لذت بخش می سازند.
ویژگی های اشعار مفید برای گفتار درمانی کودکان
استفاده از بعضی از شعرها و ترانه های کودکانه به منظور تقویت گفتار درمانی کودکان مفید تر هستند. متن آهنگ های مورد استفاده برای بهبود گفتار و زبان کودک باید مورد توجه قرار گیرد.
مانند آهنگ ها، اشعار مؤثر دارای ویژگی های مفیدی هستند که مهارت های گفتاری را افزایش می دهد. قافیه و ریتم ویژگی های اساسی هستند که به بهبود روان گفتار و مهارت های شنیداری کمک می کنند.
چنین اشعاری همچنین به کودکان کمک می کند تا در مورد صدا، زیر و بم، حجم و عطف و عناصر اساسی رشد گفتار بیاموزند.
آهنگ ها و اشعار در جلسات گفتار درمانی کودکان
گنجاندن هر دو آهنگ و شعر در جلسات گفتار درمانی می تواند رویکردی جامع برای رشد زبان ایجاد کند. تحقیقات در این باره تأیید می کند که موسیقی و شعر می توانند ارتباطات عاطفی را برانگیزند و یادگیری را برای کودکان جذاب تر و به یاد ماندنی تر کنند.
با تناوب بین آهنگ و شعر، درمانگران می توانند جنبه های مختلف یادگیری گفتار و زبان را به شیوه ای سرگرم کننده و تعاملی مورد هدف قرار دهند.
این روش در کشورهای دیگر نیز مورد تأیید و اجرا است. برای اطلاعات بیشتر می توانید اینجا کلیک کنید.
روش گفتار درمانی با آهنگ و شعر برای کودکان
چگونه گفتاردرمانگران می توانند آهنگ ها و شعرها را در جلسات گفتار درمانی ادغام کنند؟ گفتار درمانی با آهنگ و شعر برای کودکان از چه روشی پیروی می کند؟
گفتار درمانی کودکان با آهنگ و شعر قوانین و قوائد مختص به خود را دارد. گفتار درمانگرانی که روش بهره گیری از موسیقی و ترانه را برای بهبود وضعیت بیمار خود در پیش می گیرند؛ نکات زیر را مورد توجه و بررسی قرار می دهند.
استفاده از اشعار تکراری و ملودی های آشنا
درمانگران با انتخاب آهنگ هایی با اشعار تکراری و ملودی های آشنا، آهنگ ها را بهطور مؤثری در گفتار درمانی ادغام کنند.
چنین آهنگ هایی با تشویق کودکان به یادآوری و آواز خواندن، یادگیری زبان را تقویت می کند، که به حفظ واژگان و تلفظ کمک می کند.
برای مثال، آهنگ هایی مانند «پیر مرد مهربون مزرعه داره» می توانند صداها و نام های حیوانات را آموزش دهند و در عین حال تکرار لذت بخشی را ارائه دهند که یادگیری را تقویت می کند.
ترکیب نشانه های بصری
ترکیب نشانه های بصری، مانند تصاویر یا ژست ها، در کنار آهنگ ها می تواند به طور قابل توجهی درک و تعامل را افزایش دهد.
به عنوان مثال، در حین خواندن «عروسک قشنگ من»، درمانگران می توانند از تصاویر عروسک یا حرکات برای همراهی اشعار استفاده کنند.
این رویکرد چندوجهی نه تنها یادگیری را تحریک میکند، بلکه به کودکانی که ممکن است برای صداگذاری با دشواری هایی که به آن ها اجازه می دهد درگیر بصری و فیزیکی باشند، کمک کند.
تشویق مشارکت از طریق پر کردن جای خالی اشعار
در روش گفتار درمانی کودکان با آهنگ و شعر، گذاشتن مکث در آهنگ ها برای پرکردن جای خالی توسط کودکان یا خواندن ادامه شعر، می تواند مشارکت فعال و صداگذاری را تقویت کند.
این تکنیک به ویژه برای هدف قرار دادن صداهای گفتاری خاص بسیار مفید است. این روش کودکان را در تمرین بیان و حفظ توجه آن ها از طریق آوازخوانی تعاملی تحریک و مشتاق می کند.
استفاده از آلات موسیقی
استفاده از آلات موسیقی ساده، مانند تنلک یا فلوت، به کودکان اجازه می دهد تا در حین یادگیری از لحاظ فیزیکی درگیر شوند.
به عنوان مثال، درمانگران می توانند از ابزارهای ریتم برای تأکید بر هجاها در کلمات چند هجایی استفاده کنند و به کودکان مبتلا به بیماری هایی مانند آپراکسی کمک کنند.
ترکیب صدا و حرکت، ارتباط بین موسیقی و گفتار را تقویت می کند و تجربه یادگیری را افزایش می دهد.
ترکیب اشعار با قافیه و ریتم
درمانگران همچنین می توانند اشعار ساده ای را که بر قافیه و ریتم تأکید دارند برای حمایت از رشد گفتار ادغام کنند. اشعاری مانند “توی ده شلمرود حسنی تک و تنها بود” می تواند به تقویت روان گفتار و بهبود بیان کمک کند.
الگوهای ریتمیک در اشعار می توانند مهارت های پردازش شنوایی را افزایش دهند و درک تفاوت های ظریف گفتار و زبان را برای کودکان آسان تر کنند.
https://www.asha.org/practice-portal/clinical-topics/spoken-language-disorders