تربیت شنوایی کودکان کم شنوا یا آموزش شنیداری ، مانند ساختن یک پل ارتباطی بین دنیای صداها و مغز کودک است. تصور کنید کودک شما در اتاقی نشسته که پنجره‌های آن نیمه‌باز است – صداها می‌توانند وارد شوند، اما واضح و کامل نیستند. تربیت شنوایی مثل باز کردن کامل این پنجره‌هاست تا کودک بتواند صداهای محیط را بهتر بشنود و درک کند.
این فرآیند ( تربیت شنیداری کودک کم شنوا ) به کودک کمک می‌کند تا از باقیمانده شنوایی خود به بهترین شکل استفاده کند، درست مثل اینکه به او یاد می‌دهیم چطور از عینک یا ذره‌بین برای دیدن بهتر استفاده کند.
به عنوان مثال ساده‌تر، وقتی شما برای اولین بار یک زبان خارجی را می‌شنوید، همه کلمات به هم چسبیده و نامفهوم به نظر می‌رسند. اما با تمرین و آموزش، کم‌کم می‌توانید کلمات را از هم تشخیص دهید و معنی آنها را درک کنید. تربیت شنوایی هم دقیقاً همین کار را برای کودک کم‌شنوا انجام می‌دهد – به او کمک می‌کند تا صداهای مختلف را تشخیص دهد، آنها را از هم تمیز دهد و کم‌کم معنی و مفهوم هر صدا را یاد بگیرد. این مهارتها پایه و اساس یادگیری گفتار و زبان هستند.
در این نوشته به زبان ساده قصد داریم در خصوص مراحل تربیت شنیداری صحبت کنیم. بازیهایی را معرفی کنیم که شما در خانه با انجام آنها به تربیت شنیداری فرزندتان کمک می کنید.
اما قبل از آن لازم در خصوص اهمیت این مرحله بیشتر بدانیم.
چرا باید تربیت شنوایی کودکان کم شنوا را جدی بگیریم ؟
فهرست عناوین این نوشته
- چرا باید تربیت شنوایی کودکان کم شنوا را جدی بگیریم ؟
- مراحل تربیت شنیداری چه هستند ؟
- مرحله اول: آگاهی از صدا
- معرفی رقص و توقف برای تقویت آگاهی :
- مرحله دوم: تمایز صدا
- بازی شکارچی صدای طبل برای کمک با تمایز شنیداری
- مرحله سوم: تشخیص صدا
- معرفی بازی باغ وحش صداها برای تقویت مهارت تشخیص صدا
- مرحله چهارم: درک گفتار
- معرفی بازی دکتر کوچولوی مهربون برای درک شنیداری
- چقدر تربیت شنیداری کودک کم شنوا طول می کشد ؟
- آیا هنوز هم این مراحل را بصورت جداگانه تمرین می کنند؟
- بازی هایی برای تقویت مهارت هایی شنیداری کودک کم شنوا
- ۱-بازی کنسرت خانگی
- ۲- بازی ماجراجویی صداها
- ۳-بازی جاسوس تیزبین
مغز انسان در سال‌های اول زندگی، به‌ویژه تا ۳ سالگی، بیشترین انعطاف‌پذیری را برای یادگیری دارد. در این دوران طلایی، مسیرهای عصبی مربوط به شنیدن و درک صدا در مغز شکل می‌گیرند. اگر کودک کم‌شنوا در این دوره حساس، تحریکات شنیداری مناسب دریافت نکند، این مسیرها به درستی شکل نمی‌گیرند و ممکن است برخی از آنها برای همیشه از دست بروند. درست مثل یک جاده که اگر مدت طولانی از آن استفاده نشود، کم‌کم با علف‌های هرز پوشیده شده و غیرقابل استفاده می‌شود.
عدم انجام تربیت شنیداری به موقع می‌تواند مشکلات جدی در زندگی کودک ایجاد کند. مهم‌ترین آنها تأخیر یا اختلال در رشد گفتار و زبان است. کودکی که نتواند صداها را خوب بشنود و تشخیص دهد، در یادگیری صحبت کردن هم مشکل خواهد داشت. این مسئله می‌تواند منجر به مشکلات ارتباطی، انزوای اجتماعی، افت تحصیلی و حتی مشکلات عاطفی-رفتاری شود. تصور کنید در یک جمع باشید و نتوانید حرف‌های دیگران را بفهمید – این همان احساسی است که یک کودک کم‌شنوای بدون آموزش مناسب تجربه می‌کند.
بهترین سن تربیت شنوایی بلافاصله پس از تشخیص است.
بهترین زمان برای شروع تربیت شنیداری کودک کم شنوا ، بلافاصله پس از تشخیص کم‌شنوایی است. امروزه با غربالگری شنوایی نوزادان، می‌توان کم‌شنوایی را در روزهای اول تولد تشخیص داد. توصیه می‌شود تا قبل از ۶ ماهگی، تشخیص قطعی انجام شده و مداخلات توانبخشی آغاز شود. هر چه این فرآیند زودتر شروع شود، نتایج بهتری خواهد داشت. حتی اگر کودک شما در سنین بالاتر تشخیص داده شده، باز هم دیر نیست – مهم این است که همین امروز شروع کنید و با صبر و پشتکار ادامه دهید.
نوشته پیشنهادی : گفتار درمانی پس از عمل کاشت حلزون
مراحل تربیت شنیداری چه هستند ؟
تربیت شنیداری درست مثل ساختن یک خانه است – نمی‌توانیم سقف را قبل از دیوارها بسازیم! هر مرحله پایه و اساس مرحله بعدی است و رعایت ترتیب آنها بسیار مهم است.
مثلاً کودک اول باید یاد بگیرد که به وجود صدا توجه کند (مرحله آگاهی)، بعد بتواند صداهای مختلف را از هم تمایز دهد (مرحله تمایز)و.. پریدن از یک مرحله یا تغییر ترتیب آنها مثل این است که بخواهیم به کودک دویدن یاد بدهیم قبل از اینکه راه رفتن را آموخته باشد – این کار نه تنها مؤثر نیست، بلکه می‌تواند باعث سردرگمی و ناامیدی کودک شود.
مرحله اول: آگاهی از صدا
در این مرحله، هدف این است که کودک متوجه وجود یا عدم وجود صدا شود. این مرحله پایه و اساس تمام مراحل بعدی است. درست مثل اینکه به کودک یاد می‌دهیم چراغ روشن و خاموش را تشخیص دهد، باید یاد بگیرد که “صدا هست” یا “صدا نیست”.
در زندگی روزمره، صداهای زیادی اطراف ما وجود دارد: صدای در، تلفن، ماشین، صحبت کردن و موسیقی. کودک باید یاد بگیرد به این صداها توجه کند و واکنش نشان دهد. مثلاً وقتی صدای زنگ در می‌آید، متوجه این صدا بشود.
در این مرحله همین که کودک متوجه صدا شود برای ما کفایت می کند.
برای تمرین این مرحله، می‌توانید از بازیهای ساده استفاده کنید. مثلاً با طبل یا دایره بزنید و از کودک بخواهید با شنیدن صدا یک عروسک را حرکت دهد، یا با قطع صدا عروسک را متوقف کند. این بازی‌ها باید شاد و سرگرم‌کننده باشند تا کودک با اشتیاق در آنها شرکت کند.
معرفی رقص و توقف برای تقویت آگاهی :
وسایل مورد نیاز:
- یک پخش کننده موسیقی (موبایل یا ضبط صوت)
- موسیقی شاد کودکانه
- چند عروسک یا اسباب بازی (اختیاری)
مراحل اجرای بازی:
- آماده‌سازی محیط
- یک فضای باز در خانه ایجاد کنید
- اطمینان حاصل کنید که کودک سمعک یا کاشت حلزون خود را به درستی استفاده می‌کند
- محیط را از صداهای مزاحم خالی کنید
- معرفی بازی
- به کودک توضیح دهید که وقتی موسیقی پخش می‌شود باید برقصد
- وقتی موسیقی قطع می‌شود باید بی‌حرکت بایستد
- ابتدا خودتان این کار را انجام دهید تا الگوی مناسبی به کودک نشان دهید
- شروع بازی
- موسیقی را با صدای مناسب (نه خیلی بلند و نه خیلی آهسته) پخش کنید
- همراه کودک برقصید
- بعد از چند ثانیه موسیقی را قطع کنید
- بی‌حرکت بایستید و به کودک نشان دهید که باید متوقف شود
- افزایش پیچیدگی
- پس از چند بار تکرار موفق، می‌توانید عروسک‌ها را اضافه کنید
- از کودک بخواهید با شنیدن موسیقی، عروسک را هم برقصاند
- با قطع موسیقی، عروسک هم باید بی‌حرکت شود
نکات مهم:
- بازی را کوتاه و سرگرم‌کننده نگه دارید (حدود 5-10 دقیقه)
- کودک را تشویق کنید و برای موفقیت‌های کوچک او را تحسین کنید
- اگر کودک خسته شد، بازی را متوقف کنید
- این بازی را می‌توانید روزی 2-3 بار تکرار کنید
- به تدریج فاصله بین قطع و وصل موسیقی را متنوع کنید
تغییرات پیشنهادی:
- به جای موسیقی می‌توانید از طبل یا دایره استفاده کنید
- می‌توانید حرکات خاصی را برای هر بار پخش موسیقی تعیین کنید
- از کودک بخواهید با شنیدن صدا دست بزند یا پا بکوبد
نوشته پیشنهادی : کاشت حلزون چیست ؟
مرحله دوم: تمایز صدا
مرحله تمییز شنیداری با مرحله تشخیص بسیار شبیه هم هستند. اگر به خوبی متوجه تفاوت آنها نشده اید مشکلی ندارد.
در مرحله تمایز همینکه کودک بفهمد این دو صدا با هم فرق دارند کافیه است.
تمایز شنیداری یکی از مهارت‌های مهم در رشد شنوایی کودکان است. در این مرحله، کودک شما یاد می‌گیرد که صداهای مختلف را از هم تشخیص دهد. مثلاً می‌تواند بفهمد که صدای زنگ تلفن با صدای در متفاوت است، یا صدای گربه با صدای سگ فرق دارد. این مهارت مثل این است که کودک شما یاد می‌گیرد رنگ‌های مختلف را از هم تشخیص دهد، اما این بار با صداها سر و کار دارد.
برای تقویت این مهارت، می‌توانید با کودک خود بازیهای صدایی انجام دهید. مثلاً از او بخواهید با چشم‌های بسته به صداهای مختلف گوش کند و بگوید آیا صداها شبیه هم هستند یا متفاوت. می‌توانید از وسایل ساده خانه مثل قاشق و بشقاب صداهای مختلف تولید کنید، یا از صدای حیوانات مختلف استفاده کنید. این کار به تدریج باعث می‌شود گوش کودک شما حساس‌تر شده و بتواند تفاوت‌های ظریف بین صداها را تشخیص دهد.
بازی شکارچی صدای طبل برای کمک با تمایز شنیداری
هدف: تقویت تمایز شنیداری و تمرکز روی صدای هدف
وسایل مورد نیاز:
- یک طبل کوچک یا ظرف به عنوان طبل
- چند توپ کوچک
- یک سطل یا سبد
- وسایل تولید صداهای مختلف (زنگوله، سوت، قاشق و بشقاب)
گام‌های بازی:
گام اول: آشنایی با صدای هدف
- صدای طبل را چند بار تکرار کنید
- از کودک بخواهید با شنیدن صدا، توپ را در سطل بیندازد
- این کار را 5-6 بار تکرار کنید
- کودک را تشویق کنید
گام دوم: معرفی یک صدای جدید
- صدای طبل و یک صدای دیگر را به نوبت پخش کنید
- یادآوری کنید فقط با شنیدن صدای طبل باید توپ را بیندازد
- 10 بار تکرار با ترتیب تصادفی
گام سوم: افزودن صداهای بیشتر
- دو صدای جدید اضافه کنید
- صداها را با ترتیب تصادفی پخش کنید
- تاکید کنید فقط صدای طبل مهم است
گام چهارم: افزایش پیچیدگی
- سرعت پخش صداها را بیشتر کنید
- فاصله بین صداها را کمتر کنید
- از کودک بخواهید همزمان حرکت کند
نکات مهم:
- هر جلسه 15-20 دقیقه
- شروع از مراحل ساده
- تشویق مداوم
- استراحت بین مراحل
- ثبت پیشرفت کودک
معیار موفقیت:
- تشخیص درست صدای طبل در 80% موارد
- عدم واکنش به صداهای دیگر
- حفظ تمرکز در طول بازی
نوشته پیشنهادی : تاثیر کم شنوایی بر روی گفتار
مرحله سوم: تشخیص صدا
در این مرحله، کودک باید یاد بگیرد صداهای مختلف را از هم تشخیص دهد. مثل تشخیص صدای حیوانات از هم، تشخیص صدای وسایل خانه از یکدیگر، یا تشخیص صدای افراد خانواده. این مرحله شبیه این است که به کودک یاد می‌دهیم رنگ‌های مختلف را از هم تشخیص دهد.
در خانه می‌توانید از وسایل مختلف صدا تولید کنید: قاشق در لیوان، بستن در کابینت، صدای جاروبرقی، صدای آب. از کودک بخواهید به صدا گوش کند و منبع صدا را نشان دهد. این کار به او کمک می‌کند ارتباط بین صدا و منبع آن را درک کند.
برای تمرین می‌توانید از جعبه موسیقی، اسباب‌بازی‌های صدادار یا اپلیکیشن‌های آموزشی استفاده کنید. مثلاً بازی “صدای چی بود؟” را انجام دهید – صدای یک حیوان را پخش کنید و از کودک بخواهید تصویر آن حیوان را نشان دهد.
والدین عزیزان، تربیت شنیداری باید مثل یک بازی شاد و سرگرم‌کننده باشد، نه یک کلاس درس خسته‌کننده! درست مثل وقتی که با کودکتان در پارک بازی می‌کنید و او با شوق و ذوق همه چیز را یاد می‌گیرد، آموزش شنیداری هم باید همینطور باشد. سعی کنید تمرین‌ها را در قالب بازیهای جذاب و متنوع انجام دهید و از اسباب‌بازی‌های مورد علاقه کودک استفاده کنید.
هرگز کودک را مجبور به انجام تمرین نکنید و اگر خسته شد، بازی را متوقف کنید. یادتان باشد که هر کودک سرعت یادگیری خاص خودش را دارد و نباید او را با دیگران مقایسه کنید. مهم‌ترین چیز این است که این لحظات برای کودک شما خوشایند و لذت‌بخش باشد تا با اشتیاق در فعالیت‌ها شرکت کند و یادگیری به شکل طبیعی اتفاق بیفتد.
معرفی بازی باغ وحش صداها برای تقویت مهارت تشخیص صدا
وسایل مورد نیاز
- ماکت حیوانات مختلف (می‌تواند کارت، عروسک یا اسباب‌بازی باشد)
- گوشی موبایل یا تبلت برای پخش صدای حیوانات
- یک کیسه یا جعبه برای نگهداری ماکت
مراحل بازی
گام اول: آماده‌سازی
- ۳-۴ ماکت از حیوانات آشنا انتخاب کنید (مثل گربه، سگ، گاو، جوجه)
- صدای این حیوانات را روی گوشی آماده کنید.
- ماکت ها را روی میز قرار بدهید.
گام دوم: معرفی حیوانات
- هر حیوان را به کودک نشان دهید
- صدای آن را پخش کنید
- از کودک بخواهید صدا را تقلید کند
- نام حیوان و صدایش را تکرار کنید (مثلاً “گربه میو میو می‌کند”)
گام سوم: بازی تشخیص
- ماکت ها را جلوی کودک بگذارید.
- یکی از صداها را پخش کنید.
- وانمود کنید که نمی دانید صدای چی بود ، از فرزندتان پرسید کی بود؟
- اجازه دهید صدا را تقلید کند.
گام چهارم: تنوع در بازی
- کودک صدا را تقلید کند و شما حیوان را پیدا کنید.
- چشم‌های کودک را ببندید و از صدا حیوان را حدس بزند.
- با هم صدای حیوانات را تقلید کنید.
نکات مهم
- با حیوانات آشنا شروع کنید.
- به تدریج حیوانات جدید اضافه کنید.
- بازی را با شادی و هیجان انجام دهید.
- برای هر پاسخ درست تشویقش کنید.
- اگر اشتباه کرد، با مهربانی راهنمایی‌اش کنید.
نوشته پیشنهادی : ۷ علت کم شنوایی
مرحله چهارم: درک گفتار
این آخرین و پیچیده‌ترین مرحله است. کودک باید بتواند کلمات و جملات را بشنود و معنی آنها را درک کند. این مرحله شبیه این است که کودک نه تنها حروف را می‌شناسد، بلکه می‌تواند کلمات را بخواند و معنی آنها را بفهمد.
در این مرحله، تمرین‌ها باید در محیط‌های مختلف انجام شود. گاهی در اتاق ساکت و گاهی در محیط‌های شلوغ‌تر. کودک باید یاد بگیرد حتی در حضور صداهای مزاحم، بتواند گفتار را درک کند.
عزیزان، وقتی می‌خواهیم به کودکمان کمک کنیم تا بهتر صحبت کند و حرف‌های ما را بفهمد، فقط تمرین شنیداری کافی نیست. مثل یک پازل دو تکه‌ای، کودک هم باید بتواند صداها را خوب بشنود و هم معنی کلمات را بداند. مثلاً وقتی می‌گوییم “توپ”، کودک باید هم صدای این کلمه را درست بشنود و هم بداند که توپ چه شکلی است و برای چه کاری استفاده می‌شود.
برای همین، وقتی با کودکمان بازی می‌کنیم، باید هر دو مهارت را با هم تقویت کنیم. مثلاً می‌توانیم چند تا عکس مختلف جلوی کودک بگذاریم و ازش بخواهیم عکس توپ را نشان دهد. این کار به او کمک می‌کند تا هم گوش‌هایش را برای شنیدن درست تربیت کند و هم یاد بگیرد هر کلمه‌ای که می‌شنود به چه معناست.
معرفی بازی دکتر کوچولوی مهربون برای درک شنیداری
وسایل مورد نیاز:
- یک عروسک بزرگ (به عنوان بیمار)
- روپوش سفید کوچک (می‌تونه یک پیراهن سفید ساده باشه)
- چند تا چسب زخم
- گوشی پزشکی اسباب‌بازی (اختیاری)
- یک کیف کوچک به عنوان کیف پزشکی
روش بازی:
۱. آماده‌سازی
- به کودک بگید که امروز اون دکتر مهربون ماست
- روپوش سفید رو تنش کنید
- کیف پزشکی رو بهش بدید
- عروسک رو روی تخت یا مبل بخوابونید
۲. شروع بازی
- به کودک بگید: “دکتر جون، بیمار ما درد داره!”
- از کودک بپرسید: “میشه معاینه‌اش کنی؟”
- بعد شروع کنید به پرسیدن:
- “دکتر جون، سر عروسک کجاست؟”
- “گوشش درد میکنه، میتونی گوشش رو پیدا کنی؟”
- “چشمش رو معاینه کن دکتر جون”
۳. مرحله درمان
- برای هر قسمتی که کودک درست نشون میده، یک چسب زخم بهش بدید
- بذارید چسب رو روی همون قسمت بچسبونه
- با ذوق بگید: “آفرین دکتر! خوبش کردی!”
نکات جذاب‌تر کردن بازی:
- صداهای مختلف دربیارید (مثلاً: “آخ، پام درد میکنه”)
- از کودک بخواید برای عروسک آواز بخونه تا خوب بشه
- گاهی نقش پرستار رو بازی کنید و به دکتر کمک کنید
- برای هر درمان موفق یک ستاره روی روپوش سفیدش بچسبونید
پاداش پایان بازی
- یک مدال کاغذی درست کنید
- روش بنویسید “بهترین دکتر دنیا”
- با تشویق و شادی بهش بدید
این بازی رو می‌تونید هر روز ۱۵-۲۰ دقیقه انجام بدید و هر بار اندام‌های جدیدی رو اضافه کنید. یادتون باشه خیلی شاد و پرانرژی باشید تا کودک هم با اشتیاق همراهی کنه!
چقدر تربیت شنیداری کودک کم شنوا طول می کشد ؟
روند تربیت شنیداری یک مسیر تدریجی است که معمولاً به چند عامل مهم بستگی دارد:
۱. سن تشخیص مشکل شنوایی:
- هر چه کودک در سن پایین تری سمعک یا دستگاه کاشت حلزون را دریافت کند روند تربیت شنیداری او زودتر تمام می شود.
۲. شدت مشکل شنوایی:
- قطعا هر چه افت شنیداری کم تر باشد این زمان کمتر است.
۳. عوامل تأثیرگذار در طول دوره:
- همکاری و مشارکت خانواده
- منظم بودن جلسات توانبخشی
- استفاده مداوم از سمعک یا کاشت حلزون
- انگیزه و توانایی‌های فردی کودک
- کیفیت خدمات توانبخشی
نکته مهم: این زمان‌بندی تقریبی است و هر کودک مسیر منحصر به فرد خود را طی می‌کند. موفقیت در تربیت شنیداری نیازمند صبر، پشتکار و حمایت مداوم است.
نوشته پیشنهادی : گفتاردرمانی کودکان ( ۳۰ بازی و تمرین جذاب )
آیا هنوز هم این مراحل را بصورت جداگانه تمرین می کنند؟
شما می توانید این مراحل را بصورت جداگانه با کودک تمرین کنید. اما اخیر رویکرد مدرن به نحوی دیگر این مهارت ها را به کودک آموزش می دهد.
در مراکز توانبخشی مدرن، رویکرد یکپارچه و بازی‌محور جایگزین روش‌های سنتی شده است. بدین معنا که در روش جدید دیگر این مراحل را بصورت جدا جدا با کودک کار نمی کنند. بلکه این مراحل را باهم در قالب بازی با کودک تمرین می کنند.
در این روش، کودکان در محیطی پویا و شاد، از طریق فعالیت‌های گروهی، موسیقی و حرکات ریتمیک، مهارت‌های مختلف را به طور همزمان تمرین می‌کنند. این فعالیت‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که کودک در عین حال که سرگرم است، چندین مهارت شنیداری، حرکتی و ارتباطی را تقویت می‌کند.
رویکرد ترکیبی مدرن مزایای قابل توجهی نسبت به روش‌های سنتی دارد. کودکان با اشتیاق بیشتری در جلسات شرکت می‌کنند زیرا محیط آموزشی برایشان جذاب و سرگرم‌کننده است. یادگیری در این روش طبیعی‌تر اتفاق می‌افتد و کودک بدون احساس فشار یا خستگی، مهارت‌های مختلف را فرا می‌گیرد. همچنین، پیشرفت همزمان در چندین حوزه، باعث تسریع روند توانبخشی می‌شود.
بازی هایی برای تقویت مهارت هایی شنیداری کودک کم شنوا
۱-بازی کنسرت خانگی
هدف بازی: تقویت مهارت‌های شنیداری، خلاقیت و هماهنگی حرکتی کودک
وسایل مورد نیاز:
- قوطی‌های خالی مواد غذایی
- قابلمه و درب قابلمه
- قاشق چوبی
- اشیاء روزمره آشپزخانه که صدا تولید می‌کنند
مراحل اجرای بازی:
۱. آماده‌سازی (۵ دقیقه)
- وسایل ایمن آشپزخانه را جمع‌آوری کنید
- یک فضای مناسب و امن برای بازی آماده کنید
- از تمیز بودن وسایل اطمینان حاصل کنید
۲. معرفی صداها (۱۰ دقیقه)
- هر وسیله را به کودک نشان دهید
- صدای هر وسیله را جداگانه معرفی کنید
- اجازه دهید کودک خودش صداها را امتحان کند
۳. ساخت ریتم ساده (۱۰ دقیقه)
- با دست زدن یک ریتم ساده بسازید
- از کودک بخواهید ریتم شما را تکرار کند
- به تدریج از وسایل آشپزخانه استفاده کنید
۴. ترکیب صداها (۱۵ دقیقه)
- صداهای مختلف را با هم ترکیب کنید
- یک آهنگ ساده کودکانه را همراهی کنید
- به کودک اجازه دهید رهبری گروه را به عهده بگیرد
نکات مهم:
- همیشه ایمنی کودک را در اولویت قرار دهید
- بازی را کوتاه و سرگرم‌کننده نگه دارید
- کودک را برای خلاقیت تشویق کنید
- از انتقاد پرهیز کنید و بر تشویق تمرکز کنید
مزایای بازی:
- تقویت مهارت‌های شنیداری
- افزایش خلاقیت
- بهبود هماهنگی حرکتی
- تقویت اعتماد به نفس
- ایجاد ارتباط مؤثر بین والدین و کودک
۲- بازی ماجراجویی صداها
دف بازی: تقویت مهارت‌های شنیداری، حافظه شنیداری و درک ارتباط بین صدا و تصویر
وسایل مورد نیاز:
- تلفن همراه یا دستگاه ضبط صدا
- دوربین عکاسی (می‌تواند همان تلفن همراه باشد)
- کاغذ و پرینتر
- چسب یا نوار چسب
مراحل اجرای بازی:
۱. آماده‌سازی (۱۰ دقیقه)
- یک مسیر مناسب برای پیاده‌روی انتخاب کنید
- دوربین و دستگاه ضبط صدا را آماده کنید
- کیف یا کوله‌ای برای نگهداری وسایل بردارید
۲. جمع‌آوری صداها (۳۰ دقیقه)
- با کودک به پیاده‌روی بروید
- از منابع صدا (پرندگان، ماشین‌ها، آب و…) عکس بگیرید
- همزمان صداها را ضبط کنید
- نام هر صدا را یادداشت کنید
۳. آماده‌سازی مواد آموزشی (در خانه)
- عکس‌ها را پرینت بگیرید ( می توانید در گالری گوشی ذخیره داشته باشید )
- صداها را در یک فایل صوتی مرتب کنید
- کارت‌های تصویری را آماده کنید ( یا تصاویر گالری )
۴. بازی تطبیق (۲۰ دقیقه)
- کارت‌های تصویری را روی میز بچینید
- صداها را یکی یکی پخش کنید
- از کودک بخواهید تصویر مرتبط را پیدا کند
- برای هر تطبیق درست او را تشویق کنید
۵. بازی تقلید صدا (۱۵ دقیقه)
- به تصاویر نگاه کنید
- از کودک بخواهید صدای هر تصویر را تقلید کند
- شما هم در تقلید صداها مشارکت کنید
نکات مهم:
- مسیر پیاده‌روی را ایمن انتخاب کنید
- زمان بازی را با توجه به سن کودک تنظیم کنید
- از تنوع صداها استفاده کنید
- بازی را سرگرم‌کننده نگه دارید
مزایای بازی:
- تقویت حافظه شنیداری
- افزایش دقت و تمرکز
- گسترش دایره واژگان
- تقویت مهارت‌های مشاهده‌ای
- ایجاد ارتباط بین صدا و تصویر
- تقویت مهارت‌های اجتماعی
نوشته پیشنهادی : گفتار درمانی کودک ۲ ساله چگونه است ؟
۳-بازی جاسوس تیزبین
هدف بازی: تقویت مهارت‌های شنیداری، تمرکز و آگاهی محیطی کودک
وسایل مورد نیاز:
- یک اتاق با پنجره
- تشک یا بالش برای نشستن راحت
- دفترچه و مداد (اختیاری برای ثبت صداها)
مراحل اجرای بازی:
۱. آماده‌سازی محیط (۵ دقیقه)
- اتاقی آرام با پنجره انتخاب کنید
- محل نشستن راحتی فراهم کنید
- پنجره را به آرامی باز کنید
- اطمینان حاصل کنید که دمای اتاق مناسب است
۲. شروع بازی (۵ دقیقه)
- با کودک روی زمین بنشینید
- قوانین ساده را توضیح دهید
- از او بخواهید چشمانش را ببندد
- خودتان هم چشم‌هایتان را ببندید
۳. کشف صداها (۱۰-۱۵ دقیقه)
- از کودک بپرسید: “چه صدایی می‌شنوی؟”
- به او فرصت دهید تا صداها را کشف کند
-
۴. گفتگو درباره صداها (۱۰ دقیقه)
- درباره صداهای شنیده شده صحبت کنید
- از کودک بخواهید صداها را توصیف کند
- درباره منبع صداها گفتگو کنید
- احساسش درباره هر صدا را جویا شوید
نکات مهم:
- زمان بازی را با توجه به سن و تمرکز کودک تنظیم کنید
- محیط باید آرام و امن باشد
- از قضاوت و تصحیح مداوم پرهیز کنید
- کودک را برای کشف صداهای جدید تشویق کنید
مزایای بازی:
- افزایش دقت و تمرکز
- تقویت مهارت‌های شنیداری
- گسترش دایره واژگان توصیفی
- تقویت خلاقیت و تخیل
- افزایش آگاهی محیطی
- بهبود مهارت‌های بیانی
پیشنهادات تکمیلی:
- می‌توانید از کودک بخواهید صداها را نقاشی کند
- صداهای شنیده شده را ضبط کنید
- در زمان‌های مختلف روز بازی را تکرار کنید
- از کودک بخواهید داستانی درباره صداها بسازد.
برخی از منابع :
ASHA – American Speech-Language-Hearing Association
آسیب شناس گفتار و زبان ( گفتار درمانگر ) و روانشناس با بیش از ۱۵ سال کار بالینی
مدیر کلینیک های گفتار درمانی بیان و یلدا
مدیر وب سایت پزشکی مداوا
مدرس دوره های آموزش بشنو و صحبت کن
مخترع نرم افزارهای گفتار درمانی بیان