فعالیتهایی برای تشویق حرف زدن نوزادان

بعنوان گفتاردرمانگر کلینیک باران ، در این مقاله می‌خواهم روش‌های علمی و کاربردی برای تقویت مهارت‌های گفتاری نوزاد شما را به صورت دقیق توضیح دهم.

۱. تمرین‌های اولیه حرف زدن نوزاد

تولید صداهای ساده مانند “ما”، “دا” و “با” اولین گام‌های نوزاد در مسیر یادگیری زبان است. این صداها پایه و اساس گفتار را تشکیل می‌دهند و به تدریج به کلمات معنادار تبدیل می‌شوند. والدین باید با صبر و حوصله این صداها را تشویق کرده و تکرار کنند.

برای تقویت این مهارت، می‌توانید در طول روز به صورت بازی‌وار این صداها را تکرار کنید. مثلاً هنگام تعویض پوشک یا حمام کردن، صدای “با-با” را تکرار کنید و منتظر پاسخ نوزاد بمانید. حتی اگر نوزاد فقط صدایی نامفهوم تولید کند، آن را تقلید کنید تا متوجه شود صدایش شنیده شده است.

۲. برقراری ارتباط چشمی موثر

ارتباط چشمی یکی از مهم‌ترین عناصر در رشد گفتار و زبان نوزادان است. این ارتباط به نوزاد کمک می‌کند تا حالات چهره، حرکات لب و زبان شما را مشاهده کند و آنها را بیاموزد. تماس چشمی همچنین به نوزاد احساس امنیت و اعتماد می‌دهد.

برای تقویت این مهارت، سعی کنید در سطح چشمان نوزاد قرار بگیرید و هنگام صحبت کردن، لبخند بزنید و از لحن آهنگین استفاده کنید. می‌توانید بازی‌های ساده‌ای مثل “دالی موشه” را انجام دهید که در آن با پنهان و آشکار کردن صورت‌تان، توجه نوزاد را جلب می‌کنید.

۳. تقلید متقابل برای تقویت حرف زدن نوزاد

تقلید متقابل یک روش طبیعی و موثر برای آموزش مهارت‌های ارتباطی است. وقتی شما حرکات و صداهای نوزاد را تقلید می‌کنید، به او می‌آموزید که ارتباط دوطرفه است و او نیز می‌تواند با تقلید کردن شما، مهارت‌های جدید را بیاموزد.

برای تمرین تقلید متقابل، می‌توانید از حرکات ساده شروع کنید. مثلاً وقتی نوزاد لبخند می‌زند، شما هم لبخند بزنید، یا وقتی صدایی تولید می‌کند، آن را تکرار کنید. به تدریج می‌توانید حرکات پیچیده‌تر مثل دست تکان دادن یا بوس فرستادن را آموزش دهید.

برای پیدا کردن بهترین مرکز گفتاردرمانی در تهران، اینجا کلیک کنید:
بهترین مرکز گفتار درمانی کودکان در تهران (لیست کامل مراکز معتبر به تفکیک منطقه)
مراکز گفتاردرمانی ( مراکز گفتار درمانی تمامی شهرها )

۴. گفتگوی روزمره

گفتگوی مداوم با نوزاد در طول روز، یکی از موثرترین روش‌های تقویت مهارت‌های زبانی است. این کار به نوزاد کمک می‌کند تا با الگوهای گفتاری، لحن و ریتم زبان آشنا شود و واژگان جدید را در بافت طبیعی یاد بگیرد.

در هر فعالیت روزمره، مانند غذا خوردن، لباس پوشیدن یا حمام کردن، می‌توانید با نوزاد صحبت کنید. برای مثال، هنگام تعویض لباس می‌توانید بگویید: “الان می‌خوایم لباس عوض کنیم، اول پیراهن رو در میاریم، حالا این پیراهن قشنگ صورتی رو می‌پوشیم.”

۵. آموزش مفاهیم پایه

آموزش مفاهیم پایه مانند رنگ‌ها و اعداد، زمینه‌ساز درک بهتر دنیای اطراف و گسترش دایره واژگان نوزاد است. این مفاهیم را می‌توان از سنین پایین به صورت بازی و سرگرمی آموزش داد.

برای آموزش این مفاهیم، از اشیاء روزمره استفاده کنید. مثلاً هنگام چیدن میوه‌ها می‌توانید بگویید: “ببین، این سیب قرمزه، این موز زرده” یا موقع جمع کردن اسباب‌بازی‌ها، آنها را بشمارید: “یک خرس، دو توپ، سه ماشین.”

۶. استفاده از صداها و ژست‌ها

استفاده از صداها و ژست‌ها به نوزاد کمک می‌کند تا ارتباط بین صدا، حرکت و معنا را درک کند. این روش به ویژه برای نوزادانی که هنوز قادر به صحبت کردن نیستند، بسیار مفید است.

می‌توانید با استفاده از کتاب‌های حیوانات یا اسباب‌بازی‌ها، صداهای مختلف را آموزش دهید. همچنین از ژست‌های ساده مانند “بای بای” یا اشاره به اشیاء همراه با نام بردن آنها استفاده کنید.

۷. تقویت واژگان از طریق کتابخوانی

کتابخوانی یکی از بهترین روش‌ها برای تقویت مهارت‌های زبانی و افزایش دایره واژگان نوزاد است. کتاب‌خوانی منظم باعث تقویت تمرکز، درک مطلب و مهارت‌های شنیداری می‌شود.

برای موفقیت در کتابخوانی، کتاب‌هایی با تصاویر بزرگ و رنگی انتخاب کنید. لازم نیست حتماً متن کتاب را بخوانید، می‌توانید تصاویر را توصیف کنید و درباره آنها با نوزاد صحبت کنید. از نوزاد سوال بپرسید و او را تشویق کنید تا به تصاویر اشاره کند یا صداهای مرتبط را تقلید کند.

نکات پایانی:

• به یاد داشته باشید که هر نوزاد سرعت رشد متفاوتی دارد.
• تمام این فعالیت‌ها باید در فضایی شاد و بدون استرس انجام شود.
• ثبات و تکرار منظم این فعالیت‌ها کلید موفقیت است.
• در صورت مشاهده تأخیر قابل توجه در رشد گفتاری، حتماً با متخصص مشورت کنید.

چه نوزادانی قبل از یکسالگی نیاز به گفتاردرمانی دارند؟

نوزادانی که در مهارت‌های پیش‌نیازِ گفتار مشکل دارند، نیازمند مراجعه زودهنگام به گفتاردرمانگر هستند. این مهارت‌ها شامل عدم برقراری تماس چشمی تا ۳ ماهگی، نداشتن لبخند اجتماعی تا ۲ ماهگی، عدم تولید صداهای خودبه‌خودی (مثل آه و او) تا ۴ ماهگی، و عدم تقلید صداها تا ۹ ماهگی می‌شود. همچنین اگر نوزاد در مکیدن، بلع یا جویدن مشکل دارد، یا به صداهای بلند واکنش نشان نمی‌دهد، باید حتماً به متخصص مراجعه کرد.

نوزادانی که دارای مشکلات ساختاری دهان مانند شکاف کام، چسبندگی زبان یا ضعف عضلات دهان و صورت هستند نیز باید قبل از یکسالگی به گفتاردرمانگر مراجعه کنند. همچنین نوزادان نارس، نوزادان با سابقه مشکلات تنفسی یا تغذیه‌ای، نوزادان مبتلا به سندرم‌های ژنتیکی مانند سندرم داون، و نوزادانی که علائم اولیه اختلالات طیف اوتیسم را نشان می‌دهند، نیازمند مداخله زودهنگام گفتاردرمانی هستند تا از بروز مشکلات جدی‌تر در آینده پیشگیری شود.

علائم هشداردهنده که نیاز به مراجعه فوری دارند:

1. عدم واکنش به صداهای بلند
2. نداشتن لبخند اجتماعی تا ۲ ماهگی
3. عدم برقراری تماس چشمی تا ۳ ماهگی
4. نبود صداسازی خودبه‌خودی تا ۴ ماهگی
5. مشکلات تغذیه‌ای و بلع
6. شکاف کام یا لب
7. چسبندگی زبان
8. علائم اولیه اوتیسم
9. سندرم‌های ژنتیکی
10. سابقه نارسی یا مشکلات تنفسی

توصیه به والدین:

در صورت مشاهده هر یک از این علائم، بدون نگرانی از قضاوت دیگران و با هدف پیشگیری از مشکلات آتی، به متخصص گفتاردرمانی مراجعه کنید. تشخیص و مداخله زودهنگام می‌تواند تأثیر بسزایی در بهبود مهارت‌های ارتباطی کودک داشته باشد.

معجزه گفتار درمانی:

در نوشته گفتار درمانی چیست ؟  درباره رشته گفتار درمانی صحبت کردیم . گفتار درمانی می توانند بصورت مستقیم و یا غیر مستقیم دنبال شود. تنها متخصص برای درمان اختلالات گفتار و زبان و دیر حرف زدن گفتار درمانگر می باشد. در برگه متخصص گفتاردرمانی کودکان و بزرگسالان  ما لیستی از بهترین مطب های گفتار درمانی جمع آوری کردیم که می توانید براساس شهر و تخصص مورد نظر خود مطب گفتار درمانی را به همراه آدرس و شماره تلفن پیدا کنید. ( متخصص گفتاردرمانی کودکان و بزرگسالان) .

در برگه گفتار درمانی  نیز می توانید مطالب مفید گفتار درمانی را بصورت طبقه بندی شده مشاهده کنید.(مطالب طبقه بندی شده گفتار درمانی )