مقصود از درمان عقب ماندگی ذهنی کودکان، بهبود کیفیت زندگی و افزایش توانایی‌های کودک برای زندگی مستقل‌تر است. هدف اصلی، درمان کامل نیست (زیرا این شرایط معمولاً دائمی است)، بلکه کمک به کودک برای رسیدن به حداکثر پتانسیل خود می‌باشد.
چقدر درمان عقب ماندگی شدنی است ؟
امیدواری به درمان کودکان با ناتوانی ذهنی بسیار واقعی و مبتنی بر شواهد است. بسیاری از کودکان با دریافت مداخلات زودهنگام و مناسب، پیشرفت‌های قابل توجهی را نشان می‌دهند. برای مثال، کودکی که در ابتدا قادر به برقراری ارتباط کلامی نبود، با کمک گفتاردرمانی منظم می‌تواند به بیان نیازهای اساسی خود و حتی جمله‌سازی برسد. همچنین کودکی که مشکلات حرکتی داشته، با فیزیوتراپی مستمر می‌تواند به مهارت‌های حرکتی مانند راه رفتن مستقل دست یابد که در ابتدا دور از دسترس به نظر می‌رسید.
البته میزان پیشرفت به عوامل متعددی مانند شدت ناتوانی، سن شروع مداخله، استمرار درمان و حمایت خانواده بستگی دارد. هدف واقع‌بینانه، نه “درمان کامل” بلکه دستیابی به بهترین کیفیت زندگی ممکن برای کودک است. تحقیقات نشان می‌دهد کودکانی که از برنامه‌های جامع توانبخشی بهره می‌برند، در مقایسه با کودکانی که این خدمات را دریافت نمی‌کنند، استقلال بیشتر، مهارت‌های اجتماعی بهتر و توانایی‌های شناختی پیشرفته‌تری را نشان می‌دهند.
داستان امیر، پسر ۶ ساله با ناتوانی ذهنی متوسط، نمونه‌ای است از تفاوت مسیر زندگی با و بدون درمان. اگر امیر مداخلات درمانی مناسب را دریافت نمی‌کرد، احتمالاً در ۱۲ سالگی هنوز قادر به برقراری ارتباط مؤثر نبود، نمی‌توانست نیازهای اساسی خود را بیان کند و از نظر جسمی نیز با مشکلات فراوانی روبرو می‌شد. انزوای اجتماعی، وابستگی کامل به مراقب، و ناتوانی در انجام ساده‌ترین کارهای شخصی، زندگی او و خانواده‌اش را تحت تأثیر قرار می‌داد.
اما با دریافت خدمات توانبخشی منظم از سن ۲ سالگی، امیر در ۱۲ سالگی به سطحی از استقلال رسیده که می‌تواند با جملات ساده صحبت کند، به مدرسه ویژه برود، دوستانی داشته باشد و بسیاری از کارهای شخصی خود مانند لباس پوشیدن و غذا خوردن را مستقلاً انجام دهد. تفاوت این دو مسیر زندگی نشان‌دهنده اهمیت حیاتی مداخلات درمانی زودهنگام و مستمر است.
راهکارهای درمان عقب ماندگی چه هستند؟:
۱. مداخله زودهنگام:
- فایده: هرچه زودتر درمان شروع شود، تأثیر آن بیشتر خواهد بود.
- تأثیر: تقویت مهارت‌های اولیه و پایه‌ای مانند نشستن، راه رفتن و ارتباط برقرار کردن.
نوشته پیشنهادی :طول عمر افراد عقب مانده ذهنی چند سال است ؟
۲. کاردرمانی:
- فایده: بهبود مهارت‌های حرکتی ظریف و هماهنگی چشم و دست.
- تأثیر: افزایش توانایی انجام فعالیت‌های روزمره مانند لباس پوشیدن، غذا خوردن و نوشتن.
۳. فیزیوتراپی:
- فایده: تقویت عضلات، بهبود تعادل و هماهنگی حرکتی.
- تأثیر: کمک به راه رفتن، دویدن و حرکات درشت بدن.
۴. گفتاردرمانی:
- فایده: کمک به رشد مهارت‌های زبانی و ارتباطی.
- تأثیر: بهبود توانایی بیان نیازها، احساسات و برقراری ارتباط با دیگران.
در زمینه درمان عقب ماندگی ذهنی کودکان، ادامه مداوم و منظم درمان‌ها بسیار مهم است.
۵. آموزش ویژه:
- فایده: آموزش متناسب با توانایی‌های کودک.
- تأثیر: یادگیری مهارت‌های تحصیلی اساسی و افزایش اعتماد به نفس.
۶. رفتاردرمانی:
- فایده: کاهش رفتارهای چالش‌برانگیز و افزایش رفتارهای مثبت.
- تأثیر: بهبود سازگاری اجتماعی و کاهش مشکلات رفتاری.
۷. داروها (در موارد خاص):
- فایده: کنترل علائم همراه مانند بیش‌فعالی، تشنج یا اختلالات خلقی.
- تأثیر: بهبود تمرکز و آرامش که به یادگیری بهتر کمک می‌کند.
۸. موسیقی‌درمانی و هنردرمانی:
- فایده: تقویت خلاقیت و بیان احساسات.
- تأثیر: افزایش اعتماد به نفس و مهارت‌های اجتماعی.
۹. آب‌درمانی:
- فایده: تقویت عضلات در محیطی با فشار کمتر.
- تأثیر: بهبود حرکت و کاهش درد مفاصل.
۱۰. حمایت خانوادگی و آموزش والدین:
– فایده: آموزش به والدین برای کمک به کودک در خانه.
– تأثیر: تداوم درمان در محیط خانه و تقویت پیشرفت‌ها.
۱۱. ورزش و فعالیت بدنی:
– فایده: تقویت عضلات و بهبود سلامت عمومی.
– تأثیر: افزایش اعتماد به نفس و مهارت‌های اجتماعی.
۱۲. آموزش مهارت‌های زندگی:
– فایده: یادگیری مهارت‌های عملی روزمره.
– تأثیر: افزایش استقلال و آمادگی برای آینده.
مادران عزیز، به یاد داشته باشید که هر کودک منحصر به فرد است و برنامه درمانی باید متناسب با نیازهای خاص او طراحی شود. همکاری نزدیک با تیم درمانی، پیگیری منظم و صبر و حوصله، کلید موفقیت در این مسیر است. با مراقبت و حمایت شما، کودکتان می‌تواند پیشرفت‌های چشمگیری داشته باشد.
فهرست عناوین این نوشته
درمان عقب ماندگی ذهنی
برای درمان این اختلال، در اولین قدم باید شدت معلولیت، وضع و نوع توانایی های کودک تشخیص داده شود. انواع عقب ماندگی ذهنی را بر اساس میزان آن و از خفیف تا شدید، تقسیم بندی می کنند. با توجه به این که این اختلال از نوع خفیف یا شدید باشد، روش و نحوه درمان آن هم متفاوت خواهد بود. به عنوان مثال در عقب ماندگی خفیف، کودکان «تربیت پذیر» مسئله توانبخشی به نحوی انجام می شود که آن ها بتوانند نیازهای اولیه خود را رفع نمایند. درمان های توانبخشی شامل رفتار درمانی، کاردرمانی، مشاوره، گفتار درمانی و… می باشد.
به طور کلی آموزش و اصلاح رفتار باعث افزایش مهارت های کودک عقب مانده ذهنی خواهد شد. در بسیاری از امور می توان از عوارض و شدت عقب ماندگی، معلولیت ها و مزمن شدن بیماری ها جلوگیری کرد. با بازتوانی و توان بخشی به بیمار توانایی داده می شود تا از یک زندگی سازگارانه و عادی برخوردار شود و یک حرفه و کاری را یاد بگیرد.
نقش خانواده در درمان فرد عقب مانده ذهنی
بعد از تشخیص عقب ماندگی ذهنی در جنین ؛ احتمالا تا حدودی برای خانواده کودک نگران کننده است. اما هرچه خانواده ها با این مسئله سریعتر کنار بیایند می توانند در بهبود کیفیت فرزند خود موثرتر باشند. هر چه رابطه کودک عقب مانده و اعضای خانواده صمیمانه تر باشد، احتمال با ثبات بودن، قابل کنترل و آرام تر بودن کودک بیشتر خواهد بود. در نتیجه کسانی هم که با کودک زندگی می کنند، رضایت و ثبات بیشتری خواهند داشت. در بیشتر موارد ناسازگاری افراد عقب مانده، بازخورد رفتار بد والدین، اطرافیان و افراد جامعه است. به هر حال باید به نوعی با این مسئله کنار بیایند و اجازه ندهند تا این مشکل خللی در زندگی اجتماعی شان به وجود بیاورد.
بنابراین میتوان گفت حمایت های خانواده از کودک در این زمینه حیاتی است. درمان در جهت آموزش به خانواده در مورد چگونگی پذیرفتن و تطبیق دادن خود با خواسته های کودک و فعالیت های زمان بر لازم برای مراقبت چنین کودکانی سودمند خواهد بود.
عقیده محققان این حوزه بر این است که کودکان عقب مانده ذهنی در کنار خانواده خود زندگی کنند تا به کمک آن ها مهارت های اجتماعی را کسب نمایند.
گزینه های درمانی برای عقب ماندگی ذهنی
در رابطه با درمان عقب ماندگی ذهنی باید گفت که درمان دارویی خاصی برای این اختلال وجود ندارد. اما این موضوع نباید ما را از توانمند سازی آن ها و سایر روش های درمانی غافل سازد.
به طور کلی خدمات درمانی برای افراد عقب مانده ذهنی را می توان در سه محور تقسیم کرد:
- محور اول علت عقب ماندگی ذهنی یا عواملی که سبب تشدید آن می شود را هدف می گیرد. مثلاً در یک فرد مبتلا به فنیل کتنوری، می توان با تنظیم رژیم غذایی مناسب، پروتئین فنیل آلانین را که باعث عقب ماندگی ذهنی می شود را کاهش داد.
- محور دوم سایر اختلالات مختلفی را که با عقب ماندگی ذهنی همراه می شود را هدف می گیرد. سپس از این طریق به افزایش عمل کرد فرد می پردازد. در افراد عقب مانده ذهنی اختلالات دیگری هم وجود دارد که باید درمان و مدیریت شوند.
- محور سوم به مداخله زود هنگام روی جنبه های ذهنی، تحصیلات ویژه، آموزش مهارت های مختلف، توانمند سازی و حمایت اجتماعی این افراد می پردازد. هم چنین از این طریق می کوشد تا کیفیت زندگی آن ها را افزایش دهد.
درمان عقب ماندگی ذهنی توسط یک تیم توانبخشی و آموزش کودکان می باشد که عبارتند از:
- کاردرمان
- گفتاردرمان
- روانشناس
- مربی های کودکان استثنایی
- روانپزشکی و مغز و اعصاب
- پزشک های متخصص اطفال
بسته به این که کودک مشکلات خاصی هم داشته باشد، ممکن است به فیزیوتراپیست، مددکار اجتماعی، بینایی سنج و دیگر متخصصین، ارجاع داده شود.
شما می توانید در سامانه جستجوی مراکز، به راحتی مراکز توانبخشی شهر و محل خود را پیدا کنید.
جمع بندی
در این نوشته درمان عقب ماندگی ذهنی را شرح دادیم. همان طور که اشاره شد؛ درمان خاصی برای این اختلال مطرح نیست. هم چنین درمان دارویی جزء در مواردی وجود ندارد. اما با این وجود با استفاده از روش های درمان توانبخشی، می توان توانایی افراد عقب مانده ذهنی را به حداکثر رساند.
شما مخاطبین عزیز در صورتی که سوال و انتقادی نسبت به این مطلب دارید، در قسمت نظرات مطرح نمایید. ما سعی می کنیم در سریع ترین زمان ممکن پاسخ سوالات شما را بدهیم.
برخی منابع
Drug to Treat a Type of Mental Retardation Shows Promise
https://emedicine.medscape.com/article/1180709-treatment?form=fpf
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/25015-intellectual-disability-id
سلام مادری هستم دارای دختر ۲۰ساله که کم نوان ذهنی خفیف هستن ویک چشم نابینا ویک گوش ناشنوا آیا میتونه با فرد سالم ازدواج کنه
من سن 32سال هستم می‌خوام ببینم ایکیو من چند هستش بعد از این زندگینامه که داشتم به شماره زنگ بزنید 09338960وادامه را حدس بزنید