گفتار درمانی کودک 6 ساله | توصیه و تمرینات در منزل

گفتار درمانی کودک 6 ساله از این جهت اهمیت دارد که وقتی فرزند شما ۶ ساله می‌شود، وارد دنیای جدیدی به نام مدرسه می‌شود. در مدرسه، او باید با معلم و دوستان جدیدش صحبت کند، درس بخواند و ارتباط برقرار کند. اگر کودک شما در صحبت کردن مشکل داشته باشد، ممکن است در مدرسه اذیت شود، نتواند دوست پیدا کند یا از درس خواندن عقب بماند.
خبر خوب این است که در ۶ سالگی، مغز کودک شما مثل یک اسفنج می‌ماند که خیلی سریع می‌تواند چیزهای جدید یاد بگیرد. اگر کودک شما در تلفظ کلمات مشکل دارد، یا موقع حرف زدن می‌گیرد (لکنت دارد)، الان بهترین زمان برای گفتاردرمانی همین ۶ سالگی است. درست مثل اینکه وقتی یک گیاه کج رشد می‌کند، هر چه زودتر آن را راست کنیم، بهتر نتیجه می‌گیریم.

صبر کردن و گفتن اینکه “بزرگ شود درست می‌شود” کار درستی نیست. اگر مشکلات گفتاری کودک شما زود درمان نشود، ممکن است در آینده مشکلات بیشتری پیدا کند. مثلاً ممکن است در درس خواندن ضعیف شود، نتواند با بقیه دوست شود، یا حتی گوشه‌گیر و خجالتی شود. پس اگر متوجه شدید فرزندتان در صحبت کردن مشکل دارد، این نوشته را تا انتها بخوانید و براساس نیاز فرزندتان تمرینات خانگی را انجام دهید.

قبل از معرفی این تمرینات و روش اجرای آنها ، سوالاتی که بسیاری از والدین می پرسند را پاسخ می دهیم. آیا فرزند در حرف زدن تاخیر دارد؟ چطور می توانیم بفهیم وضعیت حرف زدن فرزندمان چطور است ؟

علائم نیاز به گفتار درمانی در کودک ۶ ساله

علائم مربوط به تلفظ و گفتار:

• حذف صداها: کودک به جای “قاشق” می‌گوید “قاش”
• نامفهوم بودن: وقتی کودک می‌خواهد بگوید “من دیروز به پارک رفتم”، دیگران متوجه نمی‌شوند
• مشکل در کلمات چند سیلابی: به جای “دوچرخه‌سواری” می‌گوید “دوچه‌سوای”
• لکنت: “م… م… من می‌خوام آب ب… بخورم”
• صدای نامناسب: در کلاس طوری آرام صحبت می‌کند که معلم نمی‌شنود

[ نوشته پیشنهادی : درمان مشکلات تلفظ ]

علائم مربوط به درک و بیان زبان:

• جملات ساده: به جای “من می‌خواهم با دوستم به پارک بروم” می‌گوید “پارک برم”
• مشکل بیان احساسات: نمی‌تواند بگوید چرا ناراحت است
• ضعف در داستان‌گویی: نمی‌تواند یک کارتون ساده را تعریف کند
• درک نکردن دستورات: وقتی به او می‌گویید “اول دست‌هایت را بشور، بعد لباست را عوض کن” گیج می‌شود
• یادگیری مفاهیم: نمی‌تواند تفاوت “دیروز” و “فردا” را درک کند

علائم مرتبط با مهارت‌های اجتماعی:

• اجتناب از صحبت: در مهمانی‌ها فقط کنار مادرش می‌نشیند
• مشکل در مکالمه: نمی‌داند چطور با همکلاسی جدید آشنا شود
• پاسخ به سوالات: وقتی معلم می‌پرسد “صبحانه چی خوردی؟” جواب نمی‌دهد
• بازی گروهی: ترجیح می‌دهد تنهایی با اسباب‌بازی‌هایش بازی کند
• تنهایی: در زنگ تفریح گوشه حیاط می‌نشیند.

علائم لکنت زبان در کودک ۶ ساله

• تکرار صداها: “م-م-من می‌خوام بازی کنم”
• تکرار کلمات: “من-من-من می‌خوام بازی کنم”
• کشیدن صداها: “مممممن می‌خوام بازی کنم”
• گیر کردن روی کلمات: “…من (مکث طولانی) می‌خوام بازی کنم”

[ نوشته پیشنهادی : درمان لکنت زبان در کودکان ]

علائم مربوط به مشکلات خواندن:

• ناتوانی در تشخیص حروف الفبا
• مشکل در ترکیب صداها (مثل “ب” + “ا” = “با”)
• خواندن کند و بریده بریده
• جا انداختن یا اضافه کردن حروف هنگام خواندن
• عدم درک معنای کلمات ساده
• مشکل در تشخیص کلمات مشابه (مثل “سیب” و “سیم”)

اگر کودک شما شش ساله است و علائم فوق را داشت لازم است از گفتار درمانگر کمک بگیرید. در ادامه به تفکیک تمریناتی برای کار در خانه به شما معرفی می کنیم.

۱۲ تمرین گفتار درمانی کودک 6 ساله :

در ادامه تمریناتی برای کار درخانه ذکر کرده ایم. این تمرینات نباید جایگزین جلسات گفتاردرمانی تعبیر شوند. اگر فرزندتان نسب به هم سن سالانش تاخیر دارد اکتفای صرف به این تمرینات اشتباه است و حتما باید جلسات گفتار درمانی کودک 6 ساله را توسط گفتاردرمانگر انجام دهید.

مشارکت خانواده در تمرینات خانگی نه تنها به پیشرفت سریع‌تر کودک کمک می‌کند، بلکه هزینه‌های درمان را نیز کاهش می‌دهد. زمانی که والدین در فرآیند درمان مشارکت فعال دارند، می‌توانند پیشرفت‌ها و چالش‌های کودک را به درمانگر گزارش دهند و این باعث می‌شود برنامه درمانی به طور مؤثرتری تنظیم شود. علاوه بر این، تمرینات منظم خانگی از بازگشت مشکلات گفتاری جلوگیری می‌کند و به حفظ دستاوردهای درمانی کمک می‌کند.

1-نحوه کتاب خوانی با هدف گفتاردرمانی کودک ۶ ساله.

کتابخوانی با کودک باید در محیطی آرام و دلپذیر انجام شود. بهترین زمان می‌تواند قبل از خواب یا عصرها باشد که هم شما و هم کودک آرامش دارید. کتاب را طوری نگه دارید که کودک بتواند تصاویر را ببیند و با انگشت کلمات را دنبال کند.

سعی کنید با لحن مناسب و هیجان‌انگیز از روی کتاب بخوانید، مثلاً برای شخصیت‌های مختلف، صداهای متفاوت در بیاورید یا هنگام خواندن قسمت‌های هیجان‌انگیز، صدایتان را بالا و پایین کنید.

حتما اصرار نکنید که کتاب را تا انتها فرزندتان بخواند. کتاب خواندن می تواند شروع یا پایانی متفاوتی داشته باشد. برای گفتاردرمانی فرزند شش ساله خود اصرار نکنید که ساکت باشد و تکان نخورد. اجازه بدهید تا فرزندتان راحت باشد.

برای کودک ۶ ساله، کتاب‌های مصور با متن کوتاه و داستان‌های ساده مناسب هستند. کتاب‌هایی که موضوعات آشنا مثل مدرسه، دوستی، خانواده یا حیوانات را مطرح می‌کنند، گزینه‌های خوبی هستند. مثلاً کتاب‌هایی مثل “می می نی” می‌توانند جذاب باشند. همچنین کتاب‌های علمی ساده با تصاویر رنگی درباره طبیعت، فضا یا بدن انسان نیز می‌توانند به یادگیری مفاهیم علمی کمک کنند.

برای کمک به درک مفاهیم مدرسه، می‌توانید از کتاب‌خوانی به عنوان ابزاری برای تقویت مهارت‌های پایه استفاده کنید. مثلاً هنگام خواندن، از کودک بخواهید حروف خاصی را در متن پیدا کند، یا کلمات هم‌قافیه را تشخیص دهد. می‌توانید از داستان برای آموزش مفاهیم ریاضی استفاده کنید، مثلاً “اگر خرگوش کوچولو ۳ هویج داشت و ۲ تا دیگر پیدا کرد، حالا چند تا هویج دارد؟” یا از تصاویر برای شمارش و دسته‌بندی استفاده کنید.

برای اینکه کودک به مرور با زبان نوشتاری و واژگان مدرسه آشنا شود توصیه می شود از روی متن کتاب ، داستان را برای او تعریف کنید.

برای افزایش مشارکت کودک، در حین خواندن سؤالات باز بپرسید. مثلاً “فکر می‌کنی بعدش چی میشه؟”، “اگه تو جای این شخصیت بودی چیکار می‌کردی؟”، “چرا فکر می‌کنی خرسه این کار رو کرد؟”. از کودک بخواهید داستان را با کلمات خودش تعریف کند یا برای داستان پایان جدیدی بسازد. می‌توانید از او بخواهید درباره تصاویر کتاب توضیح دهد یا شخصیت‌های داستان را نقاشی کند.

برای تقویت درک مطلب، بعد از خواندن هر بخش، از کودک سؤالاتی درباره جزئیات داستان بپرسید. مثلاً “شخصیت اصلی داستان کی بود؟”، “چه اتفاقی افتاد؟”، “مشکل اصلی داستان چی بود؟”، “چطوری مشکل حل شد؟”. همچنین می‌توانید از او بخواهید داستان را به زندگی خودش ربط دهد، مثلاً “آیا تا حالا برای تو هم همچین اتفاقی افتاده؟” یا “دوست داری کدوم قسمت داستان رو تجربه کنی؟”. این کار به تقویت تفکر انتقادی و خلاقیت کودک کمک می‌کند.

2-نحوه تقویت مهارت مکالمه و گفتگو کودک شش ساله.

یکی از مهارتهای که در این سن می بایست تقویت شود ، مهارت مکالمه و گفتگو است. برخی از کودکان در حالیکه واژگان زیادی دارند و قادر به جمله بندی هستند اما در مهارت های مکالمه بسیار ضعیف هستند و نمی توانند یک مکالمه چند دقیقه ای هم داشته باشند.

مهارت مکالمه در ۶ سالگی به کودک کمک می‌کند تا در مدرسه با معلم و همکلاسی‌ها ارتباط مؤثر برقرار کند، احساسات و نیازهایش را به درستی بیان کند و در کلاس مشارکت فعال داشته باشد. این مهارت باعث افزایش اعتماد به نفس، موفقیت تحصیلی و ایجاد روابط دوستانه پایدار می‌شود و پایه‌ای محکم برای موفقیت‌های آینده کودک خواهد بود.

در ادامه برای هر کدام از بخش های مهارت مکالمه توصیه ها و تمرینات قابل اجرا در خانه را ذکر کرده ایم :

گفتگوی رفت و برگشتی 

در مکالمات روزمره با کودک، به او فرصت پاسخگویی بدهید. به جای پرسیدن سؤالات بله/خیر، از سؤالات باز استفاده کنید. مثلاً به جای “امروز مدرسه خوب بود؟”، بپرسید “امروز تو مدرسه چه چیزهای جالبی یاد گرفتی؟” یا “با دوستات چه بازی‌هایی کردی؟”. این کار باعث می‌شود کودک جملات کامل‌تری بسازد و مهارت بیان افکارش را تقویت کند.

حفظ موضوع گفتگو 

به کودک کمک کنید روی موضوع اصلی تمرکز کند. وقتی صحبت از موضوعی می‌شود، با پرسیدن سؤالات مرتبط، او را به ادامه بحث تشویق کنید. مثلاً اگر درباره حیوانات خانگی صحبت می‌کند، می‌توانید بپرسید “دوست داری چه غذایی بهش بدی؟” یا “فکر می‌کنی چطور باید ازش مراقبت کنی؟”. اگر کودک از موضوع منحرف شد، با مهربانی او را به موضوع اصلی برگردانید.

زبان بدن مناسب در حین مکالمه

 به کودک آموزش دهید هنگام صحبت کردن، ارتباط چشمی برقرار کند. در سطح او بنشینید تا راحت‌تر بتواند با شما ارتباط برقرار کند. حالات چهره و حرکات دست مناسب را نشان دهید و توضیح دهید چرا مهم هستند. مثلاً می‌توانید بازی نقش داشته باشید و حالت‌های مختلف (خوشحال، ناراحت، متعجب) را تمرین کنید.

تغییر موضوع مکالمه 

به کودک یاد دهید چطور با احترام موضوع صحبت را عوض کند. مثلاً می‌تواند بگوید “راستی، می‌خواستم یه چیز جالب بهت بگم…” یا “میشه درباره … هم صحبت کنیم؟”. با او تمرین کنید که قبل از عوض کردن موضوع، صبر کند تا صحبت طرف مقابل تمام شود.

تمرینات عملی برای تقویت مکالمه کودک ۶ ساله

• بازی نقش: موقعیت‌های مختلف مثل خرید از مغازه، دیدار با دوست جدید یا صحبت با معلم را شبیه‌سازی کنید.
• قصه‌گویی مشارکتی: داستانی را شروع کنید و از کودک بخواهید ادامه دهد.
• بازی “یادم میاد”: یک خاطره تعریف کنید و از کودک بخواهید خاطره مشابهی تعریف کند.
• گفتگو درباره تصاویر: عکس‌های خانوادگی یا کتاب‌های مصور را ببینید و درباره‌شان صحبت کنید.
• بازی پرسش و پاسخ: درباره موضوعات مورد علاقه کودک سؤال بپرسید و او را تشویق کنید سؤال بپرسد

3- حافظه شنیداری فرزندتان را تقویت کنید.

حافظه شنیداری برای گفتار درمانی کودک ۶ ساله از جهات مختلفی کمک کننده است. حافظه شنیداری یعنی توانایی به خاطر سپاری کلمات که به افزایش طول جمله و کمک در مهارت نوشتن کودکان شش ساله کمک می کند. در ادامه نمونه ای از تمرینات تقویت حافظه شنیداری را برای شما ذکر کرده ایم.

بازی دستورات متوالی

دستورات چند مرحله ای می تواند به افزایش حافظه شنیداری کودک بسیاری کند. این بازی می تواند از 2 دستور شروع شود و به تدریج تا 4 دستور نیز به پیش برود:

توپ قرمز رو بردار و بزار رو کمد
توپ رو از بابا بگیر، بده به علی
شلوار آبی رو بپوش و کلاهت رو بنداز هوا!
کلاهت رو بزار تو کیف ، مداد رو بزار تو جیبت ، بابا رو ببوس!

تکرار داستان کوتاه 

یک داستان کوتاه و ساده برای کودک تعریف کنید و از او بخواهید داستان را با کلمات خودش بازگو کند. در ابتدا داستان‌های سه جمله‌ای بگویید و به مرور داستان‌های طولانی‌تر تعریف کنید. این تمرین علاوه بر تقویت حافظه شنیداری، مهارت‌های کلامی کودک را نیز بهبود می‌بخشد.

نوشته پیشنهادی : گفتاردرمانی چقدر طول می کشد؟

بازی صداهای متوالی 

با استفاده از وسایل ساده مثل قاشق و بشقاب، یک الگوی صوتی ساده ایجاد کنید (مثلاً دو ضربه آرام و یک ضربه بلند) و از کودک بخواهید آن را تکرار کند. به تدریج الگوهای پیچیده‌تر بسازید. این تمرین به تقویت حافظه شنیداری و درک الگوهای صوتی کمک می‌کند.

شعر خوانی برای گفتار درمانی ۶ ساله ها

مرحله اول: انتخاب شعر مناسب شعرهای کوتاه، ریتمیک و ساده را انتخاب کنید که با سن کودک متناسب باشد. شعرهایی که دارای قافیه و تکرار هستند برای شروع بسیار مناسب‌اند. در ابتدا از اشعار دو یا سه خطی شروع کنید.

روش اجرا:

1. ابتدا شعر را خودتان با لحن مناسب و شاد بخوانید
2. سپس خط به خط با کودک تکرار کنید
3. بعد از چند بار تکرار، یک خط را شما بخوانید و خط بعدی را کودک بگوید
4. در مرحله پیشرفته‌تر، شما شروع کنید و از کودک بخواهید ادامه شعر را کامل بخواند

نکات مهم:

• از حرکات دست و بدن همراه با شعر استفاده کنید
• برای تشویق کودک، او را در پایان هر اجرای موفق تحسین کنید
• هر روز ۱۰-۱۵ دقیقه برای این فعالیت وقت بگذارید
• هر هفته یک شعر جدید را به مجموعه شعرهای کودک اضافه کنید

4- بازی واژه یابی و معجزه حرف زدن کودک ۶ ساله

یکی از بازیهای بسیار مفید برای کمک به حرف زدن کودک ۶ ساله بازی واژه یابی است. این بازی می تواند به مهارت واژه یابی کودک کمک کند و در نتیجه جملات کودک غنی تر می شود. روش اجرای این تمرین به شکل زیر است :

توی تابستان می خوریم ، خیلی شیرینه ، خیلی سرده …

مراحل پیشرفته تر بازی واژه یابی می تواند چنین باشد :

مرحله اول :

بازی واژه‌یابی را با کلمات ساده و آشنا شروع کنید. به عنوان مثال، از کودک بخواهید کلماتی که با صدای “آ” شروع می‌شوند را پیدا کند. می‌توانید بگویید: “بیا با هم کلماتی مثل آب، آسمان، آفتاب پیدا کنیم.” در این مرحله، خودتان هم به کودک کمک کنید و برای هر کلمه‌ای که پیدا می‌کند او را تشویق کنید.

مرحله دوم

حالا می‌توانید بازی را کمی سخت‌تر کنید. از کودک بخواهید کلماتی که با یک حرف خاص تمام می‌شوند را پیدا کند. مثلاً بگویید: “حالا کلماتی که آخرشان صدای ‘ب’ دارند را پیدا کنیم، مثل آب، خواب، کتاب.” یا از او بخواهید کلماتی که یک صدای خاص در وسطشان دارند را پیدا کند، مثل “نان، ماه، شاد.”

مرحله پیشرفته

 در این مرحله می‌توانید قوانین پیچیده‌تری اضافه کنید. مثلاً از کودک بخواهید کلماتی را پیدا کند که هم معنی خاصی دارند و هم با یک صدای مشخص شروع می‌شوند. برای مثال: “کلماتی که با ‘س’ شروع می‌شوند و اسم خوراکی هستند مثل سیب، سوپ، سالاد” یا “حیواناتی که با ‘گ’ شروع می‌شوند مثل گربه، گاو، گوسفند.”

۵- بازی جمله سازی خلاقانه برای رشد کلامی کودک ۶ ساله

در این بازی، شما یک کلمه ساده را انتخاب می‌کنید و از کودک می‌خواهید با آن کلمه یک جمله بسازد. سپس از همان جمله، یک کلمه جدید انتخاب می‌کنید و کودک باید با آن کلمه جدید، جمله دیگری بسازد. این زنجیره جمله‌سازی تا جایی که کودک بتواند ادامه پیدا می‌کند.

نحوه اجرای بازی

 برای شروع، یک کلمه آشنا مثل “توپ” را انتخاب کنید. کودک ممکن است بگوید: “توپ من قرمز است.” حالا شما از این جمله، کلمه “قرمز” را انتخاب می‌کنید و کودک باید جمله جدیدی با کلمه “قرمز” بسازد، مثلاً: “سیب قرمز را دوست دارم.” در مرحله بعد می‌توانید کلمه “سیب” را انتخاب کنید و بازی همینطور ادامه پیدا می‌کند.

مثال‌های کاربردی ۱

. شروع با کلمه “کتاب”:

• کودک: “کتاب را در کتابخانه گذاشتم”
• والد کلمه “کتابخانه” را انتخاب می‌کند
• کودک: “کتابخانه ما بزرگ است”
• والد کلمه “بزرگ” را انتخاب می‌کند

۲. شروع با کلمه “باغ”:

• کودک: “در باغ گل‌های زیبا دارم”
• والد کلمه “گل” را انتخاب می‌کند
• کودک: “گل‌ها را آب دادم”
• والد کلمه “آب” را انتخاب می‌کند

۳. شروع با کلمه “مداد”:

• کودک: “با مداد نقاشی می‌کشم”
• والد کلمه “نقاشی” را انتخاب می‌کند
• کودک: “نقاشی من روی دیوار است”
• والد کلمه “دیوار” را انتخاب می‌کند

۶- بازی نقش‌های شغلی برای آموزش زبان پسر ۶ ساله

معرفی بازی در این بازی آموزشی، شما و کودکتان هر روز نقش یک شغل متفاوت را بازی می‌کنید. این بازی فرصتی عالی برای آموزش واژگان جدید و ساختارهای زبانی پیچیده‌تر به کودک است. با استفاده از وسایل ساده خانگی و کمی خلاقیت، می‌توانید محیطی شبیه به محل کار واقعی ایجاد کنید.

نحوه اجرای بازی برای شروع، یک شغل را انتخاب کنید و محیط مناسب آن را با وسایل ساده بسازید. مثلاً برای نقش دکتر می‌توانید از یک روپوش سفید، گوشی پزشکی اسباب‌بازی و چند عروسک استفاده کنید. سعی کنید در طول بازی از اصطلاحات و جملات مرتبط با آن شغل استفاده کنید و کودک را تشویق کنید تا او هم این کلمات را به کار ببرد.

مثال‌های کاربردی ۱. نقش نانوا:

• وسایل: خمیر بازی، سینی، پیشبند
• جملات: “نان‌های تازه را در تنور می‌گذاریم”، “این نان سنگک است”
• واژگان جدید: خمیر، تنور، آرد، پخت، ور آمدن

۲. نقش معلم:

• وسایل: تخته کوچک، ماژیک، دفتر، مداد
• جملات: “بچه‌ها، امروز می‌خواهیم حروف الفبا را یاد بگیریم”
• واژگان جدید: تخته، گچ، تکلیف، نمره، کلاس

۳. نقش آشپز:

• وسایل: ظروف آشپزخانه اسباب‌بازی، پیشبند، کلاه آشپزی
• جملات: “این غذا نیاز به کمی نمک دارد”، “باید سوپ را هم بزنیم”
• واژگان جدید: طعم، ادویه، پخت و پز، دستور پخت

تأثیر بر رشد زبانی این بازی به چند روش به رشد زبانی کودک کمک می‌کند:

• یادگیری واژگان تخصصی هر شغل
• تمرین ساخت جملات پیچیده‌تر
• درک مفاهیم انتزاعی در بافت واقعی
• تقویت مهارت‌های گفتگو و مکالمه
• افزایش اعتماد به نفس در استفاده از زبان
• آشنایی با نقش‌های اجتماعی مختلف

[ نوشته پیشنهادی : گفتاردرمانی کودک 5 ساله ]

۷-با استفاده از نقاشی به ساخت جملات مرکب فرزندت کمک کن:

نقاشی یک ابزار قدرتمند برای تقویت مهارت‌های زبانی کودکان است. وقتی کودک نقاشی می‌کشد، می‌توانید از او بخواهید داستان نقاشی‌اش را تعریف کند. مثلاً اگر خانه‌ای کشیده، بپرسید “چه کسانی در این خانه زندگی می‌کنند؟” یا “این خانه چه رنگی است و چند اتاق دارد؟” این پرسش‌ها کودک را تشویق می‌کند جملات طولانی‌تر بسازد.

می‌توانید از کودک بخواهید دو تصویر مرتبط بکشد و سپس آن‌ها را با کلماتی مثل “و”، “اما”، “چون” به هم وصل کند. مثلاً یک خورشید و یک گل بکشد و بگوید “خورشید می‌تابد و گل رشد می‌کند.” یا “گل خشک شده چون خورشید خیلی داغ است.” این تمرین به او کمک می‌کند ارتباط بین پدیده‌ها را درک و بیان کند.

نقاشی‌های متوالی هم روش خوبی برای ساخت جملات زنجیره‌ای است. از کودک بخواهید سه یا چهار تصویر پشت سر هم بکشد که یک داستان را روایت می‌کنند. مثلاً “پسری توپش را پرت کرد، توپ به شیشه خورد و شیشه شکست.” این کار به او کمک می‌کند رویدادها را به ترتیب زمانی مرتب کند و با جملات مرکب بیان کند.

برای پیچیده‌تر کردن جملات، می‌توانید از کودک بخواهید جزئیات بیشتری به نقاشی‌اش اضافه کند. مثلاً اگر یک گربه کشیده، از او بپرسید “گربه چه رنگی است؟ کجا نشسته؟ دارد چکار می‌کند؟” این سؤال‌ها باعث می‌شود کودک از صفات و قیدهای بیشتری استفاده کند و بگوید “گربه سیاه و سفید روی پشت‌بام نشسته و به پرنده‌ها نگاه می‌کند.”

یک مثال کاربردی از نقاشی کشیدن برای آموزش حرف ربط { تا}:

مادر می‌تواند این فعالیت را در چند مرحله ساده انجام دهد:

مرحله اول – آماده‌سازی:

• یک برگه A4 را به دو قسمت تقسیم کنید
• مدادرنگی‌ها را آماده کنید
• به کودک توضیح دهید که می‌خواهید با هم یک بازی نقاشی انجام دهید

مرحله دوم – اجرا:

 از کودک بخواهید در قسمت اول نقاشی، یک پسر یا دختر را در حال دویدن بکشد. در قسمت دوم، همان شخصیت را در حال خوردن بستنی بکشد. حالا از او بپرسید:

• “عزیزم، این پسر/دختر کجا می‌دود؟”
• “چرا این قدر عجله دارد؟”

مرحله سوم – ساخت جمله:

نکات تکمیلی:

• می‌توانید موقعیت‌های مشابه دیگری را امتحان کنید مثل:
  • “گربه پرید تا موش را بگیرد”
  • “پرنده پرواز کرد تا به لانه‌اش برسد”
• از کودک بخواهید خودش هم مثال‌های جدید بزند و نقاشی کند
• هر بار که کودک از “تا” درست استفاده می‌کند، او را تشویق کنید

این روش به کودک کمک می‌کند تا رابطه علت و معلولی و هدف را بهتر درک کند و از حرف ربط “تا” به درستی استفاده نماید.

۸-از تصاویر سریالی استفاده کنید.

برخی از داستان بصورت تصویرهای سریالی در بازار موجود است. یکی از تمرینات گفتار درمانی کودک 6 ساله می توانید روایت داستان براساس این تصاویر باشد. به اشکال مختلف براساس سطح توانایی کودک می توانید این تمرین را اجرا کنید.

می توانید خودتان داستان را با جمله های ساده از تصویر اول تا آخر تعریف کنید و سپس از او بخواهید حالا تو تصویر را تعریف کن. این تمرین به مهارت تعریف وقایع یا داستان گویی کودک کمک می کند.

نوشته پیشنهادی : گفتار درمانی کودکان ۳۰ تمرین کاربردی

می توانید بخش های از تصاویر را از دید کودک مخفی کنید و به او بگویید حدس بزن داستان در ادامه به چه شکل خواهد. این تمرین علاوه بر مهارت تعریف وقایع به خلاقیت کودک نیز کمک می کند.

یک مثال کاربردی از استفاده از تصاویر سریالی

نوان فعالیت: “یک روز هیجان‌انگیز با آتش‌نشان‌ها”

هدف آموزشی:

• تقویت مهارت روایتگری
• آشنایی با مشاغل مهم اجتماعی
• یادگیری توالی زمانی رویدادها
• گسترش دایره واژگان

روش اجرا:

۱. مرحله آماده‌سازی:

• کارت‌ها را به صورت نامرتب روی میز بچینید
• از کودک بخواهید آن‌ها را به ترتیب درست مرتب کند

۲. سؤالات راهنما برای روایتگری:

• “بچه‌ها اول کجا بودند؟”
• “آتش‌نشان‌ها مشغول چه کاری بودند؟”
• “وقتی به ایستگاه آتش‌نشانی رفتند، چه دیدند؟”
• “آتش‌نشان‌ها چه چیزهایی به بچه‌ها یاد دادند؟”

۳. نمونه روایت کودکانه: “یه روز ما توی مهدکودک بودیم. از پنجره دیدیم که آتش‌نشان‌ها داشتند آتیش رو خاموش می‌کردند. بعدش خانم مربی ما رو برد ایستگاه آتش‌نشانی. آقای آتش‌نشان اجازه داد سوار ماشین بزرگشون بشیم. بعد به ما یاد داد چطوری آتیش رو خاموش کنیم. من با شلنگ آب پاشیدم و آتیش رو خاموش کردم. آخرش هم لباس آتش‌نشانی پوشیدیم و عکس گرفتیم.”

نکات تکمیلی برای مربی/والدین:

• از کودک بخواهید احساساتش را بیان کند:
  • “وقتی سوار ماشین آتش‌نشانی شدی چه حسی داشتی؟”
  • “از دیدن آتش‌نشان‌ها چه چیزی یاد گرفتی؟”
• به استفاده از کلمات ربط توجه کنید:
  • “بعد”، “سپس”، “وقتی که”، “آخرش”
• جزئیات را از کودک بپرسید:
  • “ماشین آتش‌نشانی چه رنگی بود؟”
  • “لباس آتش‌نشان‌ها چه شکلی بود؟”

مزایای این فعالیت:

• آشنایی با مشاغل مهم
• تقویت حافظه تصویری
• گسترش مهارت‌های زبانی
• افزایش اعتماد به نفس در روایتگری
• یادگیری نکات ایمنی

این فعالیت می‌تواند به عنوان پایه‌ای برای گفتگو درباره اهمیت شغل آتش‌نشانی و نکات ایمنی نیز استفاده شود.

نوشته پیشنهادی : تاخیر تکاملی کودک چیست ؟

۹- به مهارت های آگاهی واجی کودک کمک کنید.

مهارت‌های واجی، توانایی تشخیص و بازی با صداهای کلمات است. این مهارت پایه اصلی یادگیری خواندن و نوشتن به شمار می‌رود و کودکی که در این زمینه قوی باشد، راحت‌تر می‌تواند ارتباط بین حروف و صداها را یاد بگیرد.

تحقیقات نشان می‌دهد کودکانی که مهارت‌های واجی خوبی دارند، در مدرسه موفق‌تر هستند و اعتماد به نفس بیشتری دارند. آن‌ها در یادگیری املا، خواندن و حتی زبان دوم، عملکرد بهتری از خود نشان می‌دهند.

در ادامه یک نمونه بازی برای شما طراجی کرده ایم که با استفاده از آن می توانید به مهارت های آگاهی واجی فرزندتان کمک کنید:

بازی “صداهای جادویی” و کمک به آگاهی واجی

هدف بازی: تقویت آگاهی واجی کودک از طریق بازی و سرگرمی

وسایل مورد نیاز:

• تصاویر ساده اشیاء آشنا
• یک توپ کوچک نرم
• کارت‌های تصویری (اختیاری)

مراحل بازی:

۱. گرم کردن:

• در یک دایره با کودک بنشینید
• توپ را به سمت هم قل بدهید
• هر بار که توپ را می‌غلتانید، یک کلمه بگویید

۲. مرحله اول: صدای اول

• یک کلمه ساده بگویید مثل “سیب”
• از کودک بپرسید: “صدای اول سیب چیه؟” (س)
• حالا نوبت کودک است که یک کلمه با صدای “س” بگوید
• مثلاً: سبد، ستاره، سوزن

۳. مرحله دوم: قافیه‌سازی

• یک کلمه بگویید مثل “موش”
• از کودک بخواهید کلمه‌ای بگوید که با “موش” هم‌قافیه باشد
• مثل: گوش، پوش، نوش

۴. مرحله سوم: بخش‌بخش کردن

• یک کلمه را بخش‌بخش بگویید: “خر-گوش”
• از کودک بخواهید تکرار کند
• حالا کودک یک کلمه بگوید و شما بخش‌بخش کنید

نکات مهم برای والدین:

• بازی را با کلمات ساده شروع کنید
• از تشویق زیاد استفاده کنید
• اگر کودک اشتباه کرد، با مهربانی راهنمایی کنید
• بازی را کوتاه (۱۰-۱۵ دقیقه) نگه دارید
• از حرکات بدنی همراه با کلمات استفاده کنید

نمونه کلمات پیشنهادی:

• تک‌بخشی: موش، گل، توپ، دست
• دوبخشی: ما-در، با-با، خر-س، گر-به
• سه‌بخشی: پر-وا-نه، ستا-ره، قو-طی

تنوع در بازی:

• از تصاویر استفاده کنید
• با آهنگ و ریتم کلمات را بگویید
• از حرکات دست استفاده کنید
• در حین راه رفتن بازی کنید

این بازی به کودک کمک می‌کند:

• صداهای مختلف را تشخیص دهد
• کلمات را به بخش‌های کوچکتر تقسیم کند
• قافیه‌سازی را یاد بگیرد
• مهارت‌های شنیداری را تقویت کند.

۱۰ – بازی با عروسک برای آموزش صرف افعال

برخی از کودکان در صرف کردن افعال نیاز به کمک دارند. بازی با عروسک یک بازی گفتار درمانی کودک ۶ ساله است که به همین منظور طراحی شده است. نحوه انجام بازی در ادامه توضیح داده شده است:

وسایل مورد نیاز:

• دو عروسک (ترجیحاً عروسک‌های مورد علاقه کودک)
• فضای راحت برای بازی

مراحل بازی:

۱. آماده‌سازی:

• با کودک در یک فضای راحت بنشینید
• یک عروسک برای خودتان و یک عروسک برای کودک انتخاب کنید
• به عروسک‌ها اسم بدهید (مثلاً: سارا و مینا)

۲. شروع بازی:

شما: “بیا با سارا و مینا بازی کنیم! ببین سارا چکار می‌کنه…”
(با عروسک خود نشان دهید)
شما: “سارا غذا می‌خوره”
حالا از کودک بخواهید: “مینا هم می‌خواد همین کار رو بکنه. تو بگو مینا چکار می‌کنه؟”
کودک باید بگوید: “مینا غذا می‌خوره”

۳. تمرین زمان‌های مختلف:

زمان حال: “سارا الان داره غذا می‌خوره”
زمان گذشته: “سارا دیروز غذا خورد”
زمان آینده: “سارا فردا غذا خواهد خورد”

نمونه گفتگوی بازی:

شما: “ببین سارا داره می‌ره مدرسه” (عروسک را راه ببرید)
کودک با عروسکش: “مینا هم داره می‌ره مدرسه”
شما: “سارا دیروز رفت پارک”
کودک: “مینا هم دیروز رفت پارک”
شما: “سارا فردا می‌ره مهمونی”
کودک: “مینا هم فردا می‌ره مهمونی”

افعال پیشنهادی برای تمرین:

• خوابیدن
• بازی کردن
• نقاشی کشیدن
• آب خوردن
• دست زدن
• خندیدن
• دویدن
• رقصیدن

نکات مهم:

• بازی را کوتاه (۱۰-۱۵ دقیقه) و سرگرم‌کننده نگه دارید
• از صدای متفاوت برای عروسک‌ها استفاده کنید
• اشتباهات را با مهربانی و غیرمستقیم اصلاح کنید
• کودک را برای جملات درست تشویق کنید
• هر روز ۲-۳ فعل جدید اضافه کنید
• از حرکات نمایشی و اغراق‌آمیز استفاده کنید تا بازی جذاب‌تر شود

۱۰-گفتاردرمانی تخصصی را از دست ندهید.

بسیاری از مراجعان گفتاردرمانی هوش بالا و شنوایی قوی دارند. بنابراین اگر کودک شما هوش قوی دارد و یا مشکل شنوایی ندارد به این معنا نیست که نیازی به گفتاردرمانی ندارد و خود به خود مشکل او حل خواهد شد. گفتاردرمانگر براساس نیاز فرزند شما بهترین تمرینات را بهترین شکل ممکن اجرا می کند.

بنابراین توصیه موکد داریم که اگر فرزند شما نسبت به هم سالان خود وضعیت گفتاری ضعیف تری دارد حتما با یک گفتاردرمانگر صحبت کنید. شما می توانید به کلینیک های گفتاردرمانی مراجعه کنید یا از طریق آنلاین ، از راه دور با او صحبت کنید تا وضعیت فرزندتان را ارزیابی کند.

فواید گفتار درمانی

گفتار درمانی فواید بی شماری برای کودکان 6 ساله دارد، از جمله:

• بهبود بیان و تلفظ
• تقویت واژگان و درک زبان
• افزایش اعتماد به نفس و مهارت های ارتباطی
• کاهش اضطراب اجتماعی و انزوا
• بهبود عملکرد تحصیلی

نتایج گفتار درمانی کودک 6 ساله

با مشارکت مداوم و اختصاصی در گفتار درمانی، اکثر کودکان 6 ساله پیشرفت های قابل توجهی را در توانایی های گفتار و زبان خود تجربه می کنند. پیامدهای گفتار درمانی می تواند شامل موارد زیر باشد:

• افزایش بیان و تلفظ
• واژگان و درک زبان گسترش یافته است
• کاهش خطاهای گفتاری
• افزایش تسلط و اعتماد به نفس
• افزایش مشارکت در تعاملات اجتماعی

اهمیت مداخله زودهنگام
مداخله زودهنگام برای موفقیت گفتار درمانی در کودکان 6 ساله بسیار مهم است. پرداختن به مشکلات گفتار و زبان در اسرع وقت به کودکان اجازه می دهد تا مهارت های ارتباطی قوی را توسعه دهند که برای رفاه تحصیلی، اجتماعی و عاطفی ضروری است.

مشارکت والدین برای گفتار درمانی

مشارکت والدین برای موفقیت گفتار درمانی حیاتی است. والدین می توانند از طریق موارد زیر از فرزند خود حمایت کنند:

• تشویق به تمرین روزانه
• ارائه یک محیط غنی از زبان
• خواندن برای فرزندشان
• مشارکت در گفتگو و بازی

پاسخ به سوالات شما

در ادامه لیستی از شایع ترین سوالاتی که از ما درباره گفتاردرمانی کودک6 ساله پرسیده می شود را درپایین آورده ایم و به آنها پاسخ داده ایم. اگر شما سوالی دارید که در لیست سوالات زیر نیست می توانید از طریق لینک اینستاگرام گفتاردرمانی آنلاین سوالات خود را بپرسید.

برخی از منابع :

asha

The Royal College of Speech and Language Therapists

Mommy Speech Therapy

https://www.theinformedslp.com