گفتاردرمانی برای بلع چیست ؟

گفتاردرمانی برای بلع  یکی از خدمات تخصصی است که به افراد دارای مشکلات بلع کمک می‌کند تا بتوانند راحت‌تر و ایمن‌تر غذا بخورند. شاید برایتان جالب باشد که بدانید گفتاردرمانگران علاوه بر درمان مشکلات گفتار و زبان، متخصصان اصلی در درمان مشکلات بلع هم هستند و می‌توانند با روش‌های علمی و ساده به شما کمک کنند.

بلع یک عمل طبیعی است که روزانه صدها بار آن را انجام می‌دهیم، اما وقتی دچار مشکل می‌شود می‌تواند زندگی را بسیار سخت کند و حتی خطرناک باشد. در این مقاله می‌خواهیم به زبان ساده به شما بگوییم چه زمانی به گفتاردرمانی نیاز دارید، گفتاردرمانگر چطور می‌تواند به شما کمک کند و چه کارهایی می‌توانید در خانه انجام دهید تا مشکلات بلع بهتر شود.

تعریف گفتار درمانی برای بلع

من در طول ۱۵ سال کار با بیماران مختلف، همیشه بلع را اینطور ساده توضیح می‌دهم: بلع مثل یک پل سه مرحله‌ای است که غذا را از دهان به معده می‌رساند. اول در دهان غذا را می‌جویم و خوب نرم می‌کنیم، بعد آن را به سمت گلو هدایت می‌کنیم و در آخر، غذا از گلو به سمت معده حرکت می‌کند. هر کدام از این مراحل باید دقیق و هماهنگ انجام شود تا غذا به جای درست برود.

نقش گفتاردرمانگر در درمان مشکلات بلع

ما گفتاردرمانگرها مثل یک مربی عمل می‌کنیم. اول مشکل را پیدا می‌کنیم، بعد با تمرین‌های مخصوص، عضلات ضعیف شده را قوی می‌کنیم و روش‌های درست غذا خوردن را آموزش می‌دهیم. یکی از بیمارانم که بعد از سکته نمی‌توانست حتی آب بنوشد، با تمرین‌های ساده و منظم، بعد از دو ماه توانست دوباره در جمع خانواده غذا بخورد. این تجربه به من نشان داد که با صبر و تمرین درست، خیلی از مشکلات بلع قابل درمان هستند.

چرا درمان مشکلات بلع مهم است؟

من همیشه به خانواده‌ها می‌گویم که مشکل بلع مثل چراغ قرمز ماشین است که نباید نادیده گرفته شود. وقتی غذا درست بلعیده نشود، ممکن است وارد ریه شود و باعث عفونت‌های خطرناک شود. یکی از بیمارانم به خاطر نادیده گرفتن مشکل بلع، چند بار به خاطر ذات‌الریه در بیمارستان بستری شد، اما وقتی درمان را شروع کردیم و روش‌های درست غذا خوردن را یاد گرفت، دیگر این مشکل برایش پیش نیامد.

چه زمانی به گفتاردرمانی برای بلع نیاز داریم؟

در ادامه نشانه هایی که لازم است برای گفتار درمانی بلع مراجعه کنیم را فهرست بندی کردیم:

۱-سرفه هنگام غذا خوردن

در طول سال‌های درمان بیماران مختلف، سرفه حین غذا خوردن را یکی از شایع‌ترین نشانه‌های اختلال بلع دیده‌ام. این سرفه‌ها نشان می‌دهند که مکانیسم محافظتی بدن در حال هشدار است. وقتی غذا یا مایعات به جای رفتن به مسیر مری، به سمت نای و ریه‌ها منحرف می‌شوند، بدن با سرفه سعی می‌کند از ورود مواد غذایی به راه هوایی جلوگیری کند.

یکی از بیمارانم، آقای مسنی بود که بعد از سکته مغزی، موقع نوشیدن مایعات دچار سرفه‌های شدید می‌شد. با تغییر غلظت مایعات و آموزش تکنیک‌های صحیح بلع، توانستیم در مدت دو ماه مشکل سرفه‌های او را به طور قابل توجهی کاهش دهیم.

۲-گیر کردن غذا در گلو

احساس گیر کردن غذا در گلو یا همان احساس وجود توده در گلو، می‌تواند نشانه‌ای از ضعف در عضلات حلق یا اختلال در هماهنگی عضلات درگیر در بلع باشد. این مشکل معمولاً باعث می‌شود بیماران از خوردن غذاهای خاص اجتناب کنند و این محدودیت می‌تواند به سوء تغذیه منجر شود.

به یاد دارم خانم جوانی که به دلیل مشکلات تیروئید، دچار احساس گیر کردن غذا در گلو شده بود. با انجام تمرینات تقویت عضلات حلق و آموزش تکنیک‌های مناسب جویدن و بلع، توانستیم این مشکل را برطرف کنیم و اعتماد به نفس او را در غذا خوردن بازگردانیم.

۳-ریزش آب دهان

ریزش آب دهان یا همان درولینگ، اغلب نشان‌دهنده ضعف در کنترل عضلات دهان و صورت است. این مشکل می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر روابط اجتماعی و اعتماد به نفس افراد بگذارد. خوشبختانه با تمرینات تخصصی گفتاردرمانی، بهبود قابل توجهی در این مشکل ایجاد می‌شود.

یکی از موفق‌ترین درمان‌هایم مربوط به کودک 5 ساله‌ای بود که به دلیل فلج مغزی دچار ریزش شدید بزاق بود. با ترکیبی از تمرینات تقویت عضلات دهان و لب‌ها، و آموزش تکنیک‌های بلع مکرر، توانستیم در مدت 4 ماه کنترل بزاق را به میزان قابل توجهی بهبود بخشیم.

۴-طولانی شدن زمان غذا خوردن

وقتی زمان صرف یک وعده غذایی از 30 دقیقه بیشتر می‌شود، این می‌تواند نشانه‌ای از مشکل در فرآیند بلع باشد. طولانی شدن زمان غذا خوردن معمولاً با خستگی، کاهش اشتها و گاهی کاهش وزن همراه است. این مشکل می‌تواند ناشی از ضعف عضلات جونده، اختلال در هماهنگی عضلات یا مشکلات عصبی-عضلانی باشد.

تجربه درمان یک نوجوان 16 ساله را دارم که پس از تصادف و آسیب مغزی، زمان غذا خوردنش به بیش از یک ساعت رسیده بود. با اجرای برنامه جامع توانبخشی بلع، شامل تمرینات تقویت عضلات جونده و زبان، و آموزش تکنیک‌های مناسب جویدن، توانستیم زمان غذا خوردن او را به حدود 25 دقیقه کاهش دهیم که تأثیر شگرفی در کیفیت زندگی‌اش داشت.

علت‌های شایع مشکلات بلع

در طول بیش از 15 سال تجربه کار با بیماران مختلف، دریافته‌ام که مشکلات بلع می‌تواند زندگی روزمره افراد را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. به عنوان یک گفتاردرمانگر، روزانه با بیمارانی مواجه می‌شوم که به دلایل مختلف دچار اختلال بلع شده‌اند. در ادامه، شایع‌ترین علل اختلال بلع را که در کلینیک با آن‌ها روبرو می‌شوم، با شما در میان می‌گذارم.

1. سکته مغزی

سکته مغزی یکی از شایع‌ترین علل اختلال بلع است که در کلینیک با آن مواجه می‌شوم. وقتی بخشی از مغز که مسئول کنترل عضلات بلع است آسیب می‌بیند، هماهنگی پیچیده‌ای که برای بلع ایمن نیاز است، مختل می‌شود. این آسیب می‌تواند باعث ضعف یا فلج یک‌طرفه عضلات دهان، زبان و گلو شود.

دنبال گفتاردرمانی در منزل هستید؟ این لینک برای شماست:
مرکز گفتاردرمانی در منزل تهران (معرفی بهترین متخصصان گفتاردرمانی در محل)

بیشتر بیماران سکته مغزی که به من مراجعه می‌کنند، در روزهای اول پس از سکته با مشکلات جدی بلع مواجه هستند، اما خوشبختانه با توانبخشی زودهنگام، اکثر آن‌ها بهبود قابل توجهی پیدا می‌کنند.

نشانه‌های شایع:

• سرفه و خفگی حین غذا خوردن
• ریزش غذا از یک طرف دهان
• ضعف در کنترل غذا در دهان
• تأخیر در شروع بلع
• صدای خیس و مرطوب هنگام صحبت پس از غذا خوردن

2. سالمندی

با افزایش سن، تغییرات طبیعی در عضلات و اعصاب درگیر در بلع رخ می‌دهد. این روند که به آن “پیری طبیعی بلع” یا پرسبی‌فاژی می‌گوییم، می‌تواند باعث کاهش قدرت و هماهنگی عضلات بلع شود. البته باید توجه داشت که اختلال شدید بلع، بخشی از روند طبیعی سالمندی نیست و نیاز به بررسی دارد.

در کلینیک، اغلب با سالمندانی مواجه می‌شوم که به تدریج دچار مشکلات بلع شده‌اند و متأسفانه این مشکل را بخشی از پیری طبیعی می‌دانند، در حالی که با مداخلات مناسب می‌توان کیفیت بلع را بهبود بخشید.

نشانه‌های شایع:

• کند شدن سرعت غذا خوردن
• خسته شدن زودهنگام حین غذا خوردن
• احساس گیر کردن غذا در گلو
• نیاز به نوشیدن مایعات برای کمک به بلع غذا
• کاهش حس چشایی و تمایل کمتر به غذا خوردن

3. بیماری‌های مغز و اعصاب

بیماری‌هایی مانند پارکینسون، MS، و ALS می‌توانند تأثیر عمیقی بر مکانیسم بلع داشته باشند. این بیماری‌ها با تأثیر بر سیستم عصبی، کنترل و هماهنگی عضلات درگیر در بلع را مختل می‌کنند. در این بیماران، مشکلات بلع معمولاً به تدریج پیشرفت می‌کند و نیاز به پیگیری و تطبیق مداوم برنامه درمانی دارد.

تجربه نشان داده که شروع زودهنگام مداخلات گفتاردرمانی در این بیماران می‌تواند به حفظ عملکرد بلع برای مدت طولانی‌تری کمک کند.

نشانه‌های شایع:

• لرزش در عضلات صورت و دهان
• کندی حرکات دهان و زبان
• مشکل در شروع بلع
• خستگی زودرس حین غذا خوردن
• احتمال آسپیراسیون خاموش (ورود غذا به ریه بدون سرفه)

4. ضعف عضلات دهان و گلو

ضعف عضلات دهان و گلو می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله بیماری‌های عضلانی، اختلالات عصبی-عضلانی، یا حتی عدم استفاده طولانی مدت (مثلاً پس از لوله‌گذاری طولانی مدت) ایجاد شود. این ضعف می‌تواند بر تمام مراحل بلع تأثیر بگذارد و فرآیند غذا خوردن را دشوار و خطرناک کند.

در تجربه بالینی‌ام، بسیاری از این موارد با برنامه تمرینی مناسب و منظم، بهبود قابل توجهی نشان داده‌اند. تمرینات تقویتی خاص و تکنیک‌های جبرانی می‌توانند به این بیماران کمک کنند تا ایمن‌تر و راحت‌تر غذا بخورند.

نشانه‌های شایع:

• مشکل در نگه داشتن غذا در دهان
• ریزش آب دهان
• خستگی زودرس حین جویدن
• نیاز به بلع چندباره برای یک لقمه
• صدای گرفته یا مرطوب پس از غذا خوردن

روش‌های ارزیابی اختلال بلع توسط گفتار درمانگر

باید بدانید که ارزیابی دقیق، اولین و مهم‌ترین قدم برای درمان موفق است. هر کلینیک گفتاردرمانی ممکن است تجهیزات متفاوتی داشته باشد و گاهی نیاز به ارجاع به مراکز تخصصی‌تر وجود دارد. در ادامه، مراحل مختلف ارزیابی را به زبان ساده برایتان توضیح می‌دهم.

در جلسه اول، یک مصاحبه کامل با بیمار و خانواده انجام می‌دهیم. سؤالاتی درباره تاریخچه پزشکی، داروهای مصرفی، و مشکلات بلع می‌پرسیم. همچنین از پرسشنامه‌های استاندارد استفاده می‌کنیم تا شدت مشکل را بسنجیم.

به دنبال متخصص گفتاردرمانی بزرگسالان هستید؟ این راهنما را ببینید:
متخصص گفتار درمانی بزرگسالان تهران (معرفی برترین متخصصان به همراه آدرس و شماره تماس)

در این مرحله، علائمی مثل سرفه حین غذا خوردن، تغییر صدا بعد از بلع، کاهش وزن اخیر و سابقه عفونت‌های ریوی را بررسی می‌کنیم. این اطلاعات به ما کمک می‌کند تا تصویر کلی از وضعیت بیمار داشته باشیم.

۱. معاینه دهان و گلو

با استفاده از تجهیزات مخصوص، معاینه دقیق دهان و گلو را انجام می‌دهیم. قدرت و حرکت زبان، لب‌ها، فک و عضلات صورت را بررسی می‌کنیم. همچنین حس داخل دهان و رفلکس‌های بلع را ارزیابی می‌کنیم.

در این مرحله، از بیمار می‌خواهیم حرکات خاصی را با زبان و لب‌هایش انجام دهد. وجود خشکی دهان، کنترل بزاق و توانایی جویدن را هم بررسی می‌کنیم. این معاینه کاملاً بدون درد است و حدود 15-20 دقیقه طول می‌کشد.

۲. مشاهده نحوه غذا خوردن

در این مرحله، از بیمار می‌خواهیم غذاها و مایعات با غلظت‌های مختلف را امتحان کند. معمولاً از مایعات رقیق شروع می‌کنیم و به تدریج غذاهای نرم و جامد را آزمایش می‌کنیم. در حین غذا خوردن، مواردی مثل سرعت بلع، سرفه، تغییر صدا و نشت غذا را بررسی می‌کنیم.

همچنین زمان‌بندی بلع، تعداد بلع‌ها برای هر لقمه و توانایی پاک کردن کامل دهان را ارزیابی می‌کنیم. این مرحله به ما نشان می‌دهد که کدام بافت‌های غذایی برای بیمار ایمن‌تر هستند.

۳. آزمایش‌های تخصصی (در صورت نیاز)

گاهی اوقات نیاز به آزمایش‌های پیشرفته‌تر داریم. مهم‌ترین آنها ویدئوفلوروسکوپی (VFSS) است که در آن، با استفاده از اشعه ایکس، مسیر حرکت غذا را از دهان تا معده مشاهده می‌کنیم. این آزمایش به ما نشان می‌دهد که آیا غذا به مسیر تنفسی وارد می‌شود یا خیر.

آزمایش دیگر، آندوسکوپی فیبراپتیک بلع (FEES) است که با یک دوربین کوچک، ساختارهای گلو را حین بلع مشاهده می‌کنیم. این آزمایش‌ها معمولاً در مراکز تخصصی انجام می‌شوند و ما براساس نیاز، بیمار را ارجاع می‌دهیم.

گفتاردرمانگر چگونه مشکلات بلع را درمان می‌کند؟

معمولاً دوره درمان گفتار درمانی برای بلع ، بین 8 تا 12 جلسه است، اما این زمان می‌تواند بسته به شدت مشکل و پیشرفت بیمار متفاوت باشد. جلسات معمولاً هفته‌ای 2-3 بار برگزار می‌شود. در اکثر موارد نیازی به استفاده از دستگاه‌های خاص نیست و درمان با تمرینات ساده و تغییرات در شیوه غذا خوردن انجام می‌شود. البته مراقبت‌های ویژه و پیگیری منظم در منزل بسیار مهم است.

1. تمرینات تقویت عضلات

ما مجموعه‌ای از تمرینات ساده اما مؤثر را آموزش می‌دهیم که باید روزانه 3-4 بار تکرار شوند. این تمرینات شامل حرکات زبان (بالا، پایین، چپ، راست)، فشردن لب‌ها، حرکات فک و تمرینات تقویتی گلو است. برای هر تمرین، یک برنامه مشخص با تعداد تکرار مناسب تعیین می‌کنیم.

به خانواده آموزش می‌دهیم که چطور بر انجام صحیح تمرینات نظارت کنند. همچنین یک دفترچه ثبت تمرینات در اختیار بیمار قرار می‌دهیم تا پیشرفت‌ها را یادداشت کند. معمولاً بعد از 2-3 هفته تمرین منظم، بهبود قابل توجهی در قدرت عضلات مشاهده می‌شود.

2. اصلاح وضعیت سر و گردن

وضعیت صحیح سر و گردن هنگام غذا خوردن را به صورت عملی آموزش می‌دهیم. این شامل نشستن صاف روی صندلی، خم کردن چانه به سمت قفسه سینه یا چرخش سر به یک طرف (بسته به نوع مشکل) است. این تکنیک‌ها را ابتدا با آب و سپس با غذاهای نرم تمرین می‌کنیم.

برای اطمینان از یادگیری صحیح، از خانواده فیلم می‌گیریم و اشکالات را اصلاح می‌کنیم. همچنین پوسترهایی با تصاویر وضعیت‌های صحیح در اختیار بیمار قرار می‌دهیم تا در منزل هم بتواند آنها را رعایت کند.

3. تغییر بافت غذا

براساس نتایج ارزیابی، غلظت مناسب مایعات و بافت مناسب غذاها را تعیین می‌کنیم. استفاده از قوام دهنده‌های مخصوص برای مایعات را آموزش می‌دهیم و نحوه تهیه غذاهای با بافت مناسب (مثل پوره، نرم شده یا له شده) را به خانواده یاد می‌دهیم.

لیستی از غذاهای مناسب و نامناسب تهیه می‌کنیم و در اختیار خانواده قرار می‌دهیم. همچنین روش‌های ساده برای تغییر بافت غذاها در منزل را آموزش می‌دهیم. این تغییرات باید تا زمانی که گفتاردرمانگر اجازه تغییر نداده، ادامه پیدا کند.

4. تکنیک‌های ایمن غذا خوردن

اصول ایمن غذا خوردن را گام به گام آموزش می‌دهیم. این شامل برداشتن لقمه‌های کوچک، جویدن کامل، نوشیدن جرعه‌جرعه مایعات و اطمینان از خالی بودن دهان قبل از لقمه بعدی است. همچنین به بیمار می‌آموزیم که چطور بین لقمه‌ها استراحت کند و در صورت خستگی، وعده غذایی را به چند بخش تقسیم کند.

علائم هشداردهنده مثل سرفه، تغییر صدا یا احساس گیر کردن غذا را توضیح می‌دهیم و واکنش‌های مناسب در این شرایط را آموزش می‌دهیم. یک راهنمای تصویری از این تکنیک‌ها تهیه می‌کنیم تا در منزل هم قابل استفاده باشد. همچنین توصیه می‌کنیم که حتماً در حضور دیگران غذا بخورند و از صحبت کردن حین غذا خوردن خودداری کنند.

توصیه‌های مهم برای خانواده‌ها

می‌دانم که مشکلات بلع می‌تواند برای بیمار و خانواده‌اش چالش‌برانگیز باشد. گفتار درمانی برای بلع یک فرایند تخصصی است که نیاز به همکاری نزدیک خانواده دارد. موفقیت در گفتار درمانی برای بلع، به پیگیری منظم تمرینات و رعایت نکات ایمنی در منزل بستگی دارد. در ادامه، مهم‌ترین توصیه‌ها را برای شما شرح می‌دهم.

حضور منظم در جلسات گفتار درمانی برای بلع بسیار مهم است. توصیه می‌کنم حتماً یکی از اعضای خانواده در جلسات حضور داشته باشد تا روش‌های صحیح را یاد بگیرد. همچنین یک دفترچه یادداشت تهیه کنید و پیشرفت‌ها، مشکلات و سؤالات خود را در آن بنویسید.

ترجیح می‌دهید خدمات آنلاین دریافت کنید؟ این مقاله را بخوانید:
گفتار درمانی آنلاین  (راهنمای کامل دریافت خدمات گفتاردرمانی از راه دور)

در منزل، یک محیط آرام و بدون استرس برای صرف غذا فراهم کنید. از عجله کردن و فشار آوردن به بیمار خودداری کنید. صبور باشید و به بیمار اجازه دهید با سرعت مناسب خودش غذا بخورد.

2. نکات ایمنی هنگام غذا دادن

هرگز بیمار را در حالت خوابیده یا نیمه خوابیده تغذیه نکنید. همیشه مطمئن شوید که بیمار کاملاً هوشیار است. در صورت خواب‌آلودگی یا خستگی زیاد، غذا دادن را به زمان دیگری موکول کنید.

حتماً یک لیوان آب و دستمال در دسترس داشته باشید. در صورت بروز سرفه، به بیمار اجازه دهید کاملاً سرفه کند و سپس کمی آب بنوشد. از زدن ضربه به پشت خودداری کنید مگر اینکه گفتاردرمانگر این کار را توصیه کرده باشد.

3. وضعیت صحیح نشستن

بیمار باید کاملاً صاف و در زاویه 90 درجه بنشیند. از بالش یا تکیه‌گاه مناسب برای حمایت از کمر استفاده کنید. سر باید کمی به سمت جلو متمایل باشد (حدود 30 درجه). این وضعیت باید حداقل 30 دقیقه پس از اتمام غذا حفظ شود.

پاها باید روی زمین یا روی جای پا قرار بگیرند. از نشستن روی تخت یا مبل‌های نرم خودداری کنید. اگر از صندلی چرخدار استفاده می‌کنید، حتماً ترمز آن را قفل کنید.

4. اندازه مناسب لقمه‌ها

لقمه‌ها باید کوچک و به اندازه یک قاشق چای‌خوری باشند. غذا را خوب بجوید و مطمئن شوید قبل از گرفتن لقمه بعدی، دهان کاملاً خالی شده است. برای مایعات، از قاشق یا نی مخصوص استفاده کنید و هر بار فقط یک جرعه کوچک بنوشید.

بین هر لقمه حداقل 30 ثانیه فاصله بگذارید. عجله نکنید و به بیمار فرصت کافی برای جویدن و بلع بدهید. اگر احساس خستگی کرد، استراحت کوتاهی بدهید.

5. غذاهای مناسب و نامناسب

از غذاهایی با بافت توصیه شده توسط گفتاردرمانگر استفاده کنید. معمولاً غذاهای نرم و یکدست مناسب‌تر هستند. از غذاهای خشک، سفت، چسبنده یا دارای بافت‌های مختلط (مثل سوپ با تکه‌های بزرگ) خودداری کنید.

غذاهای خطرناک مانند آجیل، ذرت بو داده، کشمش و غذاهای رشته‌ای را حذف کنید. مایعات را طبق دستور گفتاردرمانگر غلیظ کنید. دمای غذا باید مناسب باشد – نه خیلی داغ و نه خیلی سرد.

علائم خطر در مشکل بلع

مشکلات بلع می‌تواند بسیار جدی باشد و نیاز به توجه فوری دارد. گفتار درمانی برای بلع یکی از مهم‌ترین درمان‌های این مشکل است، اما گاهی قبل از شروع گفتار درمانی برای بلع، نیاز به مداخلات پزشکی فوری وجود دارد. تشخیص به موقع علائم خطر و مراجعه سریع به پزشک می‌تواند از عوارض جدی جلوگیری کند. گفتار درمانی برای بلع معمولاً پس از تأیید پزشک و ارزیابی‌های اولیه آغاز می‌شود.

1. چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر متوجه شدید که فرد مبتلا به مشکل بلع، مکرراً دچار سرفه یا خفگی حین غذا خوردن می‌شود، باید به پزشک مراجعه کنید. همچنین اگر صدای خس خس یا صدای مرطوب بعد از غذا خوردن وجود دارد، یا فرد احساس می‌کند غذا در گلویش گیر کرده است، این علائم نیاز به بررسی پزشکی دارد.

کاهش وزن ناخواسته، طولانی شدن زمان صرف غذا (بیش از 45 دقیقه)، اجتناب از غذا خوردن، و تغییر در صدا بعد از غذا خوردن نیز از علائمی هستند که باید جدی گرفته شوند. در این موارد، پزشک می‌تواند ارزیابی‌های لازم را انجام داده و در صورت نیاز، شما را به متخصص گفتار درمانی ارجاع دهد.

2. موارد اورژانسی

اگر فرد دچار خفگی شدید شده و نمی‌تواند نفس بکشد، یا لب‌ها و صورتش کبود شده است، این یک وضعیت اورژانسی است و باید فوراً با اورژانس 115 تماس بگیرید. همچنین اگر غذا یا مایعات به طور مکرر وارد ریه می‌شود (که با سرفه‌های شدید و احساس خفگی همراه است)، این نیز یک وضعیت اورژانسی محسوب می‌شود.

تب بالا همراه با سرفه‌های مکرر، درد شدید در قفسه سینه یا گلو، و ناتوانی کامل در بلع آب و بزاق نیز از موارد اورژانسی هستند که نیاز به مراجعه فوری به اورژانس دارند. در این موارد، منتظر وقت مطب نمانید و سریعاً به نزدیک‌ترین مرکز درمانی مراجعه کنید. تأخیر در درمان می‌تواند منجر به عوارض جدی مانند پنومونی (عفونت ریه) یا خفگی شود.

سوالات متدوال شما

سوال 1: آیا گفتاردرمانی می‌تواند مشکل بلع را کاملاً درمان کند؟

پاسخ: میزان بهبودی به علت مشکل بلع و شدت آن بستگی دارد. در بسیاری از موارد، گفتاردرمانی می‌تواند به بهبود قابل توجه عملکرد بلع کمک کند. هدف ما رسیدن به بلع ایمن و راحت است، حتی اگر به بهبودی 100 درصدی نرسیم. مثل یک ورزشکار که با تمرین مداوم قوی‌تر می‌شود، عضلات بلع هم با تمرین‌های مناسب قوی‌تر می‌شوند.

سوال 2: چند جلسه گفتاردرمانی لازم است تا نتیجه بگیرم؟

پاسخ: معمولاً یک دوره درمانی بین 8 تا 12 جلسه طول می‌کشد. البته این زمان برای هر فرد متفاوت است. برخی بیماران در 4-5 جلسه پیشرفت خوبی می‌کنند و برخی به جلسات بیشتری نیاز دارند. مهم این است که تمرین‌ها را در خانه هم انجام دهید تا زودتر نتیجه بگیرید.

سوال 3: آیا باید همه غذاها را پوره کنیم؟ تا کی این وضعیت ادامه دارد؟

پاسخ: نه، لزوماً همه غذاها نباید پوره شوند. ما در گفتاردرمانی، بافت غذا را بر اساس توانایی بلع شما تنظیم می‌کنیم. ممکن است در ابتدا نیاز به پوره باشد، اما به تدریج و با پیشرفت در درمان، می‌توانیم به سمت غذاهای نرم و سپس معمولی حرکت کنیم. این یک فرآیند مرحله به مرحله است.

سوال 4: آیا می‌توانم تمرین‌های بلع را در خانه انجام دهم یا حتماً باید به کلینیک بیایم؟

پاسخ: ترکیبی از هر دو بهترین نتیجه را می‌دهد. در جلسات کلینیک، تمرین‌ها را به شما آموزش می‌دهیم و پیشرفت شما را ارزیابی می‌کنیم. اما انجام منظم تمرین‌ها در خانه (روزی 3-4 بار) برای پیشرفت سریع‌تر ضروری است. مثل یادگیری هر مهارت جدیدی، تمرین مداوم کلید موفقیت است.

سوال 5: اگر حین غذا خوردن دچار سرفه شدم چه کار کنم؟

پاسخ: اگر سرفه کردید، فوراً غذا خوردن را متوقف کنید و کاملاً صاف بنشینید. چند نفس عمیق بکشید و آب دهان خود را کاملاً قورت دهید. اگر سرفه ادامه داشت یا احساس خفگی کردید، از تکنیک سرفه قوی که در جلسات آموزش داده‌ایم استفاده کنید. در موارد شدید که با سرفه بهتر نمی‌شود، حتماً با اورژانس تماس بگیرید.

نکته مهم: این پاسخ‌ها کلی هستند و هر فرد باید براساس شرایط خاص خود و با مشورت گفتاردرمانگر خود عمل کند.

منابع :
Dysphagia and Swallowing Therapy
این منبع از وب‌سایت بیمارستان دانشگاه مریلند به چالش‌های مرتبط با دیسفاژی می‌پردازد و تکنیک‌های جبرانی و درمانی که توسط آسیب‌شناسان گفتار و زبان (SLP) استفاده می‌شود را شرح می‌دهد. این صفحه شامل اطلاعاتی درباره مراحل مختلف بلع، علل دیسفاژی و نقش درمانگران تخصصی است.
لینک به منبع

Adult Dysphagia – American Speech-Language-Hearing Association (ASHA)
این منبع از ASHA که سازمانی تخصصی برای آسیب‌شناسی زبان و گفتار است، اطلاعات کاملی درباره دیسفاژی در بزرگسالان ارائه می‌دهد. این اطلاعات شامل نقش اساسی گفتاردرمانگران در تشخیص و مدیریت مشکلات بلع، روش‌های درمانی، و همکاری با تیم‌های بین‌رشته‌ای است.
لینک به منبع

Rehabilitation Institute of Chicago – Swallowing Disorders
این مرکز که اکنون بخشی از Shirley Ryan AbilityLab است، اطلاعات جامعی درباره دیسفاژی و روش‌های درمانی برای بهبود توانایی بلع ارائه می‌دهد. رویکردهای درمانی آن‌ها شامل استفاده از تکنیک‌های پیشرفته گفتاردرمانی است.

National Institute on Deafness and Other Communication Disorders (NIDCD) – Dysphagia
وب‌سایت NIDCD بخشی از مؤسسه ملی سلامت (NIH) آمریکا است و اطلاعات علمی معتبری درباره دیسفاژی، علائم، علل، تشخیص و درمان آن را ارائه می‌دهد.
لینک: NIDCD سایت دولتی

Mayo Clinic – Swallowing Therapy
کلینیک Mayo که یکی از معتبرترین مراکز پزشکی دنیا است، مباحث مرتبط با بلع و چالش‌های آن را پوشش داده است. در این منبع دیدگاه‌های تخصصی در مورد ارزیابی دیسفاژی و درمان ارائه می‌شود.
لینک: Mayo Clinic Dysphagia