آموزش کلمات جدید به کودک بدون فراموشی

کلمات برای حرف زدن بسیار ضروری هستند. کودکان با استفاده از کلمات به راحتی با دنیای بیرون ارتباط برقرار می کنند. برای بیان یک کلمه، کودک می بایست مهارت های حرکتی و شناختی پیچیده ای را به دست بیاورد. بنابراین کاملا طبیعی است که آموزش کلمه به خصوص در شروع صحبت کردن کمی سخت و کند پیش برود.

کودک برای بیان هر کلمه نیاز به یادگیری ظرافت های حرکتی در اندام های دهان و رشد عصبی در بخش های گفتاری مغز دارد. با یادگیری هر واژه این مهارت ها پرورش می یابد به نحوی که پس از یادگیری صد کلمه آغازین، سرعت یادگیری کلمات بالا می رود.

در رابطه با شروع حرف زدن، برخی از والدین سوالاتی از این قبیل از ما می پرسند:

• فرزندم یک هفته پیش گفت” مامان ” ولی چرا الان دیگه نمیگه؟
• فرزندم به عموش میگه ” عمو ” ولی چرا هر آقای دیگه رو میبینه بهش میگه عمو.
• اگر به پسرم بگم بعد از من بگو ” توپ ” میگه ولی چرا وقتی توپ رو بخواد نمیگه؟

همانطور که گفتیم مسیر یادگیری کلمات در ابتدا آن چنان راحت و هموار نیست به خصوص برای کودکانی که تاخیر کلامی دارند. در این نوشته قصد داریم به زبان ساده به شما یاد بدهیم که چطور کلمات جدید رو بدون فراموشی به فرزندتان آموزش دهید. اما اجازه بدهید قبل از اون در قالب یک کودک برویم و ببینیم زمان شنیدن یک کلمه جدید چه برداشت هایی می تواند داشته باشد.

فرآیندهای یادگیری یک کلمه جدید برای کودک:

همه ی کودکان حرف زدن را از طریق شنیدن صحبت هایی که ما در طول روز با خودمان یا با کودک می کنیم یاد می گیرند اما تا کودک معنای یک کلمه را یاد بگیرد پردازش و فرایندهای گوناگونی رخ می دهد. اگر والدین با این فرایندها آشنا بشوند قطعا دید بهتری از یادگیری حرف زدن به دست می آورند و به فرزندشان در این مسیر بهتر کمک خواهند کرد.

تصور کنید که به همراه فرزندتان در حال پیاده روی در پارک هستید، به یک حیوان چهاردست و پا اشاره می کنید و می گویید ” وای این سگ کوچولو رو ببین ” شما به یک سگ کوچولو در یک گوشه پارک اشاره کردید و قصد داشتید که فرزندتان با واژه” سگ ” آشنا بشه اما ممکنه فرزندتون با این سوالات در ذهن خودش مواجه بشه:

• کدوم کلمه مامان به اون حیوان چهاردست و پا اشاره داشت؟ ( کوچولو؟ وای؟ سگ؟ )
• به هر حیوونی که چهار دست و پا داره میگیم سگ؟ ( به خرگوش و گربه هم باید بگم سگ)
• فقط به حیوان این رنگی و این اندازه ای باید بگم سگ؟( سایر نژاد های سگ با اندازه و رنگ متفاوت اسمشون چیه )
• مامانم به بعضی اسباب بازی هام میگفت سگ ( در واقع سگ چیه؟)

اطلاعات زیادی وجود دارد که ما برای یادگیری تنها یک کلمه، باید بدانیم و پردازش کنیم. کودکان این اطلاعات را به صورت پله به پله و در طول ارتباط با دیگران و موقعیت های گوناگون طبیعی در طول روز کسب می کنند. هر اندازه که شما در طول روز در خصوص فعالیت ها و کارهایی که انجام می دهید بیشتر صحبت کنید، اطلاعات کودک در خصوص کلمات بیشتر میشود.

کودکان قبل از اینکه بتوانند یک کلمه را بیان کنند معنای آن کلمه را یاد می گیرند. پس غالبا ابتدا درک و سپس بیان کلمه رخ می دهد. همینطور بچه ها در آغاز، بیشتر تمایل به یادگیری اسامی( نام افراد، نام مکان ها، اشیاء و …) دارند. سپس آرام آرام یاد میگیرند که چند فعل ( کلمات بیانگر حرکات) و مفاهیم( کلمات توصیف کننده) رو به واژگانشون اضافه کنند.

بچه ها برای بیان نیازهای خود ناچارند از هر کلمه ای که تاکنون یاد گرفته اند استفاده کنند. به همین دلیل می بینیم که کودک در آغاز حرف زدنش از یک کلمه برای بیان چندین شی شبیه به هم استفاده می کند. برای نمونه کودک به تمام حیوانات می گوید هاپو یا سگ یا به تمام آقایان عمو می گوید.

این قوانین برای کودکانی که تاخیر کلامی دارند نیز مانند سایر بچه ها صدق می کند با این تفاوت که ممکن است نسبت به کودکان هم سن و سال خود معنای کلمات را کمی دیرتر یاد بگیرند و همچنین نیاز باشد یک کلمه را خیلی بیشتر در موقعیت های مختلف بشنوند.

[ نوشته پیشنهادی : مجموعه مقالات وب سایت hanen ]

راهکارهایی برای آموزش کلمات جدید به کودک

بهترین حالت یادگیری کلمات برای همه کودکان ( چه تاخیر کلامی داشته باشند چه نداشته باشند) در تعاملات لذت بخش و جذاب است. بدین معنا که هرچقدر کودک علاقه مند به ارتباط با شما باشد احتمال به خاطر سپاری واژگانی که در حین ارتباط گفته می شود بالاتر می رود.

شما برای آموزش واژگان، نیازی به فلش کارت ها یا کتاب های مصور یا اسباب بازی به خصوصی ندارید. همین که کلمات را در حین فعالیت های روزمره و واقعی بیان کنید برای کودک کفایت می کند. یک فعالیت لذت بخش برای کودک فراهم کنید و در طول آن فعالیت نکات زیر را رعایت کنید:

درباره چیزهایی که مورد توجه و علاقه کودک است صحبت کنید

وقتی در هر لحظه درمورد چیزهایی که توجه کودک را به خودش جلب کرد صحبت کنید خواهید دید او بیشتر به صحبت های شما توجه می کند. برای اینکه کودک درکش از کلمات بالا برود می بایست در حین شنیدن کلمات همزمان به آن شی نگاه و توجه کند.

به جای اینکه بخواهید به اجبار توجه کودک را به موضوعی جلب کنید سعی کنید درخصوص موضوعی که فرزندتان در آن لحظه به آن توجه می کند صحبت کنید.

تکرار، تکرار و تکرار کنید

کودکانی که تاخیر کلامی دارند نیاز دارند کلمات جدید را بارها و بارها و در موقعیت های طبیعی و مختلف بشنوند. برخی از والدین چنین برداشت هایی می کنند که منظور از تکرار بیان پشت سر هم و ربات گونه یک کلمه است. برای نمونه، اگر می خواهند کلمه آب را برای کودک تکرار کنند کلمه آب را بدین شکل در گوش کودک بمباران می کنند: ” آب، این آبه، آب، بگو آب…”

موقعیت های طبیعی: همانطور که در ابتدای همین پاراگراف گفتیم تکرار کلمات می بایست در موقعیت های طبیعی باشد. بدین معنی که برای تکرار آب می بایست موقعیت هایی را فراهم کنید که به صورت طبیعی نیاز باشد شما کلمه آب را زیاد تکرار کنید. مثلا در موقعیت حمام یا شستن دست ها این کلمه زیاد تکرار می شود.

موقعیت های متفاوت: هر چقدر موقعیت های استفاده از کلمه متفاوت تر باشد شما اطلاعات بیشتری در خصوص کلمه آب به کودک می دهید. بنابراین پیشنهاد می کنیم این واژه را در موقعیت های مختلف بیان کنید. برای نمونه زمان شستن ظروف، حمام، آب خوردن، شستن ماشین و…

کلمات جدید را از طریق حرکات و ژست ها، فراموش نشدنی کنید

اگر در حین گفتن کلمه ای مانند نام یک شی از طریق ژست و حرکات دست اشاره ای انجام دهید که با معنای کلمه هم خوانی داشته باشد یا آن شی را در دستتان بگیرید، در نتیجه فرزند شما می تواند ارتباط بهتری بین آنچه می شنود و آنچه می بیند برقرار کند و به خاطر سپاری کلمات برای او راحتتر می شود.

به فرزندتان برای گفتن یک کلمه یا تکرار بعد از شما فشار نیاورید

وقتی ما به فرزندانمان فشار بیاوریم که این کلمه را بعد از ما بگو، در واقع هیچ کمکی برای افزایش درک یا بیان آن کلمه به او نمی کنیم. توانایی تقلید کردن یک واژه با توانایی درک و نحوه و زمان بیان آن واژه متفاوت است و نباید آن ها را یکی بدانیم.

گفته های فرزندتان را گسترش دهید

اگر فرزندتان یک کلمه گفت با اضافه کردن چند کلمه مرتب به آن کلمه ، آن را به یک جمله و عبارت قاعده مند تبدیل کنید برای نمونه اگر در حالیکه فرزندتان به تنگ ماهی نگاه می کرد گفت “ماهی” شما در ادامه می توانید بگویید “بله ماهی داره شنا می کنه” با این کار هم اطلاعات کودک را در خصوص آن کلمه بالا می برید و هم به او کمک می کنید تا در آینده بتواند آن کلمه را در عبارت و جملات قاعده مند به کار ببرد.

همینطور کودک با شنیدن کلماتی که شما اضافه کردید بین کلمه ای که خودش گفت و واژه ای که شما گفتید ارتباط برقرار می کند و به نوعی معنای کلمه جدید را سریعتر یاد میگیرد. در مثال بالا کودک بین کلمه “ماهی” و کلمه “شنا کردن” به دنبال ارتباط معنایی می گردد.

کودکان برای آنکه معنای یک کلمه را یاد بگیرند یا بتوانند از آن استفاده کنند نیاز دارند آن کلمه را بارها و بارها و در موقعیت های مختلف بشنوند. نباید تصور کنید با یک یا دوبار گفتن یک کلمه کودک می تواند آن را بیان کند. ما در این نوشته سعی کردیم به زبان ساده در خصوص راهکارهای آموزش واژگان جدید بدون فراموشی با شما صحبت کنیم امیدواریم نوشته فوق برای شما مفید باشد، خوشحال می شویم در بخش کامنت ها در پایین همین نوشته سوالات و نظرات خود را با ما مطرح کنید.