عوارض دیسفاژی ( عوارض مشکل در بلع )

به عنوان یک گفتاردرمانگر با بیش از ۱۵ سال تجربه، می‌خواهم درباره عوارض دیسفاژی یا همان اختلال بلع که مشکلی جدی در سلامت افراد محسوب می‌شود، صحبت کنم.

دیسفاژی یا اختلال بلع می‌تواند پیامدهای جدی برای سلامتی به همراه داشته باشد. مهمترین عوارض آن شامل سوء تغذیه، کم‌آبی بدن، و خطر آسپیراسیون (ورود مواد غذایی به مجرای تنفسی) است که می‌تواند منجر به عفونت‌های ریوی شود. همچنین کاهش وزن ناخواسته و ضعف عمومی بدن نیز از پیامدهای شایع این اختلال هستند.

برای کاهش این عوارض، اقدامات مهمی باید انجام شود. تغییر بافت غذا و مایعات (مثل غلیظ کردن مایعات)، اصلاح وضعیت سر و گردن هنگام غذا خوردن، و انجام تمرینات تقویت عضلات دهان و حلق از جمله مهمترین اقدامات هستند. همچنین رعایت بهداشت دهان و پیگیری منظم با گفتاردرمانگر بسیار ضروری است.

درمان دیسفاژی معمولاً چند وجهی است و به همکاری تیمی از متخصصان نیاز دارد. گفتاردرمانگر با ارزیابی دقیق نوع و شدت اختلال بلع، برنامه درمانی مناسب را طراحی می‌کند. این برنامه می‌تواند شامل تمرینات عضلانی خاص، تکنیک‌های بلع ایمن، و در صورت نیاز استفاده از روش‌های جایگزین تغذیه باشد.

نکته مهم این است که تشخیص و درمان زودهنگام دیسفاژی می‌تواند از بروز عوارض جدی پیشگیری کند. امروزه با پیشرفت علم توانبخشی و روش‌های درمانی نوین، می‌توان به بهبود قابل توجه عملکرد بلع در بسیاری از بیماران امیدوار بود. مشارکت فعال بیمار و خانواده در روند درمان، و پیروی از توصیه‌های تیم درمانی، کلید موفقیت در مدیریت این اختلال است.

تجربه‌ای واقعی از درمان موفق دیسفاژی: روایت امید و بهبودی

فهرست عوارض دیسفاژی

آسپراسیون  :

شرایطی است که غذاها یا مایعات یا ترشحات دهانی  -حلقی وارد مجرای تنفسی در زیر تارهای صوتی می شوند .این حالت برای اکثر مردم اتفاق می افتد(البته بدون وجود آسیب های عضلانی یا عصبی دربلع)  .افراد سالم این توانایی را دارند تا  ورود غذا یا مایع رابه مسیر تنفسی شان حس کنند و سرفه کنند.هنگامی که آسیب های مختلفی منجر به  کم آب شدن ، خطر عفونت ریه ، آسپراسیون مکررا رخ میدهد و به تبع آن ، ی می شوند ِ دیسفاژ بدن و سو تغذیه افزایش می یابد و لذت تغذیه کم می شود.بنابراین کیفیت زندگی تقلیل می یابد.

عفونت ریه (پنومونی)  :

هنگامیکه که عفونت ریوی در نتیجه ی آسپراسیون های حاد غذا،مایعات یا ترشحات دهانی ایجاد می شود ،عفونت ریه (پنومونی)افزایش می یابد.این حالت نیازمند مراقبت های جدی پزشکی می باشد.

کم آب شدن بدن :

حالتی است که هنگامیکه آب کافی دربافت ها برای ادامه فعالیت بافت ها حضورندارد .برای مراجعین با مشکل عصب شناختی که در معرض خطر آسپرلسیون هستند،هنگامیکه تغذیه مایعات انجام می دهند لازم است کنترل شود .کم آب شدن اصلی ترین عارضه ناشی از دیسفاژی است .

برای آشنایی با درمان مشکلات بلع، این مقاله مفید را بخوانید:
گفتار درمانی برای بلع (تمرینات تخصصی رفع مشکلات بلع و جویدن)

سوء تغذیه :

درنتیجه ناتوانی در قورت دادن ایمن غذاها، بی میلی به غذا، یاترس از خوردن یا نوشیدن به دنبال مشکلات بلع ایجاد می شود.هنگامیکه یک فرد نتواند غذا یا مایعات را به طور امن قورت دهد(ببلعد)،توانایی اش برای حفظ سلامت کاهش می یابد . ریکاوری مهارت های از دست رفته که منجر به سوء تغذیه می شوند،می تواند برای فرد در بهبود یافتن کیفیت زندگی اش کمک کننده باشند.

کاهش وزن :

تمایل به کاهش وزن درجامعه ما وجود دارد.کاهش وزن زیاد،مخصوصا بدون دلیل نیازمند توجه است.کاهش وزن ، با کاهش وزن عضلات همراه می شود که ممکن است ضعف ایجاد کند ودرنهایت منجر به تغییرات در فعالیت های روزانه ی افراد شود .هنگامیکه کاهش وزن بدون برنامه ریزی اتفاق بیفتد، به این کاهش وزن باید مظنون شد.

تاثیر منفی اختلالات بلع بر کیفیت زندگی :

سلامت عمومی :

دیسفاژی ممکن است باعث تقلیل در سلامت عمومی شود.این شیب تقلیل ممکن است آرام یا سریع باشد،اما همیشگی نیست و با بیماری های دیگر همراه شده است.برای افرادی که دچار بیماری های سیستماتیک هستند،از قبیل پارکینسون،بیماری دیابت،یا افراد دارای فشارخون بالا،اختلالاتی نظیر رفلاکس معده ریوی ،سندرم هایی charcot ازقبیل -یا بیماری های خود ایمنی ، مشکلات دیسفاژی به صورت marie-tooth پیوسته افزایش پیدا می کند.

خوردن،یک فعالیت لذت بخش اجتماعی است.

وقتی یک Pshychological well-being مریض یا بیماردیسفاژی خودرا نمایان می کند،عملکردهای اجتماعی طبیعی در خوردن محدود می شود . ی زیاد در فعالیت های اجتماعی که ماده های ِ یک فرد با مشکل دیسفاژ غذایی برای خوردن هست،مشاهده نمی شود(در این فعالیت ها شرکت نمی کند).

: ضررهای مالی می تواند زمانیکه فرد نیاز به غذاهای خاص، Financial well-being مکمل های غذایی ، درمان ، ابزار های خاص برای تدارک خوردن، وموارد دیگر که در بلع کمک کننده هستند را دارد، مشخص شود  .بخشی یاهمه این هزینه ها ممکن است توسط بیمه پرداخت شود،ولی به هرحال، هزینه های تمام موارد مرتبط با دیسفاژی باید قابل توجه باشد.

کجا مراجعه کنم؟

برای ارزیابی و درمان اختلالات بلع ، می بایست به آسیب شناس گفتار و زبان ( گفتار درمانگر ) مراجعه کنید. ما در اینجا متخصص گفتاردرمانی کودکان و بزرگسالان را جمع آوری کرده ایم که  می توانید براساس نیاز خود آدرس و شماره تلفن گفتار درمانگر مورد نظر خود را جستجو کنید.

به دنبال متخصص گفتاردرمانی بزرگسالان هستید؟ این راهنما را ببینید:
متخصص گفتار درمانی بزرگسالان تهران (معرفی برترین متخصصان به همراه آدرس و شماره تماس)

برخی از منابع مفید :
https://dysphagiamanagement.com/patientscaregivers/complications-of-dysphagia/